Ísfirðingur - 11.12.1991, Qupperneq 12

12
ÍSFIRÐINGUR
Pétur Bjarnason:
Draumurinn að rætast
Jarðgöng undir Breiðadals- og Botnsheiðar

> "
í' 1
T

Útsýni frá gangamunnanum í Tungudal er fagurt.
Um langan aldur hefur það verið draumur manna hér á Vest-
fjörðum að komast hindrunarlaust á milli byggðarlaga allan ársins
hring. Lengi vel var að mestu treyst á sjóleiðina víðast hvar, ásamt
ferðum yfir fjöll í góðu veðri og þá helst að sumarlagi. Síðar var
farið að aka, fyrst að sumrinu og síðar yfir veturinn þegar gaf og í
vaxandi mæli farið að halda leiðum opnum eftir mætti.
Næst létu menn sér detta í hug stutt göng yfír helstu tálmana og
þá í mikilli hæð, en á seinni árum telja menn það hafa sannast að
slík göng leysa ekki nema takmarkaðan vanda, auk þess sem þau
eru dýr í vinnslu.
ARNARNESHAMAR
VAR FYRSTUR
Fyrstu jarðgöng á íslandi voru
sprengd í gegn um Arnarneshamar
haustið 1949, fyrir42 árum og telj-
ast þau vera 30 metra löng. Tæpast
er hægt að segja að þróun í þessum
málum hafi verið ör síðan þetta
tímamótaverk var unnið. Næsti
áfangi á þessum vettvangi, og
reyndar sá fyrsti sem telja má raun-
veruleg jarðgöng, varð 19 árum
síðar, 10. nóvember 1967. t>á voru
opnuð Strákagöng, 800 metra
göng í gegn um fjallið Stráka, sem
leystu af hólmi hið illræmda Siglu-
fjarðarskarð.
Næst liðu 10 ár og mánuði betur,
en í desember 1977 voru opnuð
göng um Oddsskarð, 640 metra
löng. Þessi göng liggja í 632 metra
hæð, en skarðið sjálft í 705
metrum. Reynslan hefur sýnt að
slík lausn er ekki nægjanleg, mikil
hæð munnanna teppir veg að
þeim, auk þess sem berg er laust
og mjög erfitt til borunar við að-
stæður sem þessar.
Eftir þessar framkvæmdir héldu
menn að sér höndum drjúgan
tíma, og á meðan frændur okkar
Norðmenn og Færeyingar stór-
efldu gerð jarðganga og þróuðu
sífellt nýrri og betri tækni. Sá sem
þetta ritar fór fyrir fimm árum
dagleið í bíl milli Bergen og Her-
mansverk við Sognsæ. A þcirri leið
var farið í gegn um þrjátíu og fimm
veggöng frá nokkrum tugum metra
að lengd upp í um fimm kílómetra.
Síðan hafa verið gcrð mörg göng í
því ágæta landi og inni í Bergen
eru nokkur göng hlið við hlið,
hvort mcð sinni akstursstefnu.
NÝ ÖLD ER HAFIN
Ný öld í þessari vcrkmennt hófst
síðan með gerð Ólafsfjarðar-
ganga, sem opnuð voru fyrir réttu
ári og jafnframt eru uppi áætlanir
um áframhald, nú með Vestfjarða-
göngum og síðan á Austurlandi.
Reyndar hófst þróunin á ný með
jarðgöngum við Blönduvirkjun
nokkru fyrr.
Nýlega var um margt ágæt grein
í Fjármálatíðindum, eftir Valdi-
mar Kristinsson þar sem m.a. voru
ræddir vænlegir kostir í jarðganga-
gerð á næstu tveimur áratugum.
%■
Talað er um nálægt 70 km samtals,
en athygli mína vekur að þau göng
sem okkur Vestfirðingum er nauð-
synlegt að fá svo fljótt sem auðið
verður, eru þar ekki nefnd, en hér
á ég við göng úr Dýrafjarðarbotni
yfir í Mjólká. Þetta er stutt leið og
eini kosturinn til þess að gera vest-
urhlutann að einu samgöngusvæði.
Þetta verk er ef til vill ekki í augsýn
á allra næstu árum, en nauðsynlegt
að sé haldið í umræðunni, svo það
eigi þess kost að lenda í réttri verk-
efnaröð. Stutt göng sem opna leið
milli svæða sem clla eru ótengd
stærri hluta ársins ættu að hafa
nokkurn forgang þegar þörfin er
metin.
þar sem fram kemur flest sem máli
skiptir um verkáætlunina. Hér á
eftir fara þessar upplýsingar til
glöggvunar.
Göngin verða alls um 9.14 km
og þrískipt með gatnamótum undir
Botnsheiði. Frá Tungudal að
gatnamótum (2.16 km) verða
göngin 7.5 m breið með tveimur
akreinum, en frá gatnamótum að
Breiðadal (3.82 km) og frá gatna-
mótum að Botnsdal (2.71 km)
verða göngin 5 m breið með einni
akrein og útskotum til mætinga á
160 m millibili. Halli í göngunum
verður 1-1.4 % og mun halla út við
alla munna. Steinsteyptir forskálar
verða við alla munna með tveimur
akreinum, 120-180 metra langir.
Hreint engin smáhýsi það.
