Norðurland - 10.12.1976, Síða 2

ARIMÓR KRI8TJÁN8SOIVI
MIWIMIIXIG
Á laugardag, 11. desember,
kveðja húsvíkingar Arnór
Kristjánsson hinstu kveðju.
Þá líta félagar í verkalýðs-
hreyfingunni til baka og minn
ast þess mikla starfs sem hann
á langri ævi helgaði samtök-
um alþýðu. Starfs, sem slíkur
hugur fylgdi og slik órofa
tryggð að fátítt er, ef ekki
einsdæmi.
Arnór fæddist í Holti í
Húsavík 2. júní árið 1900, son
ur hjónanna Þuríðar Björns-
dóttur og Kristjáns Sigur-
geirsson'ar. Þeim hjónum bætt
ist ekki einn sonur þennan
júnidag, heldur tveir. Hinn
hét Kári, dáinn fyrir alllöngu.
Drengirnir fæddust löngu
fyrir tímann og má nærri geta
hversu reynt hefur á um-
hyggju foreldranna að annast
hvítvoðungana sína. Ég veit
að þau stóðu efcki ein í þeirri
baráttu heldur var það sú al-
þýðutrygging sem til var í
landinu sem hér kom til' skjal
anna. Það voru hinir hjálp-
fúsu nágrannar. Oft hafa líkn
arhendur þeirra komið til
hjálpar á örlagastundu. Dreng
irnir komust á legg og ólust
upp í systkina'hópi.
Arnór þurfti snemma að
taka til höndum og vann öll
algeng störf á sjó og landi þeg
ar hann kornst á legg. Leið
hans lá meðal annars til Siglu
fjarðar og þar kynntist hann
sínum góða lífsförunaut, Guð-
rúnu Magnúsdóttur frá Súða-
vík. Þau giftu sig 30. maí
1925 og stofnuðu heimili á
Húsavík.
Það er fallegt á Húsavík á
vorin.
Þau höfðu ætlað að gifta sig
á afmæli Arnórs 2. júní en
lífsbaráttan leyfði það ekki.
Hann þurfti að mæta í skip-
rúm fyirir þann tíma.
Börnin urðu fimm er fram
liðu stundir. Þau eru: Sigríð-
ur Matfhildur, Benóný, Her-
dis, Kári og Hörður, allt ágæt
isfólk, og hafa aukið kyn sitt
eins og vera ber.
Þau hjónin, Arnór og Guð-
rún, gátu litið yfir þrjár kyn-
slóðir afkomenda sinna.
Mikil er sú breyting, sem
varð um daga Arnórs á öllu
mannlífi á landi hér. Fólkið
sem mundi „hin löngu mjólk-
urlausu miðsvetrardægur", sá
lífskjörin breytast í það horf
að nú eru íslendingar taildir
þriðju mestu mjólkurþambar-
ar í heimi. Þessu líkt hefur
gerst á öðrum sviðum einnig,
ekki S'íst að því er varðar lífs-
kjör launafólks í landinu.
Ekkert hefur þó komið af
sjálfu sér í þeim efnum.
Verkalýðshhreyfingin varð til
og vann sína stóru sigra, ger-
breytti allri aðstöðu alþýðu
hvort sem litið er til kjara-
mála eða félagslegra réttinda.
Hér var Arnór ekki áhorf-
andi heldur þátttakandi og
álltaf í fylkingarbrjósti eftir
að fullorðinsaldri var náð.
Verkamannafélag Húsavík-
ur var stofnað 14. apríl 1911
og Verkakvennafélagið Von
28. apríl 1918. Þuríður, móð-
ir Arnórs, var fyrsti formað-
ur Vohar. Það var því engin
tilviljun að Arnór varð
sósíalisti og helgaði sig rétt-
indamálum a'lþýðu. Hugsjón-
ir verkalýðshreyfingarinnar
voru samgrónar heimili for-
eldran-na. „Sá er beztur sálar-
gróður, sem að vex í skauti
móður“.
Ef rifja ætti upp störf Arn-
órs í verkalýðshreyfingunni
yrði það miki'll bálkur. Hann
var formaður Vergamannafé-
lags Húsavikur í 9 ár og ann-
að er í rauninni óþarfi að tí-
unda því eins og áður sagði
stóð hann þar í fylkingar-
brjósti ætíð eftir að hann varð
fullorðinn. Vöku sinni hélt
hann alltaf, varð aldrei sinnu-
laus. Hann sem þefckti svo vel
al'la baráttuna sem leiddi til
þeirra lífskjara sem nútíma-
fólk hefur, gat ekki sætt sig
við þá afstöðu margra í dag
að líta ekki á sig sem raun-
verulega þátttakendur í félög-
unum en mæna þangað í stað-
inn eftir kjarabótum sem
komi af sjálfu sér. Ég veit að
honum lfeiddist oft að finna
sig tala fyrir daufum eyrum.
