Skólablaðið - 01.05.1952, Side 6

unnar, að við höfum glatað því á fáum árum, sem
eldgos og óáran, hungur og ánauð gátu ekki drepið
um aldaraðir? Er minnimáttarkennd kotbóndans svo
rík í okkur, að við gleypum allt, sem erlent er án þess
að tyggja það, eða eigum við enn þá frelsisþrá og
djörfung forfeðranna? Hvers virði eru okkur verk-
legar framfarir, sigrar vísindanna og efnahagslegt ör-
yggi, ef við bíðum tjón á sálum okkar? Sofandaháttur
og sinnuleysi getur valdið því, að við beinlínis þurrk-
umst út sem þjóð og hverfum í inannhafið, en miss-
um þá aðstöðu til þess að hafa áhrif á heimsmenning-
una, sem sjálfstæð þjóð með merkilega menningu hlýt-
ur að hafa, enda þótt hún sé fámenn og fátæk. Það er
skylda okkar að bregðast ekki í dag, ef við eigum
nokkurn snefil föðurlandsástar og manndóms. Það
verður gimsteinn okkar í kórónu hinnar íslenzku
móður.
Innan stundar göngum við niður skólabrúna og
kveðjum þessa elztu og virðulegustu menntastofnun
landsins. Við skiljum eftir hluta af okkur sjálfum, en
þiggjum hins vegar gjafir þessa skóla til allra, er hannj
sækja, þekkingu og umfram allt lífsreynslu og þroska.
Hvert sem leið okkar liggur munum við minnast hans
með þökk og virðingu, og síðasta ósk okkar verður:
Megi hinum aldna skóla takast eins vel í framtíðinni og
á liðnum árum, að gegna hinu göfuga hluvterki þjóð-
legrar menntastofnunar. ,
Cruomunaur retursson.
p
H HolsHeiim
Eitt stendur hús við Austurvöll,
íhaldi8 þessu rœSur.
Vi8 sátum þar inni aftanstund,
ungir skólahrœSur.
Margur var drukkinn drengur þar
og drýldin hringaskorSa,
en feitir þjónar me8 flær8arsvip
flœktust á milli Lor8a.
Og kvöldiS lei8 vi8 glasaglaum
en gle8in var svik og prettur.
sá ég í augum. sérhvers manns
sljóleik og þreytugrettur.
Þýlunda8 sá ég þrœlali8
þjóSerni sínu glata.
Borgaratrska, þú minnir nvg
á menningu, sem ég hata.
Jón Thór Haraldsson.
„JENSEITS VON GUT UND BÖSE.“
Stuttur þanki um móral.
Eitt af höfuðvandamálum nútímalífs er, hvað sé
rétt og hvað rangt, og stafar það af glundroða hins
kapitalistiska þjóðfélags. Hið fyrsta er menn þurfa að
skilja, ef menn vilja komast til botns í fyrirbrigðinu
móral er, að það er ekki neinn algildur mórall til,
hugtök eins og gott, fagurt og rétt eru marklaus nú á
tíinum. Mórall er ekkert annað en leikreglur ríkjandi
þjóðfélags. Þannig er mórall í Kína jafn frábrugð-
inn þeim íelenzka, eins og kínverskur mandaríni ís-
lenzkum útigangshesti.
Kristindómurinn er það band, sem haldið hefur
evrópsku þjóðfélagi saman og hindrað uppreist hinna
kúguðu í löng ár. Hann hefur kennt mönnum, að ekki
sé sæmilegt að kála öðrum náunga, en það er engu
minna en helzta iðja forfeðra vorra. Ekki getum vér
neitað því, að vér kunnum heldur skár við þá gömlu,
sem voru þó hreinskilin, því að fjöldamorð hafa ein-
att verið iðkuð í Evrópu með blessun kirkjunnar, oft
í hennar nafni. Ef fátækur og timbraður intelligent
slær gamlan og feitan nirfil í hel til að bjarga lífi
sínu, er hann hengdur til skemmtunar strákum og
hröfnum. Öðru máli gegnir, ef feitur Borgfirðingur
hleypur austur í Asíu og fer að islátra í gríð og erg,
vesölum og blönkum búandkörlum, sem hann á ekk-
ert sökótt við og þekkir ekki einu sinni, sá maður fær
bravó, mynd af sér og panegýrík í mogganum á sunnu-
degi. Lengi lifi hann, en fjandinn hafi móralinn!
Það þarf að lofta út, ef hugsandi menn eiga ekki að
kafna í þessu ólofti hræsni og lyga. Þjóðfélagið er
reist á lygi, og lyginni ber ekki að sýna neina vægð,
hvar sem hún birtist. Hver meðalgreindur maður ætti
að skilja það, að sá, sem fitefnir að því, að etja alþýðu
heimsins saman til blóðsúthellinga, er um það bil millj-
ón sinnum meiri morðingi en sá, sem heimsækir aura-
sálir að næturþeli. Einnig væri gaman, ef sá meðal-
greindi sæi, að stríð er ekkert annað en rökrétt afleið-
inga af samkeppniseðli þjóðfélagsins.
Heilbrigður mórall verður aðeins í réttlátu þjóð-
félagi. Grundvöllur hans er ekki guð, sem refsar „vond-
um“ og gefur „góðum" gotterí, heldur viðurkennir
hann, að maðurinn er að eðlisfari göfug og fögur vera,
og hefur enga löngun til að gera náunga sínum illt að
þarflausu. I því felst einmitt göfgi hans, að hann
álítur fagurt líf tilgang í sjálfu sér, en ekki til þess
að mönnum líði vel, eftir að þeir eru dauðir.
K.Á.
6
SKÓLABLAÐIÐ