Faxi - 01.12.1980, Page 33

NJÁLL BENEDIKTSSON:
Gamlar minningar úr
Garði
Árið 1920 bjuggu að Brekku í
Garöi, hjónin Guömundur
Gíslason, fæddur 20/9 1849 og
kona hans Jóhanna Sólveig
Hernitsdóttir, fædd 15/91867 og
dóttir þeirra Ingibjörg
Þorgerður, fædd 3/8 1898. Var
hún gift Gísla Matthíasi Sigurðs-
syni, fæddur 13/7 1896 í
Reykjavík. Þá voru þau Ingibjörg
og Gísli búin að eignast dóttur,
fyrsta barn þeirra sem skírð var
Jóhanna Guðný fædd 24/6 1920
að Brekku í Garði.
Þau Ingibjörg og Gísli fóru að
búa á Brekku árið 1924. Brekka
var haröbýlisjörð. Túnin lítil,
þúfótt og grýtt. Baöstofan
hlaðin úr grjóti og torfi að hluta,
en framhald úrtimbri og klætt að
innan með panil. Fjós og hlaða
að falli komin, enda var þetta rík-
isjörð og áhættusamt fyrir á-
búðarmann að leggja í mikinn
kostnað.
Þannig var ástandið þegar
Gísli byrjaði að búa, en hann var
kjarkmikill og þrek maður og
bóndi í þess orðs fyllstu
merkingu. Gísli hafði kýr og
hesta og hænur. Hann átti plóg
og hestvagn. Hann byrjaði að
rækta túnið á Brekku, auk þess
sem hann plægði garða fyrir
Garðmenn. Gísli notaði oft
orðasambandið, hepp, diba-dib
og mun hafa komið frá þvi að
hann varhestasveinn í Reykjavík
og keyrði vagnhesta.
Þegar Gísli var að plægja fyrir
Garðmenn með hesti, sá ég
hann aldrei með svipu til að
hvetja hestinn, hann sagði bara
hepp, dibba dibb. Þá var eins og
hesturinn skildi þessi orð og tók
á sem Gísli vildi, Gísli var mikill
dýravinur og flest dýr vildu með
honum vera.
Gísli átti stórt og mikið naut
með stórum hornum. Hann
leigði það Garðmönnum þegar
kýr þeirra þurfti á því að halda.
Hann fór oft ríðandi á nautinu og
stundum til Keflavíkur. Það var
tignarleg sjón að sjá Gísla á
þessu stóra nauti sem hafði
margfalt afl á við Gísla, en naut-
ið beitti ekki afli við Gísla. Það
fylgdi honum eins og tryggur
hundur. Af þessu mátti sjá að
dýrin voru vinir Gísla.
Eitt sinn sem oftar ók ég til
Reykjavikur og var Gísli farþegi
með mér. Það var norðan kaldi
með frosti og við fórum snemma
að morgni af stað. Þegar við
komum á Eskihlíöarholtið fyrir
ofan Reykjavík var borgin hulin
svörtum kolareyk, en borgin var
þá kynt upp með kolum. Þá segir
Gísli og slær á lærið um leið. “Ja
maður, nú vofir mikil hætta yfir
Reykjavík," og tvíflytur þessa
setningu. Ég segi, "hvað er það
Gísli rninn?" og hann svarar,
“Ja, maður, allir að telja
peninga." Þannig gat Gísli
slegið á létta strengi, þá hann
þurfti ekki sjálfur að telja sig á að
telja peninga.
Það mun hafa verið árið 1928,
sem Gísli kaupir jörðina Miðhús
í Garði. .Þessi jörð var stór og
góð jörö. íbúðarhúsiö stein-
steypt og sæmilegt hús, miðað
við þá tíma. Gísli stækkaði fjós
og hlöðu og bætti við sig
skepnum. Hann reri til fiskjar til
að drýgja tekjurnar, - hann hélt
Brekkujörðinni líka og hafði beit
þar að sumri. Björt framtíð blasti
við Gísla, þó að kreppuárin væru
í aðsigi. Gísli kunni mikið af
Ijóðum og lögum og raulaði oft
við vinnu sína. Gisli sagði mér
oft hvað þyrfti að gera bændum
til hagsbóta og flestar
hugmyndir Gísla eru löngu
komnar bændum til bóta.
Þannig var Gísli langt á undan
sinni samtíð.
Árið 1930 býr Gísli M. Sig-
urðsson í Miðhúsum i Garði,
ásamt konu sinni Ingibjörgu
Guðmundsdóttur. Þá eru þau
búin að eignast 9 börn. Tvö elstu
voru látin, síðan áttu þau fleiri
börn.
Seint um haustið 1935 var
benzínverkfall: Menn vildu ekki
sætta sig við að verð benzíns
hækkaöi og vildu fá það lækkaö.
Það var nokkur harka í þessu
verkfalli. Settir veröir við geyma
og vegahindranir og veröir á
vegum. Þá urðu hjónin á Meiða-
stöðum í Garði, Guðlaugur
Eiríksson og Björg Erlends-
dóttir fyrir þeirri sorg aö missa
ungan dreng. Varð að fá kistuna
frá Reykjavík. Guðlaugur sótti
um leyfi til verkfallsvarða að
mega sækja hana og var það
veitt gegn því skilyrði að ekkert
yrði tekið á bílinn nema kistan.