Aldrei kom þó ti'l mál'a að
leggja árar í bát. Eðliskost-
irnir og tryggðin við göfugan
mális'tað ýtt-u öllu slí'ku til hlið
ar. Guðmundur Böðvarsson
orti:
Því draumur vor skal kljúfa
hvern dimman nætursæ
þó djásn vort heimti eilífð
til að þróast.
Og tilraun vor ti'l sigurs
skal endurtakast æ
þó aldaraðir verði að hverfa
og sóast.
Arnór lét til sín taka á Al-
þýðusambandsþmgum í ára-
raðir, oft með eftirminnileg-
um hætti. Hann gat verið svo
ótrúlfega orðheppinn og var
l'íka sanngjarn í besta lagi.
Ég, sem þessar línur rita,
held að hann hafi a'ldrei verið
formúlum'aður. Hann skildi
með hjartanu og skildi vel,
enda er silífct öllum kenning-
um dýrmætara. Oft verður
mér hugsað til hans þegar
lærðir menn eru að velta sér
í formúlum en gleyma
kannske að hlusta á rödd
hjarta sins.
Mörg þing sat Arnór hjá
Sósíali'stafl'okknum og gustaði
þá stundum af hressilegri
ræðumennsku hans. Oft voru
reknir upp stórir hlátrar enda
var eins og mönnum létti þeg
ar Arnór steig þar í ræðustól.
Hann átti svo létt með að ná
sambandi við lifandi fólk. Þar
gilti aldur einu. Kynslóðabil-
ið var áldrei til í lífi hans. Ég
man vel frá barnæsku minni
þegar Arnór þurfti að kyssa
mann og spurði um leið:
„Hvað segir elskan hans
Nóra.“ Ég veit lífca að þetta
breyttist ekkert allt hans líf.
Þau voru mörg börnin sem
voru „e'lskan hans Nóra“. Ég
man að mér þótti hann stund-
um nökkuð mórauður á hök-
unni enda brúkaði hann mik-
ið tóbak. Þetta rifjast allt upp
núna á kveðjustund.
Margs fteira er að minnast.
Við rerum á sjó saman í skip-
rúmi hjá öðlingnum Þormóði
Kristjánssyni. Það var sein-
asta sumar Arnórs á sjó. Þetta
var 1959. Þá var mikið sungið
á dekkinu og ævinlega byrjað
á „Sjá hin ungborna tíð“. Það
var okkar morgunsöngur.
Hann bjó í næsta húsi og
faðir minn var bróðir hans.
Hann var því stór hluti af dag
legu lífi mínu á meðan ég var
í foreldrahúsum og lengur þó.
Fyrir það allt skal nú þak'kað.
Við söknum hans öll sem
þekktum hann og vorum hon-
um samtíða lengri eða
skemmri tíma. Hátt yfir sökn-
uðinn ber þó gleði og þakk-
læti fyrir samfylgdina og
kynnin. Margir munu um
'langa framtíð gleðjast yfir
góðum minningum um Arnór
Kristjánsson.
Ég votta Guðrúnu og börn-
um þeirra og afkomendum öll
um mína dýpstu samúð. Megi
þau ltengi sækja ýl í minning-
ar um þennan góða mann.
Sigurður Pálsson.
PISTILL VIKIJNIMAR:
Fram, þjáðir menn
Nýafstaðið Alþýðusambandsþing kom af stað dálitlum
taugatitringi hjá íhaldi og framsókn sem vonlegt er, enda
var þar rösklega ályktað um marga hluti. Það er aug-
ljóst, að mönnum er farið að leiðast að hafa ósvífna
kjaraskerðingastjórn yfir sér. Þegar þing alþýöusamtak-
anna í landinu ályktar, að hún eigi að segja af sér er
sól hennar farin að halla í vesturátt svo um munar. Þing-
ið samþykkti ennfremur að hefja mikla sókn í kjara-
baráttunni og mun því burgeisaliðið, sem jafnan hleypur
í spik í hallæri, bráðlega fá smjörþefinn af því að hafa
sameinað vald fólksins á móti sér. Má vera, að ólarnar
verði þá hertar með öðrum hætti en tíðkast hefur nú um
stund.
