Íslendingur - Ísafold - 29.11.1969, Síða 5

ÍSLENDINGUR-ÍSAFOLD — LAUGARDAGUR 29. NÓV. 1969. 5
rlega
u og^
ildeyri
Meðalverð á minkaskinnum
Danmörku er nú talið um 100
. kr. á skinn, og hefur svipað
erð verið þar í landi um langt
keið, nema árið 1966—1967,
r óvenjulega mikið verðfall
tti sér stað á heimsmarkaðn-
m. í Bandaríkjunum var með
lverð á 9 millj. skinna árið
966—1967 14,28 dollarar á
kinn, og er það lægsta meðal-
erð, sem nokkru sinni hefur
ekkzt þar í landi. Árið 1965—
966 var meðalverð hins vegar
9.48 dollarar, og er það hæsta
aeðalverð á þessum áratug.
rfirleitt má segja, að meðal-
erð á minkaskinn í Bandarikj
num hafi verið um 17 dollar-
r eða með núverandi gengi
im 1500 íslenzkar krónur.
• MIKILVÆGUR
GJALDEYRIS-
ATVINNUVEGUR
A síðari árum hefur minka-
ækt verið reynd í mörgum
öndum, t.d. Japan og Suður-
tfríku til að afla verðmæts
íjaldevris. Minkurinn er hins
ægar heimskautadýr og eðli-
eg heimkynni hans bundin við
íin norðlægu lönd: Kanada,
3andaríkin, Norðurlönd og
tússland. Þessar þjóðir eru auk
)ess miklar fiskveiði- og land-
>únaðarþjóðir og hafa því öðr-
im þjóðum betri skilyrði til
ið afia ódýrs og heppilegs fóð-
írs fyrir minkinn .En talið er,
ið nauðsynlegt sé að 60—90%
if fóðri hans sé fiskur, fiskúr-
gangur, kjöt eða sláturúrgang-
ur, ef vel eigi að vera.
Allar þessar þjóðir hafa líka
stóraukið framleiðslu sína á
minkaskinnum. Þannig hafa
Norðurlöndin 20-faldað fram-
leiðslu sína frá árinu 1950 að
meðaltali, en Finnar 40-faldað
hana .Minkaræktin var 5.
stærsti gjaldeyrisliður Finn-
lands síðasta ár. Framleiðslan
þar var 2.250 þús. skinn. Norð-
menn framleiddu 2.3 millj.
minkaskinn og seldu loðskinn
fyrir 28 millj. dollara eða um
2.500 millj. ísl. kr. Danir fram-
leiddu um 3 millj. minkaskinn
og seldu þau fyrir 265 millj. d.
kr. eða með núverandi gengi
um 3.100 millj. ísl. kr. Svíar
framleiddu 1.7 millj. skinna og
seldu þau fyrir um 110.5 millj.
s. kr. eða um 1.900 millj. ísl. kr.
• NORÐURLÖNDIN
VERÐA AÐ FLYTJA
INN MINKAFÓÐUR
Nú er svo komið, að öll Norð-
urlöndin nema Noregur verða
að flytja inn fisk- og sláturúr-
gang vegna minkaræktar sinn-
ar. Hver þjóðin um sig flytur
inn um 50 þús. tonn af minka-
fóðri. Þetta kostar ekki aðeins
dýrmætan gjaldeyri, heldur
verður fóðurkostnaður óeðli-
lega hár. Þetta veldur því, að
þessar þjóðir geta ekki öllu ’eng
ur aukið minkarækt sína. Svíar
hafa þannig ekki aukið minka-
framleiðslu sína undanfarin ár
vegna þess, hve fóðurkostnað-
ur er hár í landinu. Má segja,
að öll tilraunastarfsemi Norð-
urlandaþjóðanna á seinni árum
hafi beinzt að því að nota nýj-
ar tegundir minkafóðurs í stað-
inn fyrir fiskúrganginn, sem
vegna vaxandi eftirspurnar hef
ur farið mjög hækkandi í verði.
