Prentarinn - 01.05.1968, Blaðsíða 26

að gera meiri kröfur til prentunar, vill skæra og skíra
liti. Gestir kvikmyndahúsa vilja nú helzt ekki horfa
á annað en litkvikmyndir og nú þegar litsjónvarp
heldur innreiö sína í æ fleiri löndum fer mönnum
að leiðast prentverk í svörtu og hvítu og þeir sætta
sig ekki við annað en liti.
Oskynsamlegt væri að spá því að offsetprentun
verði á allra næstu árum jafnvíg hæðarprentun. En
ýms meiriháttar fyrirtæki, sem rasa yfirleitt ekki um
ráð fram, eins og t. d. DuPont, Eastman Kodak, Time
Incorporated, Harris, Miehle, Heidelberg o. s. frv.,
vinna að stórfelldum umbótum á hæðarprentuninni
með gerð nýrra prentplatna og öðrum nýjum útbún-
aði. Það kann að koma að því, að hæðarprentun með
flötum prentformum verði að víkja fyrir prentun í
hverfiprentvélum, en eldri aðferðin verður enn lengi
notuð. Hæðarprentun bóka í hverfiprentvélum er af-
kastameiri aðferð en offsetprentun, einföld, örugg og
skilar góðu verki. En hún var heldur seint á ferðinni
meðal allra nýjunganna á sviði hverfiprentunar og
plöturnar sem nota verður eru mjög dýrar í saman-
burði við offset-plötur. A markaðinn þarf að koma
ódýr gerð af þessum plötum, annars mun ekki að
vænta framfara á þessu sviði nema að því er snertir
prentun á pappaöskjur o. þ. h.
I margar prentvélar eru notaðar upphleyptar Dycril-
og Kodak-plötur í staðinn fyrir „etsaðar" málmplöt-
ur. Kodak-plöturnar eru lítið eitt upphleyptar, gerðar
úr „sellulosu-asotati" á stálþynnu, en Dycril og hina
nýju þýzku BASF Nylonprint eru úr polymer-efnum.
DuPont hefur fundið tipp nýja Ijósnæmisaðferð fyrir
Dycril sem gerir óþarfan þann fimm klukkustunda
undirbúning sem áður var nauðsynlegur. Plötur af
þessari gerð má nota innan tveggja mínútna. Það
hefur þannig komið í ljós að plötur eins og t. d.
Dycril hafa þann kost að þær endast betur, með
notkun þeirra styttist tíminn sem fer í undirbúning
um meira en helming, um 30—40% sparast af prent-
lit vegna þess að jafnar dreifist úr honum og mun
minna eyðileggst af pappír. Þessir kostir vega alveg
upp á móti hærra verði á plötunum, þegar um stór
upplög er að ræða.
Prentiðnaðurinn er nú orðinn vettvangur harðrar
samkeppni. Til þess að hafa sigur í þeirri samkeppni,
verða menn að beita nýjum aðferðum, nota ný tæki
og nýja tækni, sem krefst stöðugrar endurskipulagn-
ingar, og vera reiðubúnir til að verja til þess geysi-
legu fé. Þetta er litlum fyrirtækjum oft ofviða. Miðl-
ungsfyrirtæki verða annaðhvort að fylgjast með þró-
uninni eða gefast upp, vegna þess að aukin sérhæfing
í prentverki torveldar þeim að halda hlut sínum fyrir
hinum stóru samsteypum. Hátt verð nýju tækjanna
gerir þeim minni að heita má ókleift að afla sér
nýrra tækja og taka upp samkeppni við stórfyrirtækin.
Það eru ekki nema tvö ár síðan að af 6000 brezk-
um prentsmiðjum voru 5000 með færri en 25 starfs-
menn. Þróunin stefnir að því að minni fyrirtækin líði
undir lok eða myndi samsteypu með öðrum. Sama
máli gegnir í Bandaríkjunum, þar sem 250 fyrirtæki
á aðeins einu sviði prentverks hafa horfið úr sögunni
eða verið sameinuð öðrum. I mörgum stærstu borg-
unum er aðeins helmingur þeirra fyrirtækja sem þar
voru fyrir örfáum árum. Fækkun fyrirtækjanna mun
vafalaust halda áfram, því að jafnvel enn hafa 60%
þeirra aðeins 8—12 sveina, 28% 12—24 og hin
sem eftir eru, einungis 12%, hafa fleiri. Stærri
fyrirtækjunum fækkar einnig með nýjum samsteyp-
um; 150 slíkar samsteypur hafa orðið í prentiðnaðin-
um í Bandaríkjunum síðustu tvö árin.
I Vestur-Þýzkalandi hafa nýjar aðferðir, svo sem
Dow-„etsing“, ljósnæmar plötur, afkastamiklar mynda-
vélar og ýmiss konar sjálfvirkur útbúnaður aukið af-
köstin jafnframt því sem starfsmönnum hefur fækkað.
Sextíu af 400 plötu- og myndamótagerðum þar í landi
skila tveim þriðju af samanlögðum afköstum. Þannig
er söniu söguna að segja hvarvetna í prentiðnaðinum,
“tærri fyrirtækin verða enn stærri, ýmist með því að
prentfyrirtæki sameir.ast innbyrðis eða þá að þau
sameir.ast fyrirtækjum á öðrum sviðum.
Krafan um fjöldaframleiðslu hefur leitt af sér
hinar sjálfvirku eða hálf-sjálfvirku vélar og þær hafa
aftur bolað burt faglærðum handverksmönnum að
verulegu leyti. Hefð og siðvenjur eru h'fseigar í flest-
um starfsgreinum, en það er nú orðið augljóst að
aðferðir handverksins eiga ekki við liina nýju tækni,
þær tefja fyrir henni, spilla prentgæðunum og auka
kostnaðinn. Rafeinda- og tölvutæknin er nú að halda
innreið sfna í prentiðnaðinn. Sú bylting sem fvrir
dyrum stendur er sambærileg við þá, sem varð fyrir
hundrað árum þegar prentmyndatæknin kom til sög-
unnar eða hina, fyrir fimmtíu til sextíu árnm, þegar
setningarvélarnar voru að ryðja sér til rúms. Old
lausaleturs og prentunar með blönduðum fornium er
að líða undir lok. Handverkið er að víkja fyrir sjálf-
virkuni aðferðum og öll iðngreinin verður að aðlaga
sig hinum nýju aðstæðum. Það er ekki lengur hægt
að líta á hana sem handiðn, skipta í ýmsar deildir
sem hver hefur sitt stéttarfélag. Hinu hefðbundna
iðnnámi sem neyddi menn til að vinna sama verkið
allan starfsaldurinn og var fremur ætlað að vera
vörn gegn utanaðkomandi starfskröftum en veita
þjálfun í starfinu, þarf að gerbreyta í samræmi við
breyttar aðstæður. Við lifum á öld vísindanna og
sagan kennir okkur að sérhver vél, tölvan eins og
setningarvélin, getur bæði losað um höft og sameinað.
Vísindin eru tilraunir. Þau þreifa sig áfram með
því að reyna allar hugsanlegar leiðir, hafna þeim
sem reynast ófærar en velja þær sem duga. Þau hafa
létt af mannkyninu miklu striti, fátpekt og fáfræði.
Á þeirri braut sem við okkur hlasir nú getum við
engu glatað nema fordómunum.
72
PRENTARINN