Vísbending


Vísbending - 27.06.2008, Blaðsíða 4

Vísbending - 27.06.2008, Blaðsíða 4
� ��������� �� � �� �� � � ������ �� � ������� � ���� ���� � ���� ���� � ���� ���� � ���� ���� � �� � ����� ����� ��� � ��� � ��� � ���� ����� �� �� ����� � ���� ����� ����� ����� ���� ����� ���� � ��� � � !�"# �� � � � ��� � � � ��� ��� � ��� ��� Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík. Sími: 512 7575. Myndsendir: 561 8646. Net fang: visbending@heimur.is. Blaðamaður: Kári S Friðriksson. Prentun: Guten berg. Upp lag: 700 eintök. Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita án leyfis út gef anda. Aðrir sálmar 4 V í s b e n d i n g • 2 3 . t b l . 2 0 0 8 Aðgerðir ríkisstjórnarinnar í húsnæðis -málum minna á daga þeg ar efna- hagsaðgerðir voru tíðar. Á dögum fyrri ríkisstjórnar Ólafs Ragnars Grímssonar (með Gunnar Thoroddsen sem forsætis- ráðherra) skerti ríkisstjórnin laun ársfjórð- ungslega til að slá á verðbólguna. Hún fór samt yfir 100%. Þessar aðgerðir voru auðvitað vita gagnslausar. Gengisfelling er einföld aðgerð til þess að færa pen inga milli vasa án þess að þeir sem tek ið er frá átti sig á stuldinum. Aðalmarkmiðið var ekki að skerða kjör almennings þó að sú yrði reyndin. Stjórnmálamenn vildu koma í veg fyrir atvinnuleysi með því að bæta tekjur útgerðanna. Fiskvinnsla og útgerð eru ekki lengur sá burðarás í atvinnulífi landsmanna sem áður var. Víðast hvar fást fáir Íslendingar til þess að vinna fisk. Útlendingar streymdu að en svo var farið að hagræða í vinnslunni. Fall krónunnar fjölgar ekki lengur störfum í fiski. Líklega hefur það ekki mikið að segja því að útgerðarmenn starfa flestir í alþjóðlegu umhverfi þar sem nær allar tekjur og stór hluti kostnaðar og skulda eru í erlendri mynt. Gengisfelling er ekki lengur stjórntæki stjórnmálamanna heldur spákaupmanna. Ríkisstjórnin ætti að hafa burði til þess að láta markaðinn leysa sín vandamál. Hlutabréfaverð var orðið of hátt og markaðurinn leiðrétti það með kröftugum en sársaukafullum hætti fyrir hlutafjáreigendur. Engum datt í hug að grípa inn í með því að stofna Hlutabréfasjóð eins og gert var á dögum seinni ríkisstjórnar Ólafs Ragnars Grímssonar (með Steingrím Hermanns- son sem forsætisráðherra). Húsnæðisverð var líka orðið of hátt og hefur lækkað lítillega. Við blasti að verð þyrfti að lækka meira til þess að koma á jafnvægi. Slík lækkun kæmi illa við suma en yrði ungu fólki sem keypti hús í fyrsta sinn kjarabót. Þeir sem bjuggu í sínum húsum fyrir 2004 og búa þar enn verða ekki varir við neitt. Í stað þess að leyfa markaðinum að ná nýju jafnvægi reynir stjórnin stöðva verðlækkun með inngripi. Nær allir hrósa aðgerðunum. Það eitt ætti að vekja skynsama menn til umhugsunar. bj Hjálpum þeim fasteignaverðs má gera ráð fyrir að margar eignir verði verðminni en eftirstandandi skuldir. Sumir munu án efa leitast við að losa sig við húsnæði áður en það gerist. Bankarnir hafa þannig hugsanlega stuðlað að svipuðum vanda og undirmálslánin hafa verið í Bandaríkjunum. Robert Aliber, prófessor emeritus við viðskiptaskólann í Chicago, hefur sérhæft sig í eignarbólum eins og hér er lýst. Í erindi sem Aliber hélt í Háskóla Íslands fyrr í júní sagði hann að næstu tvö ár yrðu Íslendingum erfið og að óhjákvæmilegt væri að fólk yrði gjaldþrota. Hann segir bankana ekki viðskiptabanka í eðli sínu heldur séu þeir líkari áhættusjóðum. Það beri að skipta þeim upp og skilja viðskiptabankahlutana frá annarri starfsemi. Ríkið gæti ábyrgst skuldbindingar viðskiptabankanna en ekki hinna. Aliber sagði að sér þætti eðlilegt að bankarnir seldu dótturfélög sín áður en hið opinbera tæki lán til að styðja við bakið á þeim. Lágt gengi krónunnar væri mikilvægt