Norðurland - 29.09.1977, Qupperneq 4

NORÐURIAND
Málgagn sósíalista í Norðurlandskjördæmi eystra
Ritnefnd: Böðvar Guðmundsson, Helgi Guðmundsson, Soffía Guðmunds-
dóttir, Þórir Steingrímsson, Þröstur Ásmundsson.
Ritstjóri: Vilborg Harðardóttir (ábm.)
Dreifing og auglýsingar: Haraldur Ingi Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar: Eiðsvallagata 18, sími 21875
Prentun: Prentsmiðja Björns Jónssonar
Gefíð út af kjördæmisráði Alþýðubandalagsins
„Tvö þjóðfélög“
Eitt og annað athyglisvert kom fram í umræðuþætti um
jafnréttismál, sem sjónvarpið efndi til hér á dögunum,
og sýndist sitt hverjum svo sem vænta mátti.
Ragnar Tómasson taldi kynbundna verkaskiptingu
ekki fela í sér misrétti, en hafði áhyggjur af börnunum
útaf þessu öllu saman, því að jafnvel íhaldinu er ljóst, að
ákveðin þróun í jafnréttisátt er að gerast og mun halda
áfram, þótt afturhaldið í ýmsum myndum geri það, sem
unnt er, til þess að tefja hana. Hér mætti skjóta því inn,
að sé það raunverulega svo, að karlmenn, feðurnir, ali
með sér áhyggjur af börnunum, þá liggur beint við, að
þeir fari hið bráðasta að lina ögn á sprettinum úti í
þjóðfélaginu, sinni að sama skapi meira um afkvæmi sín
og láti daglegan heimilisrekstur til sín taka.
Að sjálfsögðu myndu konurnar þá fyrir sitt leyti létta
undir með þeim við öll ábyrgðar- og trúnaðarstörfin,
sem margir eiga fullt í fangi með og fá vart undir risið.
Þær létu þá líkast til af þeirri áráttu að sækja í lægst
launuðu störfin sbr. kotroskna athugasemd frá Haraldi
Blöndal í téðum þætti.
Það er engin nýlunda hér á íslandi, að konur vinni
erfiðisvinnu utan heimilis og innan. Það hafa þær
ævinlega gert bæði til sjávar og sveita. Margar voru
þannig settar, að þær urðu að vinna alla þá vinnu út á
við, sem til féll, þótt þær hefðu stór heimili í sinni umsjá,
til þess einfaldlega að sjá sér og sínum farborða. Hefur
hvorki fyrr né síðar frétst af teljandi áhyggjum af því
hvernig börnum þeirra reiddi af, er þær voru að heyja
sína hörðu lífsbaráttu.
Það voru aðeins konur, sem tilheyrðu hinum efnaðri
stéttum, sem gátu rekið heimili sín með aðkeyptu
vinnuafli. Þar með er ekki sagt, að þeirra hlutskipti
innan fjögurra veggja heimilisins hafi endanlega verið
það, sem þær hefðu kosið sér við aðrar aðstæður og
valkosti, en það er önnur saga.
Fram kom í umræðunni, að við búsetu úti á landi
hefur það runnið upp fyrir Bryndísi Schram, að til er
vinnandi fólk á íslandi og skilgreinir hún þá uppgötvun
sem tvö þjóðfélög!
Rétt er að leiðrétta þann misskilning, að þessi tvö
þjóðfélög séu bundin við það hvar fólk á heima, heldur
er hér um að ræða stéttaskiptingu í borgaralegu
auðvaldsþjóðfélagi.
Annars vegar eru þeir, sem selja vinnuafl sitt, og hins
vegar þeir, sem græða á vinnu annarra. Skiptir ekki öllu
máli í því sambandi, þótt svokallaðir athafnamenn hér á
íslandi séu ekki burðugri en svo, að þeir ganga flestir á
styrkjum og lánum af almannafé. Þeir, sem ráðskast
með dýrmæt atvinnutæki landsmanna, hafa komist upp
á lag með það sér til halds og trausts að kalla út stóran
hóp kvenna, þegar mikið liggur við, en senda þær síðan
heim, þegar þeim gott þykir, réttlitlar eða vita réttinda-
lausar.
Þetta öryggisleysi láglaunakvenna á vinnumarkaðin-
um hefur ekki raskað ró karlmanna í verkalýðshreyf-
ingunni svo heitið geti, og það fer að koma til álita, hvort
konurnar eigi ekki þrátt fyrir allt að vera sér á báti með
eigin verkalýðsfélög.
Störfin flokkast greinilega eftir því, hvort þau eru
unnin af körlum eða konum og atvinnuöryggi og launa-
greiðslur eru þar eftir, hvað sem ágætum lagasetningum
líður.
Það hefur ekki reynst nægilega árangursríkt fyrir
konurnar að vera með karlmönnunum í verkalýðsfélög-
um, þótt sameining félaga hafi á sínum tíma verið eðlileg
ráðstöfun. Það verða konur að gera sér ljóst, aðjafnrétt-
isbarátta og stéttabarátta eru í órofa samhengi. Án
grundvallarbreytinga á sjálfri undirstöðugerð þjóð-
félagsins og valdahlutföllum þess mun fátt markvert
gerast á sviði jafnréttisbaráttunnar.
S.G.
Egill Héðinn Bragason:
Úr sögu Hjaltey
Ungur námsmaður, Egill Héðinn Bragason, sem nú
stundar nám við Háskólann, skrifaði í fyrra ritgerð
um Hjalteyri og var hún liður í námi hans við MA.
Ritgerðin er nokkuð löng og bauðst Egill til að stytta
hana svo hún hentaði NORÐURLANDI til birtingar.
Fer ritgerðin hér á eftir og er hún birt nú í tilefni af því að
Landsbankinn hyggst á næstunni taka ákvörðun um
hvað hann gerir við eignir þær á Hjalteyri sem hann tók
við af þrotabúi Kveldúlfs fyrir ellefu árum.
„Sú var tíðin, að Hjalteyri var
þekktur staður. Þegar rætt var
um sjávarútveg við Eyjafjörð
var varla hægt að komast hjá að
nefna Hjalteyri. Þar var um
áratuga skeið rekin mikil útgerð
að lang mestu leyti síldveiði en
einnig nokkur þorskveiði. Saga
eyrarinnar er að mörgu merki-
leg, og hafa svo sannarlega
skipst á skin og skúrir.
Fyrstur til að gera út frá
Hjalteyri mun hafa verið
Friðrik Jónsson frá Siglunesi (f.
1829). Friðrik hóf útgerð sína
árið 1854 á hákarlaskipinu
Mínervu, sem hann smíðaði
sjálfur upp úr gömlu flaki.
Jón Antonsson, bóndi og
útgerðarmaður, kom einnig
mikið við sögu Hjalteyrarfram-
an af. Hann var fæddur árið
1845 í Arnarnesi. Hann stund-
aði smíðar á vetrum en útgerð á
sumrum og hafði einhverja
saltfiskverkun.