Ísfirðingur - 21.09.1949, Page 2

2
ISFIRÐINGUR
Krukkspár og kosníngafleipur.
Hvaða flokkur hefir helzt skilyrði til fylgisaukningar ?
Hver vann aukakosninguna 1947?
I hvert skipti og alþingis-
kosningar standa fyi’ir dyrum,
taka hinir og þessir ritgemsar
sér fyrir hendur að segja fyr-
ir um úrslit kosninganna.
Fara þeir þá jafnan með
staðlausar fullyrðingar, ef tak-
ast mætti að lokka auðtrúa
menn til fylgis við flokk sinn.
Þeir treysta því, að þótt mál-
staðurinn sé fráleitur þá muni
ýmsir kjósa að halla sér að
þeini flokki, sem möguleika
hafi til meirihlutavalds. —
Sumar fullyrðingarnar eru þó
svo fráleitar, að þær tæla vart
hinn óupplýstasta kj ósanda.
Svo er til dæmis skrummælgi
Sj álfstæðismanna um vaxandi
fylgi flokksins, og jafnvel full-
yrðingar sumra kosningasnata
þeirra um að vonir standi til
að flokkurinn nái meirihluta-
í komandi þingkosningum!
Ef þetta stæði til, mætti
rnáske spyrja, hversvegna hug-
ir kjósenda hefðu hneigst svo
óðfluga í þessa átt á örskömm-
um tírna?
Væri það fyrir viturlega fjár
málastjórn? röggsemi fjár-
málaráðherra ? eða ágæta
stjórn innflutnings- og verzl-
unarmálanna?
Það er nefnilega óstjórnin á
þessuin málum, sem nú þjáir
þjóðina mest, og allir eru sam-
mála um að fordæma. Sjálf-
stæðisflokkurinn fer með fjár-
málastjóruina, og á ábyrgð
þess flokks er afgreiðsla fjár-
laganna, svo féleg sem hún er
_ rúmum fimm mánuðum eft-
ir að fjárlagaárið byrjaði. Það
út af fyrir sig er algert eins-
dæmi, og tíðkast ekki í neinu
öðru þingræðislandi veraldar-
innar. Slikt hefir heldur ekki
skeð á íslandi fyrr en Sjálf-
stæðisflokkurinn tók að sér for
ystu fjármálanna. — Formað-
ur f j árveitingarnefndar er líka
af sama sauðahúsi, svo ekki
þarf ihaldið að kvarta yfir því,
að samræmið skorti þar!
Ihaldið hefir líka bæði for-
mann fjárhagsráðs og for-
mann viðskiptanefndar, þótt
„pinu litli flokkurinn“, sem
Mogginn kallar, leggi tíl við-
skiþfamálaráðherrann.
Hér skal ekki farið inn á
hina hraklegu meðferð þess-
ara einna mest varðandi mála,
en aðeins bent á þessa stað-
reynd: Hittist yfirleitt nokkur
sá maður, að hann ekki for-
dæmi meðferð fjármálanna og
framkvæmd verzlunar- og við-
skiptamálanna ?
Þegar skyggnst er um fylgis-
aukningu eða atkvæðarýrnun
landsmálaflokka milli al-
mennra kosninga, er venju-
lega spurt um hverjir hafi
unnið í aukakosningum, sem
oft eru háðar, ein eða fleiri á
kjörtímabilinu.
Að þessu sinni hefir kosning
farið fram í einu kjördæmi.
Það var kosið i Vestur-Skafta-
fellssýslu í júlí 1947. Gísli
Sveinsson lét af þingmennsku.
Allt að ráðum innstu klíku í-
haldsins, er vildi losna við
Gísla Sveinsson af Alþingi, en
troða þar inn Jóni Kjartans-
syni, sem þeir vildu lika marg-
ir losna við frá Morgunblað-
inu.
Hvernig fór svo þessi ltosn-
ing. Henni lauk þannig, að
f ramb j óðandi F ramsóknar-
flokksins, Jón hóndi Gíslason
sigraði. — Hann féklc nú 115
atkvæðum fleira, en Framsókn
arframbjóðandinn, sem þó er
stórvel metinn og að allra
dómi ágætur maður, við kosn-
ingarnar árið áður. Sjálfstæð-
isframbj óðandinn, Jón Kjart-
ansson, hlaut nú 40 atkvæðum
minna en fyrirrennari hans.—
Hafði þó verið reynt eftir föng-
um að hlaða undir frámbjóð-
andann með því að gera hann
að sýslumanni héraðsins, og
flytja hann austur fyrir kosn-
ingarnar.
Hér var hið hrörnandi fylgi
íhaldsins, óánægja með gerðir
þess, og óttinn við að efla völd
þess, sem úrslitunum réði. —
Um horfur i hönd farandi
kosningum er þetta að segja í
stórum dráttum, eftir beztu
heimildum. I Suður-Múlasýslu
eru nokkrar horfur taldar á
því, að framsóknarmenn fái
báða þingmennina kjörna. —
Lúðvík Jósepssyni tókst að
sarga upp svo miklu fylgi í
seinustu kosningum, að hann
flaut inn sem 2. þingmaður
k j ördæmisins. Miklar líkur
eru taldar fyrir því, að fylgi
Lúðvíks hafi gengið til muna
saman, svo hann nái þar ekki
kosningu. Um Sj álfstæðisflokk
inn er ekki að tala þar. Listi
flokksins fékk einungis 505 at-
kvæði, en Framsólcnarflokkur-
inn 1296. Fylgi Sjálfstæðisfl.
hefir enn rýrnað, svo að fram-
bjóðandi hans er vonlaus um
þingsæti. I Norður-Múlasýslu
þykjast sj álfstæðismenn hafa
veitt nokkurs konar gullfisk,
þar sem þeir kræktu í Árna
Eylands, sem gengið hefir und-
arlega illa að tolla í stöðum og
við sömu störf, undanfarið. —
Sagt er þó að Norðmýlingar
brosi að framboði Árna, en aðr
ir hálf vorkenni honum frum-
hlaupið. Kunnugir telja fram-
boð hans sízt sigurvænlegra en
Sveins á Egilsstöðum, sem íall-
ið hefir þar við rýrnandi fylgi
undanfarið.