fyrir íslenskan efnahag til þess að draga úr viðskiptahalla og því væri ekki réttur tími til að taka upp evru. Hann sagði einnig að Seðlabankinn ætti að víkja frá verðbólgumarkmiði um sinn. Spurningin er hvort Aliber hafi vitað hve hátt hlutfall af lánum heimilanna séu verðtryggð. Hækkandi olíuverð hefur nú þegar haft mikil áhrif á hegðun neytenda og slíkt kemur sér illa fyrir bæði neytendur og fyrirtæki en hugsanlega er það að einhverju leyti afleiðing kreppunar. Fjárfestar eru hræddir við fjármálageirann og þá fjárfestingakosti þar sem verð hefur verið reiknað með líkönum. Þeir flýja því með peningana sína annað og þá eru hrávörur á borð við olíu vinsælar. Eins og með aðra vöru leiðir meiri eftirspurn og fast framboð til hærra verðs. Útlánaþurrð Bankarnir hafa haldið að sér höndum í útlánum það sem af er ári. Hugsanlega vegna þess að jafnvel þótt þeir eigi nóg lausafé, þá vilja þeir halda hlutföllunum háum. Hátt skuldatryggingaálag bankanna og háir stýrivextir bæta heldur ekki úr skák. Þetta hefur komið illa niður á mörgum fyrirtækjum sem eiga nú erfitt með að fjármagna sig. Greiðslufrestir hafa lengst í sumum fyrirtækjum en varla er hægt að halda viðskiptum lengi áfram þannig. Bankarnir hafa biðlað til Seðlabankans um lægri stýrivexti en Davíð virðist ekki eins hallur undir bankana og Geir. Kaupþing hefur þó tilkynnt að framvegis muni það bjóða út sérvarin skuldabréf að minnsta kosti ársfjórðungslega til fagfjárfesta vegna fjármögnunar á íbúðalánum og auka þannig á gagnsæi í vaxtakjörum íbúðarlána. Bréfin eru verðtryggð og á föstum, verðtryggðum vöxtum og verða íbúðalán svo með 0,9% hærri vöxtum en bréfin bera. Fyrsta útboðið verður haldið í dag. Kannski þetta sé vísbending um að bankarnir fari að lána aftur, a.m.k. til húsnæðiskaupa. Í vikunni tók Kaupþing svo tveggja ára lán upp á 275 milljónir evra sem ber vexti sem eru 1,5% yfir vexti á millibankamarkaði. Samkvæmt skuldatryggingarálagi bankans ætti það hins vegar að vera milli 6,75% og 7,25% yfir millibankavöxtum. Því gæti verið að tiltrú á íslensku bankana sé eitthvað að aukast. Bankarnir hafa tryggt sig vel gagnvart gengi krónunnar í kjölfar kreppunnar 2006. Fall hennar í ár hefur því jákvæð áhrif á efnahagsreikning bankanna. Það hefur vakið grunsemdir að gengisvísitalan var í hámarki rétt fyrir fyrsta ársfjórðungsuppgjör ársins og sú saga virðist ætla að endurtaka sig fyrir annan fjórðung. Bankarnir hafa því verið sakaðir um að hafa vísvitandi fellt gengi krónunnar. Edda Rós Karlsdóttir, forstöðumaður greiningardeildar Landsbankans, hefur vísað slíkum ásökunum á bug, enda sé lágt gengi slæmt fyrir neytendur og því einnig fyrir bankana til lengri tíma. Horft til framtíðar Erfitt er að segja til um hve langan tíma það muni taka efnahagskerfi Vesturlanda að jafna sig. Fyrirtæki eiga eftir að sameinast, hagræða eða verða gjaldþrota. Það þarf að vinna aftur traust fjárfesta. Auknar kröfur verða líklega gerðar til fyrirtækja um gegnsæi og áhættumat og hugsanlegt er að stjórnvöld eigi eftir að setja fyrirtækjum þröngari skorður eða auki eftirlit. Þær raddir gerast sífellt háværari að ef til vill eigi markaðurinn ekki að vera afskiptalaus. Auðvelt er að deila um hvort markaðurinn eða stjórnvöld eigi sök á efnahagsástandi heimsins, en ljóst er að samhjálp beggja aðila þarf til að koma markaðnum á rétta braut. ksf Heimildir: Ársskýrsla bankanna, gögn frá L.Í. Mynd 6: Úr efnahagsreikningi bankanna árið 2007. Allar tölur eru í milljörðum króna. Heimild: Ársskýrslur bankanna 2007.

x

Vísbending

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísbending
https://timarit.is/publication/281

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.