Nýir aðkomuvegir verða byggð-
ir í Tungudal, Breiðadal og
Botnsdal auk þess sem nýr vegur
verður lagður yfir botn Skutuls-
fjarðar. Lengd vega utan ganga
verður alls um 9 km með bundnu
slitlagi, en vcgir í göngum vcrða
malbikaðir eða steyptir.
Jarðgöngin munu að mestu
liggja í u.þ.b. 13-15 milljón ára
gömlum basalthraunlögum, með
gjallkarga og setlögum á milli.
Göngin munu fara í gegnum all-
marga bergganga og einnig munu
þau skera fjölmargar sprungur og
misgengi. Bergið verður styrkt
eftir þörfum, aðallega með
sprautusteypu og bergboltum.
sem er samsteypa fyrirtækjanna
ÍSTAKS HF, sænska verktaka-
fyrirtækisins SKANSKA AB,
norska fyrirtækisins SELMER
ANLEGG AS og danska fyrir-
tækisins fyrirtækisins PHIL &
SÖN A/S.
Fyrirtækin stofnuðu sameignar-
fyrirtækið VESTURÍS SF um
jarðgangaframkvæmdirnar í júlí
1991. Heildarupphæð verksamn-
ings var tæplega 2.475 milljónir
ISK á verðlagi í apríl 1991 og er
áætlað að þeim Ijúki í árslok 1995.
Ýmsir verkþættir við frágang
jarðganganna eru utan verksamn-
ings við VESTURÍS SF t.d. upp-
setning Ijósabúnaðar og loftræs-
ing. Áætlaður heildarkostnaður
við framkvæmdirnar er rúmar
3.000 milljónir ISK á verðlagi í
apríl 1991.
Helstu stærAir:
Jarðgöng:
Heildarlengd 8.69 km
Lengd tvíbreið 2.19 km
Lengd einbreið m/útsk. 6.53 km
Breidd tvíbreið 7.5 m
breidd einbreið 5.0 m
Hæð 6.3 - 7.2 m
Þversnið tvíbr. 48.5 m2
Þversnið einbreið 29.5 m2
Rúmtak 320.000 m3
Skiltuð veghæð 4.2 m
Vegskálar:
Lengd íTungudal 120 m Hæð munna 140 m y.s.
Lengd í Breiðadal 180 m 183my.s.
Lengd í Botnsdal 150 m 155 m y.s.
Breidd 7.5 m
Hæð 7.7 m
Magn steypu 3.000 m3
mms
,-*f' ;
iW «.
. uv*.
‘,yj jbflt.'-’ítiL.
, f,
,.„u
■%
„Fjallið eina“.
Allt i einu er risið stórhýsi.
Enn heyrast þær raddir, að
jarðgangagerð sé of dýr kostur
fyrir okkur Islendinga, við eigum
að halda heimóttarsjónarmiðum,
hundsa framfarir og framþróun og
hafast ekki að.
Ekki verður hér eytt pappír eða
tíma í það að elta ólar við slíka
fordóma. Það er nógu slæmt að
hafa misst áratugi, sem við hefðum
getað notað til að koma hér á verk-
mennt og þróun sem hæfa um-
hverfi okkar og berglagi.
VESTFJARÐAGÖNGIN
En, draumurinn er að rætast,
jarðgöngin borast æ lengra inn úr
Tungudalnum svo næst er rétt að
huga betur að því hvað hér er á
ferðinni. Vegagerðin hefur tekið
saman greinargott yfirlit um verkið
Jarðgöngin munu leysa af hólmi
snjóþunga og varasama fjallvegi
um Breiðadalsheiði og Botnsheiði
og stytta auk þess eftirfarandi ak-
stursvegalengdir:
Vegir:
Lengd í Tungudal 2.47 km
Lengd í Breiðadal 3.12 km
Lengd í Botnsdal 2.16 km
Lengd í Skutulsfirði 1.20 km
Heildarrúmtak 520.000 m3
HALDIÐ Á VETTVANG
Gísli Eiríksson umdæmisverk-
fræðingur er í forsvari fyrir verk-
kaupa, Vegagerð ríkisins, Sigurð-
ur Einarsson, er staðarstjóri verk-
takans, Vesturíss sf, en umsjón-
armaður með verkinu er Björn A.
Harðarson og það var til hans sem
ég leitaði nú í byrjun desember og
óskaði eftir heimild til að skoða
framkvæmdirnar.
Hann tók mér Ijúfmannlega og
ég hitti hann í „kálfi“, eða eins
konar bráðabirgðaviðbyggingu við
húsakynni Vegagerðarinnar á
Dagverðardal og þar sagði hann
Vegalengdeftir Stytting
framkvæmdir
ísafjörður - Suðureyri 22.5 km 4.0 km
Isafjörður - Flateyri 22.5 km 3.6km
Suðureyri - Flateyri 29.0 km 4.7 km
Vegagerð ríkisins sá um undir-
búning verksins, fer með yfirstjórn
þess og sér um eftirlit með fram-
kvæmdum.
Verkið var boðið út í einu lagi í
febrúar 1991 að undangengnu
forvali verktaka. Átta tilboð bár-
ust og voru þau opnuð 18. apríl
1991. Samið var við lægstbjóðanda
mér frá framkvæmdunum. Því
næst var ég settur ofan í stór og
traustleg stígvél, hjálmur settur á
höfuð mér og síðan ókum við fram
Tungudalinn að gangamunnanum.
Það sem þar vakti fyrst athygli var
nýtt „fjall“, að því er virtist í örum
vexti ef marka mátti dökkleitt yfir-
borð, sem stakk í stúf við snævi
þakið umhverfið eins og nýrunnið