Burgeisarnir og ýmsir halakleprar þeirra hafa nú við
orð, að völd verkalýöshreyfingarinnar séu alltof mikil,
en ríkisvaldið sé veikt. „Þrýstihópar“ taki sér það vald
sem löggjafarsamkundunni beri. Er þetta yfirborðslega
hugtak notað eftir kúnstum borgaralegra vísinda til að
kortleggja hin ýmsu háþrýsti- og Iágþrýstisvæði í þjóð-
félaginu. En pólitíska veðurfræðin dugar skammt til að
átta sig á því sem máli skiptir í þjóðfélaginu: stéttaskipt-
ingunni. Mörgum gengur erfiðlega að skilja, að skipting
landsmanna í stéttir orsakar öll átök í samfélaginu. önn-
ur stéttin á og stjórnar framleiðslutækjunum og vill ekki
með góðu láta gróða- og forréttindaaðstöðu sína af hendi.
Hin stéttin á einungis vinnuafl sitt til að selja. Það er því
augljóst mál, að hlutlægir hagsmunir þessara hópa geta
aldrei verið þeir sömu. Af þessum grunni rís síðan öll
hin mikla pólitíska yfirbygging og af þessari framan-
greindri ástæðu er barist um kaup og kjör og til þess eru
verkalýðsfélög stofnuð. Þannig er þetta í raunveruleikan-
um, en ekki bara í bókum um hann. Það munu borgarar
vorir fá staðfest enn einu sinni áður en Iangir tímar líða.
Þótt það sé með þessum hætti næsta augljóst þeim sem
rýnir í innviði auðskipulagsins, hversu leysa má á rót-
tækan máta flest hin erfiðustu vandamál samfélagsins,
er því svo ekki farið um þorra manna. Það sýnir atkvæða-
magn íhaldsflokka á öllum tímum. Enda þyrfti burgeisa-
liðið ekki lengi að kemba hærurnar ef fólk almennt áttaði
sig á því, að Sjálfstæðisflokkurinn er einungis stjórn-
málaverktaki í þjónustu stéttarhagsmuna gróða- og for-
réttindalýðs. Hitt er svo annað mál, að sundurvirkt vald
auðsins sameinast ágætlega þegar um er að ræða að halda
niðri ekki bara lífskjörum fólksins heldur líka almennri
upplýsingu og skilningi á umhverfi sínu. Það sem nú hef-
ur gerst er á hinn bóginn aukin innsýn almennings inní
þetta samhengi milli pólitíkur ríkisstjórnarinnar og stétt-
arhagsmuna forréttindalýðsins. Þetta vita veifiskatar bur-
geisanna á alþingi og óttast nú verkalýðshreyfinguna meir
en flest annað, því til lítils er orðaflaumurinn á alþingi
þegar til kastanna kemur. Hið raunverulega vald liggur
annarsstaðar hvað svo sem hinir „snarorðu snillingar“
og „þjóðkjörnu prúðmenni“ annars kunna að innbyrla
sér í því efni. Það er tómt mál að tala um virðingu al-
þingis meðan fámenn klíka auðmanna og embættis-
manna túlkar þar hagsmuni mikils minnihluta þjóðar-
innar. Vegur alþingis er því jafnan minnstur þegar aftur-
haldið ræður þar lögum og lofum.
Á Alþýðusambandsþinginu voru íhaldsþingmennirnir
hreinsaðir út úr miðstjórn sambandsins og var það að
vonum. Sjómenn höfðu skömmu áður gert svipaða hrein-
gerningu í sínum samtökum og hlotið lof verkalýðssinna.
Því auðvitað er það hneisa fyrir launafólk að hafa íhalds-
menn í forsvari í samtökum sínum. Sérstaklega er það
þó ósmekklegt, þegar um samtök láglaunafólks er að
ræða eins og td. verslunarmanna og ber ekki gott vitni
pólitískum eða stéttarlegum þroska viðkomandi. Er þess
því nú að vænta að slíkir hópar launafólks láti sér for-
dæmi ASÍ þings að kenningu verða og fjarlægi stuðnings-
menn afturhaldsstjórnarinnar úr forystu sinna samtaka,
minnugir hins fornkveðna, að „óvinar síns skyldi enginn
maður vinar vinur vera“. Og ekki skyldu menn heldur
kippa sér upp við kommúnistanafnbót frá málgögnum
afturhaldsins sem á þeirra máli þýðir svo mikið sem öfga-
maður og varmenni. Við vitum betur. Því vart mundi geta
göfugri hóp íslendinga ef hann væri kominn í einn stað
niður en einmitt þann sem Morgunblaðið hefur nefnt
kommúnista síðan blaðið komst yfir það hugtak. Hitt
vitum við líka, að það gildir meira um kommúnsta en
aðra menn, að það eru margir kallaðir en fáir útvaldir. Þ.
2 — NORÐURLAND