Þingeyj asýslurnar eru að
allra áliti óbreyttar, að öðru
en því að Jónas Jónsson hefur
nú séð sitt óvænna, og leggst
fyrir, sjálfsagt að fullu og öllu,
en Framsóknannenn í Suður-
Þingeyj asýslu standa óskiptir.
Akureyri er af kunnugum tal-
in óviss. — Fyrverandi þing-
maður, sem dæmdur hefir ver-
ið til afsláttar, lit'ði mikið á
persónufylgi sínu. — Einn aí
aðsúgsmestu fiokksmönnum
Sjálfstæðsfl. í hænum, Svavar
Guðmundsson, hankast j óri,
hefir sagt skilið við flokkinn,
og er af því uppnám og
bræðsla í íhaldsherbúðunum.
Vitað er, að baráttan stendur
milli dr. Kristins, frambjóð-
anda framsóknar og sjálfstæð
ismannsins.
öllum fregnum ber líka sam-
an um, að í Eyjafirði muni
kj örfylgi framsóknannanna
aukast til stón’a muna, svo
ýmsir telja vafasamt að Stef-
áni í Fagraskógi fljóti inn af
sj álfstæðislistanum.
Skagaf j arðarsýsla er máske
ekki mikið breytt, en funda-
höld í sumar og samkomur á
vegum sjálfstæðismanna bentn
í þá átt að fylgi þeirra hefði
rýrnað til muna.
Kunnugum ber líka saman
um að framsóknarmenn bæti
drjúgum við sig atkvæðum í
Austur-Húnavatnssýslu, hvað
sem úrslitum kann að líða. I
Vestur-Húnavatnssýslu mun
Hannes Jónsson fyrv. alþm.
ekki fara fram nú, en Hannes
var talinn þar utan flokka síð-
ast, og lagði kapp á að næla
atkv. frá Skúla Guðmundssyni.
Við þetta mun aðstaða Skúla
styrkj ast enn hetur, svo víst er
talið að megin þorri þeirra 99
atkv. er Hannes fékk síðast,
falli nú á Skúla. Þá er komið
að stóra númerinu, Stranda-
sýslu. Fyrsta þætti sjónhverf-
ingaleiksins þar er nú lokið, og
hefir siðan sljákkað mesti há-
vaðinn. Allir telja nú að úrslit-
in verði þau sömu, og áður, —
og j afnvel hávaðamennirnir
líka. — Allt biður þetta síns
tíma.
I Vestur-lsafj arðarsýslu eru
úrslitin óviss. Ásgeir Asgeirs-
son er sjálfur orðinn þreyttur
á hringsóli sínu, og hafði raun-
ar gert ráð fyrir að hætta þing-
mennsku, en hefir þó fyrir
bænastað þeirra Stefáns Jó-
lianns og félaga hans afráðið
að fara þarna ennþá fram.
Fylgismenn hans frá síðustu
kosningum eru lika margir
dauðleiðir á ráðabruggi hans,
og samvinnu við aðal íhalds- -?
öfl þjóðarinnar. — Talið er að
margir þeirra. nmni týna töl-
unni hjá honum við þessar
kosningar.
Um sýslurnar við Breiðafjörð
er það vitað, að framsóknar-
menn vinna á i þeim öllum.
Sj álfur er Þorsteinn sýslumað-
ur mjög uggandi um kosningu
sína í Dalasýslu, enda almennt
talið að kosningahorfur Ás-
geirs bónda i Ásgarði séu hinar
beztu.
1 Snæfellsnessýslu eru sjálf-
stæðismenn líka smeykir. Lúð-
vík Kristjánsson hefir að sögn
mikið fylgi í sjávarþorpunum
hjá sjómönnum og útgerðar-
mönnum, og er það beint að
vonum. Þar flykktust lika ung-
ir menn unnvörpum í félags-
skap framsóknarmanna í sýsl-
unni í sumar.
I Barðastranarsýslu er ekki
tekið að kanna liðið til hlýtar
ennþá, en vitað er að ýmsir
eru nú gengnir úr liði Gísla,
sem voru með honum síðast.
Mýrasýsla, Borgarf j arðar-
og Gullbr. og Kjósarsýsla svo
og Hafnarfjörður munu falla
í sama farveg og áður. Fylgi
Bjarna Ásgeirssonar mun þó
aukast, en fullyrt er hið gagn-
stæða um Ólaf Thors.
I Vestmannaeyjum vita
menn líka að fylgi Jóhanns,
ennverandi f j ármálaráðherra
gengur mikið saman, af skilj-
anlegum ástæðum. Þar hefir
og einn af helztu mönnum
S j álfstæðisflokksins, Einar
Sigui-ðss., þegar fyrir skömmu
sagt skilið við flokkinn. Vill
ekki láta bendla sig við hann
framar.
Um Árnes- og Rangárvalla-
sýslur þarf ekki að ræða. Þing-
menn þaðan verða hinir sömu
og áður. Framsóknannenn í
Árnessýslu standa nú þéttar
saman, því klofningslið Bjarna
Framhald á 4. síðu.