Þetta hefur að nokkru leyti tek
izt, m.a. með því að nota magra
síld í staðinn fyrir þorskúr-
gang. Þessar tilraunir hafa þó
jafnframt sannað, að ekkert fóð
ur er betra eða æskilegra en
ferskur og frosinn fiskúrgang-
ur af mögrum fiski af þorska-
ættinni. Skortur á heppilegu og
ódýru minkafóðri mun því gera
það að verkum, að Norður-
landaþjóðirnar munu draga úr
þeirri framleiðsluaukningu
minkaskinna, sem verið hefur
undanfarið. Sama er að segja
um Kanada; þar er fóðurkostn-
aðurinn mjög hár og þar hefur
engin teljandi framleiðsluaukn-
ing átt sér stað í mörg undan-
farin ár. Hins vegar er vitað
um, að Rússar ráðgera að auka
framleiðslu sína stórlega á
næstunni.
íslendingar hafa mikla mögu
leika til að afla minkafóðurs.
Þeir veiða meira af þorski og
mögrum fiski en Norðmenn.
Þorskafli okkar er um og yfir
300 þús. tonn árlega. í vaxandi
mæli mun þessi afli fara til
flökunar og frystingar á næstu
árum. Fiskúrgangurinn vegna
flökunar mun því fara vax-
andi. Undanfarið hafa fallið til
um 100—120 þús. tonn af fisk-
úrgangi, sem farið hefur í fisk-
mjölsvinnslu. Á þessum fiskúr-
gangi mætti framleiða um 2—3
millj. minkaskinna, ef öllu væri
til skila haldið, ýmist í formi
fiskmjöls eða fersks og frysts
fiskúrgangs.
Auk þess veiðum við Vi hluta
þorskaflans á sumrin, þegar fóð
urþörf minkanna er mest. Þann
fiskúrgang þyrfti yfirleitt ekki
að frysta og geyma með ærnum
kostnaði, heldur láta beint í
hakkavélina fyrir dýrin. Mun
láta nærri, að fiskúrgangur af
sumaraflanum með ýmsum úr-
gangs- og ruslfiski, sem nú er
yfirleitt hent, myndi nægja til
að framleiða um 1 millj. minka
skinna að verðmæti um 1150—
1200 millj. króna með núver-
andi gengi.
Til þess að framleiða eitt
minkaskinn er talið, að þurfi
65—70 kg. af fóðri. Til þess að
framleiða 1 millj. minkaskinna
mætti hugsa sér að nota eftirtal
ið magn:
Fóðurmagn 70.000 tonn
50% fiskúrgangur 35.000 t
20% heill úrg.fiskur 14.000 t
16% sláturúrgangur 11.200 t
5% undar. eða mjólk 3.500 t
6% kornfóðurbl. 4.200 t
2% vítamínbl. 1.400 t
1% feiti, tólg, mör 700 t
Samtals 70.000 t
glettni úr forsetastóli en títt
var, en það fyrirgafst.
Bernharði var ótamt að fara
með frekju og geysingi í þing-
sölunum og auglýsti sig lítt, en
honum var einkar lagið að
þoka fram áhugamálum sínum
og hagsmunamálum umbjóð-
enda sinna, svo sem í kyrrþey,
og kom þar ekki sízt til, hve
vinsæll hann var jafnt af sam-
herjum sem mótherjum og
hversu honum var létt um sam-
starf og samvinnu við aðra
menn. Niðurrif og neikvæð
gagnrýni var honum fjarri
skapi, hann var umbótamaður
að eðlisfari og vildi starfa að
uppbyggingu og framförum.
Naut hann sín betur í stjórnar-
aðstöðu en stjórnarandstöðu og
vildi, að flokkur hans ætti að-
ild að stjórn landsins.
