Útvarpstíðindi - 01.01.1945, Page 14

ÚTVARPSSAGAN
Fáein orð um út varpssöguna. Ég lýsi ánægjti
minni yfir Jiví, sem komið er af Kotbýlinu og
kornsléttunni. Eftir því sem liorfir, finnst mér
framförin veiuleg. frá ])\í að liafa Bör Börson.
Ég var aklrei heillaður af Bör, en enginn ó-
vildar maður lians heldur. Sumir kaflarnir þótlu
mér góðir, —- aðrir heldur lélegir. Mér líkaði vel
við stúlkurnar, sem sögðu að Helgi væri skemmti-
legri en sagan og þær mvndu naumasl nenna að
lesa hana sjálfar, þó að þær ættu þess kost. Eg
var hissa á ráðsettum mönnum, sem neituðu af-
clráttarlaust að koma á fundi meðan stóð á lestri
Börs. Mér. fundust atburðalýsingar ýkjukcnndar
og ósennilepar og persónulýsingar fremur fátæk-
legar. I’ó var víða persónulegur broddur mark-
vissrar og hnyttinnar ádeilu og það var gildi
sögunnar. og lyfti henni frá því að vera einungis
hverfult dægurgaman. Það. sem gefur fyndni og
gamansemi gildi fjTÍr íslenzkan smekk er alvur-
an bak við. Sagan um Bör Börsson er skrifuð af
beiskri tilfinningu fyrir því, að menn hrífist tíð-
um af fánýli og sækjast eftir þvi. Hún er alvar-
leg viðleitni í ]>á átt að hjálpa okkur til að sjá
það, að hégóminn er hégómi, þó að hann birtist
í yfirborðsglæsileika og stásslegum tizkuháttum.
Kotbýlið og kornsléttan er saga um norskt al-
þýðufólk. Að ]>ví, sem enn verður séð mun það
vera rétt. sem Helgi Hjörvar sagði, að sagan
gæti eins verið um íslenzkt fólk. Þarnu er lýst.
átökunum mil|i tryggðar og ræktarsemi við æsku-
stöðvar og starf feðranna og þránnar eftir þægi>-
Iegra lífi og meiri tekjum. Þetta er viðhorf, sem
a. m. k. sveitafólk á Islandi skilur. Svo víða
stendur það í þessum sömu sporum. Margir bæir
á Islandi eru nú í býggð einungis vegna þess að
fólkinu finnst eins og Marteini Kvídal að ]>að
geti ekki brugðist sveit sinni og því, sem við
liana bindur.
Við gelum hafl mismunandi skoðanir á' hag-
Iræðilegri og þjóðhollri lilið þessara mála. Sumir
segja að þeim veiti ekki af „áminningum nollum,
sem halda að takmark lífsins sé að hokra yfir
rottum“, og telja landbúnað og sveitalíf á Islandi
að miklu leyti heimsku og fjarstæðu. Aðrir liarma
ekkert meira en fólksstrauminn úr sveitunum.
Við deilum og bérjumst um þessi viðhorf sveita-
fólksins en skáldlistin er hafin yfir ]>au átök.
Hvört sem þetta, sein bindur við sveitiua gerir
fólkið að píslarvottum heimsku og afturhalds,
engum til gagns, jafnframt því að það stendur
þvert gegn þróun þjóðlífsins, eða hér er sú til-
finning*og barátía, sem bjslrgar þjóðinni gegnum
straumlmúta tízku og aldarfars og varðveitir þau
r erðmæti, sem gera okkur að þjóð, með rétli til
sjálfstæðrar tilveru og möguleikum lil að njóta
]>ess réltar, þá er |>að hafið yfir allan skoðana-
mun að ]>essar tilfinnfngar eru staðreynd. Meðan
skáldskapurinn túikar raunhæfar tilfinningar salt
og rét l'cr hann list, sem kemur okkur við og get-
ur hjálpað okkur til sannara skilnings og fcgurra
lífs.
Við bíðum með eftirvæntingu þess að heyra
sögu fólksins, sem Hclgi Iljörvar er farinn að
kynna okkur í sögu Bojers. Þetta fólk á hug
okkar og hjarta og við erum undir það búin að
fylgja ]>ví með næmri samúð, hvort scm ])ess
bíða sigrar eða ósigrnr. því að þetta fólk er hold
af okkar holdi og blóð af blóði okkar. Um Bör-
son var mér alltaf nokkurnveginn sama.
'Sumir lialda að til séu reglur fyrir öllum hlut-
um og fyrirbrigðum. Vel má það vera. cn erfitt
getur þó venð að finna reglurnar. Tveir menn
hafa orðið vinsælir, svo að af ber vegna sögulcst-
urs í útvarpið. Það cru þcir Helgi Iljörvar og
Einar Olafur Sveinsson. Ef til vill er erfitt að sjá
í fljótu bragði reglurnar, sem skýra þær vin-
sældir, ]>ví að lestraraðferð og framkoma þcssara
treggja manna er ólík.
Ég held að ástæðan til þess að báðir þessir
menn hafa unnið hug fólksins sé ofar formi og að-
ferðum. Þeim er það báðum gefið að leggja sál
sína í lesturinn og ])að mun ráða úrslitum. Hér,
eins og víðar, kemur lil greina það, sem hvorki
verður lært né kennt. Góður lesari þarf að hafa
tilfinningu fyrir verðmæti l)ess, sem liann fer með
og gleði af að gefa öðrum með sér. Hann þarf
að láta efnið streyma gegnum hjarta sitt, — lifnn
þar og vermast, — ef svo má að orði kveðu. Þann-
ig vinnur hann hug þeirra, sem lilýða.
Ilnlldór Kirstjánsson
Kirkjubóli.
210
ÚTVARPSTÍÐINDI