Vísbending - 19.09.2008, Blaðsíða 1

19. september 2008
35. tölublað
26. árgangur
ISSN 1021-8483
1 2 4Sumir telja að ríkis- stjórnin hafi setið
aðgerðalaus. Það er
betra en gera of mikið.
Oft gerist það sem fólk
býst við vegna þess að
það býst við því.
Í tillögu þingmanna VG
um aðskilnað bankastarf-
semi koma fram athyglis-
verð sjonarmið.
Eiga embættismenn
að hafa skömm á þeim
sem hafa skoðanir?
3
Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
Nóg að gert?
V í s b e n d i n g • 3 5 . t b l . 2 0 0 8 1
Landsvirkjunar annars vegar, en þær má
vissulega gagnrýna, og stækkun gjald-
eyrisforðans hins vegar.
Ástæðan fyrir því að nauðsynlegt er
að vera með stóran gjaldeyrisforða er sú
að ríkið er lánveitandi til þrautavara hjá
bönkunum. Ef þeir ná ekki að fjármagna
sig með eðlilegum hætti leita þeir ásjár
ríkisins. Allir hafa fylgst með stækkun
bankakerfisins að undanförnu og margir
hafa gagnrýnt ríkið fyrir að hafa ekki
fylgt því með stækkun gjaldeyrisforðans.
Það er rétt að gjaldeyrisforði þjóð-
arinnar hefur ekki vaxið í takt við vöxt
íslensku bankanna. Bankarnir eru einka-
fyrirtæki og ríkið getur aðeins haldið aftur
af þeim með því að setja þeim reglur. Ekki
er vitað til annars en hér gildi sömu eða
svipaðar reglur og annars staðar á Evrópska
efnahagssvæðinu. Spyrja má hvort þeim
hafi verið fylgt eftir með sama hætti hér
og annars staðar. Engu að síður hlýtur
ábyrgð einkafyrirtækja á rekstri alltaf fyrst
og fremst að liggja hjá eigendum þeirra.
Bankamenn hér á landi hafa verið ólatir
við að prísa fyrri bankakrísuna árið 2006,
en eftir hana þurftu þeir að taka margt í
sinni starfsemi í gegn.
Margir spyrja sig þeirrar spurningar
hvort ábyrgðin á því að draga saman
seglin aftur þegar á móti blæs liggi ekki
hjá bönkunum sjálfum. Þeir ættu að selja
eitthvað af þeim eignum sem þeir hafa
keypt á undanförnum árum. Bankamenn
svara því til að ekki sé góður tími til þess
að selja núna og auk þess fái þeir mikið af
sínu rekstrarfé í gegnum innlánsreikninga
erlendis.
Ef gjaldeyrisforðinn þarf að stækka
í samræmi við stærð bankanna er ekki
eðlilegt að bankarnir sjálfir beri kostnaðinn
af því? Það er ekki ókeypis að byggja upp
500 milljarða króna sjóð og eðlilegast að
kostnaðurinn af því legðist á bankana
að þegar sparisjóðakreppan kom upp í
Bandaríkjunum fyrir tæplega tuttugu
árum kostaði hún Bandaríkjamenn um
3% af landsframleiðslu. Þá tókst mönnum
að sigla leki fleyi til hafnar og kannski
tekst það aftur núna.
Aðgerðir Geirs
Margir hafa legið ríkisstjórn Íslands á
hálsi fyrir aðgerðaleysi. Það er ósanngjörn
gagnrýni. Í fyrsta lagi mega menn ekki
gleyma því að orsök vandans er ekki hjá
ríkisstjórninni. Meginástæðurnar eru
mikil lánagleði landsmanna á undan-
förnum árum annars vegar og skyndileg
lánsfjárþurrð vegna erlendra aðstæðna
hins vegar. Ríkið hefur á undanförnum
árum greitt niður skuldir sínar. Þær
skuldir sem eftir eru koma til vegna
H eimsbyggðin öll fylgist með því meðan ríkisstjórn Bandaríkjanna brýtur í viku hverri odd af oflæti
sínu og kyngir því að þurfa að grípa sífellt
meira inn í fjármálamarkaðina. Valið nú
snýst að mati stjórnenda í Washington
um að hætta fjármunum skattgreiðenda
annars vegar eða sjá fram á keðjuverkandi
hrun á mörkuðum hins vegar. Hér á landi
hafa sumir gaman af því að sjá uppgjöf
fjármálafyrirtækja sem fyrir nokkrum
mánuðum gáfu út skýrslur sem spáðu hruni
íslenska hagkerfisins, skýrslur sem kannski
áttu beinlínis að veikja íslenska hagkerfið.
Þeir sem spáðu því á barnum á Hótel 101
að von væri á annarri upprisu Krists hafa
sumir ekki haft úthald til þess að bíða.
Aðgerðir Bush
Bandaríkjaforseti hefur stundum sagst
leita ráða hjá föður sínum og tekur fram
að þar eigi hann ekki endilega við Bush
eldri. Nú er ljóst að hann telur ekki nóg að
leggjast á bæn, því að á nokkrum dögum
hefur stjórn hans ákveðið að ríkisvæða tvo
fasteignalánasjóði og eitt tryggingafélag
af stærri gerðinni. Auk þess hefur
forsetinn ákveðið að setja 700 milljarða
Bandaríkjadala í sjóð til þess að kaupa
verðbréf sem byggja á húsnæðislánum.
Með þessu hyggst stjórnin ráðast að sjálfri
rót vandans.
Með kaupunum eykst bjartsýni á
mörkuðum og vissan um að sjóðurinn
er til kann að nægja. Ólíklegra er að
örvæntingarástand skapist þegar menn vita
að til er kaupandi að bréfum. Ekki er ástæða
til þess að selja þau strax á hvaða verði sem
er vegna þess að þau verði kannski verðlaus
síðar. Markmiðið er því fyrst og fremst að
róa taugar markaðsaðila.
Sjöhundruð milljarðar dala eru ekki
neinir smáaurar. Þeir jafngilda um fimm
prósentum af vergri landsframleiðslu
Bandaríkjanna. Samt má ekki gleyma því framhald á bls. 4
Sjöhundruð milljarða
dollara aðgerð Bush
mætti jafna við að
Íslendingar legðu til
hliðar 50 til 100 mill-
jarða króna. Ef menn
líta á 500 milljarða
gjaldeyrisaðgang sem
sjóð Íslendinga sést
að mjög mikið hefur
verið lagt undir.