Ég sem skrifa þessar línur var
fenginn til að fara þessa ferð á
aðfangadag jóla 1935.
Gísli í Miðhúsum frétti af
þessari ferð og baö mig að taka
koffort hjá systur sinni, Helgu
sem bjó á Fjölnisveginum í
Reykjavík og vildi ég reyna að
verða við óskum Gísla, þar sem
ég vissi að þetta voru jólagjafirtil
litlu barnanna þeirra hjóna frá
Helgu frænku þeirra. Ferðin
gekk vel. Ég fékk benzín hjá
Stefáni Bergmann i Keflavík og
kom á Laufásveginn þar sem
kistan var að mig minnir, - og
mátti ég ekki fara neina útúr-
króka, að skipun verkfallsvarða,
en koffortið var upp á Fjölnis-
vegi og fór ég því gangandi
þangað. Bar síðan koffortið
niður á Laufásveg og batt það
rammbyggilega fyrir framan
kistuna en áður var ég búinn að
koma henni fyrir á pallinum.
Síðan var haldið suður, en á
Eskihliðarhæðinni eru vega-
tálmar og verðir sem krefja mig
um feröapassa, sem ég sýndi
þeim, en þeir báðu mig um að
leysa seglið ofan af svo þeir
gætu séð hvað væri á bílnum og
gerði ég það umyrðalaust.
Koffortið góða kom þá í Ijós og
spurðu þeir mig hvað í því væri.
Ég sagöist ekki vita það, en það
tilheyröi kistunni. Einn varð-
anna vildi sjá ofan í koffortiö, en
þá gerði svartasta kornél og þaö
var sem rigndi grjónum, eins og
vélbyssuskothríð. Nú, þegar
haglélið buldi á seglinu og
bílnum breiddi ég segliö yfir
aftur og fékk að halda áfram.
Þegar ég kom á Kópavogs-
brúna, stytti upp og gerði besta
veður. Þar var fólk á gangi á
Hafnarfjarðarvegi og líka hjól-
andi. Vildu menn fá far en ég
mátti ekki sinna þeim neitt, en ók
þaö hægt að þeir gátu hangið
aftaní og hjólreiðarmenn héldu í
pallinn með annarri hendi og
hina á stýrinu. Þannig gekk það
til Hafnarfjarðar. Þegar við
komum á Strandgötuna að
Bjössabakaríi, sem var rétt fyrir
neðan lllu-Brekku voru þar líka
verðir, sem stöðvuðu mig og
báðu um passa. Þeir létu sér það
nægja að lyfta af einu horninu á
kistunni og leyfðu mérsíðan að
halda áfram og ferðin gekk vel
suður i Garð. Losaði ég kistuna
af á Meiðastöðum og fór síðan út
að Miðhúsum, meö koffortið
góða og var mikil gleöi í litlu
börnunum þeirra hjóna yfiraðfá
jólapakkana frá Helgu frænku.
Það mun hafa veriö árið 1936,
að ský drófyrirsólu í Miðhúsum.
Mikil veikindi komu uppog kona
Gísla deyr. Hann veiktist sjálfur
og þessi hrausti maður verður
að beygja sig fyrir þessum
veikindum. Fer á Hælið og
heimilið er leyst upp og börnun-
um tvístrað. Það var mikið áfall
fyrir Gísla. Hann mun hafa
fengið heilsuna aftur að
einhverju leyti, eftir mörg ár, en
Gísli var aldrei sami maðuraftur.
Það hafði eitthvað brostið innra
með honum. Konumissirinn var
honum sár og ekki síður að
börn þeirra gátu ekki verið
saman. Gísli var meira en meðal-
maður á hæð, þrekvaxinn og
herðabreiður, snar í hreyfing-
um, með tindrandi björt augu,
en stórskorinn í andliti. Hann
minnti mig oft á Byron í álögum.
Ég minnist ávallt þessara hjóna
frá Miðhúsum meö hlýhug.
SIGVALDI KALDALÓNS
Framh. af bls. 236
litauðugum starfsdegi lifði
hann þar síöustu ævistund-
irnar í skjóli fjölskyldu
sinnar. Hann andaðist 28. júlí
1946.
Grindvíkingar horfðu með
trega eftir Kaldalónshjónun-
um og börnum þeirra. Allir
höfðu á einhvern hátt notið
mannkosta þeirra og
umhyggju. Einnig held ég að
þau hafi unað vel hag sínum í
Grindavík og Sigvaldi notið
þess í ríkum mæli að sinna
hugðarmáli sínu sönglist-
inni. Með burtför þeirra
hjóna lauk merkum þætti í
byggðasögu Grindavíkur.
Blessuð sé minning
þeirra.“
Þegar litið er yfir æfistarf
Sigvalda S. Kaidaións og
ihuguð dýrleg tónlistargáfa
hans, verður manni Ijóst hver
hamingja það hlýtur að vera
að mega lifa þvi lifi að lækna
sjúka og sorgmædda og
skilja eftir i sálum þeirra, er
hlustað geta og hliða
vilja, eilift sólskin.
"Svo fögur varð þá jörðin, að
þar mátti ekkert aumt sjást,
ekkert Ijótt heyrast."
Samantekið af J. T.
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi ár!
Þökkum viöskiptin á árinu.
Bókabúö Keflavíkur
FAXI - 197