Vinsældir Bernharðs heima í
héraði voru miklar og náðu út
fyrir raðir skoðanabræðra og
flokksfélaga. Menn vissu brátt,
hver hæfileikamaður hann var,
og skynjuðu þá leiftrandi gam-
ansemi, sem honum var gefin í
svo ríkum mæli og þjóðkunn er
fyrir löngu. Bar hann með
hnyttni sinni af sér mörg lög í
pólitískum orrahríðum, svo að
þeir, sem að honum höfðu
veitzt, stóðu svo sem afvopnað-
ir eftir.
t
Persónulega kynntist ég Bern
harði ekki fyrr en ég var svo
lánsamur að vera aðstoðarmað-
ur hans við útgáfu sjálfsævi-
sögu þeirrar, er hann skrifaði
og gefin var út á vegum Kvöld-
vökuútgáfunnar á Akureyri
1961 og 1964. Fyrir kynni mín
af þeim hjónum og velvild
þeirra í minn garð er ég ein-
læglega þakklátur. Á heimili
þeirra Hrefnu réð ríkjum gest-
risni, góðvild og samhugur, og
hver, sem þeim kynntist, mátti
þar sannreyna, hversu gott
hjónaband er báðum aðilum
mikils virði. Er varla ofmælt,
að hvort væri öðru ómissandi,
Af þessu yfirliti sést glöggt,
hve hér væri um mikinn fóður-
markað innan lands að ræða.
Landbúnaðurinn gæti selt all-
an sinn sláturúrgang og blóð,
sem nú er ýmist selt lágu verði
eða beinlínis hent. Þá fær land-
búnaðurinn kaupanda að 3.5
millj. lítrum af mjólk eða und-
anrennu, aðallega yfir sumar-
mánuðina, þegar nyt kúnna cr
mest eða frá 1. júlí til október-
loka. Og loks væri hægt að
selja um 700 tonn af mör og
tólg á hagstæðu verði.
Minkarækt væri ekki aðeins
verulegt hagsmunamál fyrir sjö
menn, útgerðarmenn og frysti-
húsaeigendur, heldur ekki :;íð-
ur fyrir bændur landsins.
• VEITIR MIKLA AT-
VINNU OG AFLAR
GJALDEYRIS
Um 1000 menn gætu haft á-
gætar tekjur árlega við að fram
leiða 1 millj. minkaskinna, sér-
staklega í bæjum og þorpum úti
á landi, þar sem fábreytni at-
vinnulífsins er mest, en jafn-
framt bezt að afla ódýrs fóðurs.
Danir reikna með að geta greitt
20 d. kr. pr. skinn eða um 235
krónur íslenzkar í vinnulaun,
eða fyrir 1000 skinn 235.000 kr.
árslaun. Þá reikna þeir með, að
fóðurkostnaður sinn sé 40 d. kr.
pr. skinn eða 468 ísl. kr. á
skinn. Víst er, að fóðurkostnað-
ur hér yrði mikið lægri eða
sennilega 250—300 kr. á skinn,
sem þýðir það, að vinnulauna-
tekjur myndu geta verið hér
eitthvað hærri, en stofnkostnað
ur og vextir eru hér einnig
nokkru hærri. Það verður að
telja víst, að minkarækt hér á
landi gæti verið mjög álitlegur
atvinnuvegur, hvernig sem á
málið er litið. Minkaræktin
gæti verið mikilvægur stuðn-
ingur við okkar „þjóðlegu at-
vinnuvegi,“ sjávarútveg og land
búnað, veitt mikla atvinnu,
styrkt atvinnumöguleika dreif-
býlisins og skapað verulegar
gjaldeyristekjur.
og þó finnst mér nú, að fremur
geti ég hugsað mér Hrefnu án
Bernharðs en Bernharð án
Hrefnu. Slík húsfreyja var hún
bónda sínum, en þessi góðu og
gamalgrónu orð, bóndi og hús-
freyja, voru jafnan ávarp
þeirra, er hvort talaði til ann-
ars. Færi ég nú Hrefnu og börn
um hennar innilegar samúðar-
kveðjur frá mínu heimili.
