Alþýðublaðið - 01.11.1919, Qupperneq 1

Alþýðublaðið
Greiið út »f Alþýðullokknum.
1919
Laugardaginn 1. nóvember
4. tölubl.
Siíustu þing.
t
III.
En alþýðu manna skiftir það
talsvert miklu máli, hvernig tekj-
unum er náð, hverjir helzt eru
látnir greiða þær, hvort það eru
aðallega þeir, sem ekkert mega
hiissa frá brýnustu lífsnauðsynj-
Uin, eða þeir, sem betur mega við
Því. Eða þá, hvort menn, sem fram-
ieiðslu hafa á hendi, verða að
gjalda af hverri ögn, sem framleidd
6r, jafnt hvort þeir græða eða
taPa, eða menn gjalda aðeins af
§róða sínum. Pví er rétt, til yfir-
i'ts, að rifja upp nokkur af þeim
ráðum, sem síðustu þing hafa beitt
tU Þ0SS að auka tekjurnar.
Tollur af aðfluttum vörum var
hækkaður 1917 og aftur 1919.
Utflutningsgjáld var hækkað
mikið 1919, einkum af sjávar-
afurðum, og þeim sumum gíf-
urlega, t. d. síld úr 75 a. af
tunnu upp í 3.00 kr. Um leið
var lagt ofurlítið gjald á út-
fluttar landbúnaðarafurðir.
Vörutollurv&r tvöfáldaður 1918
°S síðan aftur hækkaður um
helming 1919, sv0 að nú er
Þessi vitlausi og ósanngjarni
tollur þrefaldur við það, sem
hann fyrst var< nann var fyrst
settur 1912 til bráðabirgða, til
Þ0SS að bæta upp missi vin-
fangatollsins, þegar aðflutnings
gjaldið komst á, þangað til
önnur tekjuráð yrðu fundin.
En ráðin hefir þingið ekki fund-
enn, heldur hefir það fram-
lengt tollinn ár frá ári, og
hækkað hann gífurlega.
4‘ Vitagjald var hækkað 1917
og aftur 1919 og slcipagjöld
voru hækkuð mikzð 1919.
5' Btimpilgjald var sett á 1918.
hað er að sumu leyti réttlátt
Sjald, þar sem það legst á
óeðlilegan gróða í kaupum og
sölum — „brask“-gróða — en
allmikill hluti þess er grímu-
klætt útflutningsgjald, þar sem
tekið er l°/0 gjald af verði allr-
ar útfluttrar vöru.
6. Húsaskattur var tvöfaldaður
1919.
7. Dýrtíðar- og gróðaskattur var
settur 1918. Réttlátur skattur
og sjálfsagður eins og áður er
sagt, en kom alt of seint.
8. Tekjuskattur var hækkaður
nokkuð 1917, en sá galli var
á, að hækkunin kom fyrst til
að hafa áhrif 1919 (af árinu
1917), svo að mikið af stór-
gróða stríðsáranna slapp undan.
Það er sama um það að segja
og dýrtíðarskattinn, kom alt
of seint. (Frh.)
Yerkalýðshreyfingin
á Akureyri.
---- (Frh.).
Enda þótt Verkamannafélag Ak-
ureyrar hafi lengi átt erfitt upp-
dráttar, þá er samt svo komið
nú, að ekkert verkamannafélag á
landinu mun hlutfallslega fjölmenn-
ara en það. Að alþýðan hefir enn
þá ekki náð fullkomlega meiri
hluta í stjórn bæjarmála, er vafa-
laust eingöngu því að kenna, að
ýmsir iðnaðarmenn í bænum hafa
litið niður á verkamennina, fund-
ist þeir hafnir yfir þá. En nú er
þetta, sem betur fer, að breytast,
og enginn vafi er á því, að al-
þýðan nær fullkomnum meiri hluta
í bæjarstjórn mjög bráðlega.
Þó verkamannafulltrúarnir á
Akureyri hafi verið f minni hluta,
hafa þeir samt sem áður gert
verkamönnum í bænum og bæjar-
félaginu í heild stórmikið gagn.
Þeir hafa ekki að eins komið í
framkvæmd ýmsum áhugamálum
verkamanna, heldur hafa þeir og
komið í veg fyrir ýms axarsköft
hins flokksins.
Ýms verk hefir félagið haft með
höndum, svo sem uppfyllingu, er
það tók að sér að gera með sam-
ningavinnu fyrir bæinn. Móupp-
tekt hefir það rekið 3 eða 4 und-
anfarið ár, sem veitt hefir mörg-
um atvinnu og haldið niðri verði
á mó til eldsneytis, og loks hefir
fyrir tilstilli alþýðuhreyfingarinnar
ve(jð stofnað Kaupfélag verka-
manna. Upphaflega var það pönt-
unarfélag, og má til marks um
nytsemd þess geta eins dæmis,
þess, að á einni pöntun græddi
verkalýðurinn á Akureyri beinlínis
á verðmismun 13 þúsund krónur.
Síðastliðið vor keypti félagið hús,
og því var breytt í kaupfélag.
Frá stofnun þess hefir umsetning-
in farið dagvaxandi, og nú má
heita, að verkamenn í bænum og
grendinni og þurrabúðarfólk út
með sjónum hafi aðallega verzlun
sína við það. Skuldaverzlun er
engin í kaupfélaginu, og má ef-
laust telja það stóran kost. Þá
hefir verkamannafélagið stuðlað
að stofnun garðræktarfélags meðal
verkamanna, sem vonandi blessast
þegar félagsmönnum hefir enn
betur skilist það, að margar hend-
ur vinna létt verk.
(Frh.).
Keykjavtk brennttr.
Fyrst allir aðrir þegja, verð ég
að taka mér penna í hönd, þó
ekki sé eg talinn með þeim skrift-
lærðu.
Svo er mál með vexti, að nú
er farið að frjósa, og mér finst
full þörf á að fara að nota eld-
færin í húskofanum mínum. En
þess er mér varnað, því reykháf-
urinn er svo fullur af sóti, að ekki
er viðlit að kveikja upp eld. Hann
var orðinn ófær um miðjan vetur
í fyrra. Og svona hefir hann verið
í alt sumar. Eg talaði um þetta
við sótara í sunrar. Undirtektir
hjá honum voru litlar, og fram
kvæmdin engin. Þá kærði eg mál-
ið fyrir borgarstjóra. Hann vísaði
mér til Péturs nokkurs Ingimund-