Bemharð Stefánsson var fé-
lagslyndur og fagnaðargjarn.
Átti margur af honum góðar
minningar frá gleðifundum. Fyr
ir réttri viku gekk hann til
síns síðasta mannfagnaðar og
hvarf þaðan heim glaður frá
glöðum, gekk til hvílu sinnar og
sofnaði og vaknaði ekki aftur
til þessa heims. Hann mun fá
þau eftirmæli, að hann hafi ver
ið mikill gæfumaður, ;.vo í
einkalífi sínu sem opinberum
störfum, „og láti guð honum nú
raun lofi betri.“
Gísli Jónsson.
PÓSTHÖLF118
• UMFERÐIN ENN
Það er engu líkara en tvö
bréf um umferðarmál á Akur-
eyri, sem birtust hér í Pósthólf
inu nýlega, hafi verið töluð út
úr hjörtum almennings í bæn-
um, því naumast hefur linnt
hringingum og ábendingum til
blaðsins um þessi mál síðan,
þótt það sé hins vegar sakluust
af öðru en hafa birt bréfin. —
Pósthólfið sér ekki ástæðu til
að birta fleiri bréf um umferð-
armálin á þessu stigi, allá vega
ekki fyrr en það liggur fyrir,
hvort þeir aðilar, sem efni bréf-
anna hefur beinzt til, eru fyrir
hendi eða ekki. Vonandi sér ein
hver viðkomandi ástæðu til að
upplýsa það og þá um leið,
hvað þessum aðilum líður, ef
þeir eru lifandi.
• VERÐEFTIRLIT
„Jón á sjömílnaskónum‘‘
skrifar Pósthólfinu:
„Það á ekki af mér að ganga,
síðan vinnan fór að minnka og
maður vai'ð að fara að spara við
sig útgjöldin. Ég reyni að fylgj
ast með, hvar vörurnar til heim
ilisins séu ódýrastar, en það er
nú svona og svo, dálítið á reiki.
Það skil ég vel, að innkaup eru
mismunandi, þó á það ekki al-
mennt að skipta mjög miklu,
nema þá á löngum tíma. Verðið
fer þess vegna meira eftir kostn
aði við að koma vörunni í verzl
anirnar og svo náttúrlega eftir
álagningunni. Ég vil halda því
fram, eftir að hafa kynnt mér
mismuninn á vöruverðinu, að
verzlanirnar sjálfar ráði mestu
um verðmuninn. Þetta er ég bú
inn að þrautkanna, enda búinn
að fara með tvenna skó í búðar-
ráp. (Þeir voru ekki alveg ný-
ir).
Þessi verðmunur er þannig
fyrir hendi, hvað sem hver seg
ir, og þrátt fyrir verðlagseftir-
litið, sem ég veit að er sam-
vizkusamlega framkvæmt. Mér
dettur því í hug, hvort ekki
væri gagnlegra að nota tíma
verðlagseftirlitsins í verðeftir-
lit, þannig, að fylgzt væri mc-ð
vöruverðinu og stöðugt birt
dæmi opinberlega og hvaðan
þau séu. Ég gæti sagt margt
um þe,tta, t.d. að Libby’s tómat-
sósa kostar kr. 49.50 í Hafnar-
búðinni, kr. 50.00 í KEA ng kr.
54.50 í KVA.
Ég er fyrirfram næstum viss
um, að verðeftirlit af þessu tagi
er það heilbrigðasta, að bema
viðskiptunum til þeirra, sem
bjóða góða vöru á lægsta verði.
Með þakklæti fyrir birting-
una.“
• ÞAKKIR FYRIR
NÁTTÚRUVERND
Ónefndur náttúruunnandi,
„einn af 500“, hefur beðið Póst
hólfið að bera forráðamönnum
náttúruverndarsýningarinnar í
Náttúrugripasafninu á Akur-
eyri beztu þakkir fyrir fram-
takið, með von um að þeir haldi
áfram með svo hollan áróður
og vegni vel í störfum sínum.