Skólablaðið - 01.04.1961, Side 18

- 154 -
M miðja átjándu öld taka tón-
skáld í Þýzkalandi að semja
einsöngslög með píanóundirleik
við texta, sem höfðu nokkurt
skáldskapargildi. Flest þau
tónskáld, sem hafa síðar fengizt við þessa
grein tónlistar, hafa verið þýzkumælandi.
Textinn skiptir hér meira máli en í öðr-
um greinum sönglistar. og er því nauð-
synlegt að geta skilið hann sæmilega, ef
menn vilja hafa einhverja nautn af söngn-
um.
Verk flestra þeirra, sem fengust við
samningu sönglaga fram að aldamótunum
1800, eru nú gleymd. Mozart samdi
Lítið af sönglögum, þekktast þeirra er
Das Veilchen við texta Goethes. Er það
oft talið fyrsta Ijóðalagið ( Lúed ), sem
hefur listrænt gildi, bæði hvað Ijóð og
lag áhrærir. Beethoven samdi nokkur
sönglög, en flest eru þau lítið sungin
nú. Er það miður, þar sem þau eru
samin af mikilli snilld. Ljóðaflokkurinn
An die fe rne geliebte nýtur þó mikilla
vinsælda. Franz Schubert ( 1797-1828 )
var einna fyrstur til að semja sönglög í
stórum stíl. Hann mun hafa samið um
600 lög. Eru þau mjög fjölbreytt, en
mörg þeirra bera þess merki, að þau
eru samin í flýti. Textarnir, sem hann
valdi, eru mjög misjafnir að gæðum.
Ljóðskáld eins og Wilhelm Muller og
Rellstab vseru án efa löngu gleymd, hefði
Schubert ekki samið lög við texta þeirra.
Tvo Ijóðalagaflokka, Die schöne Mullerin
og Winterreise samdi hann við ljóð
Wilhelms Muller. Die schöne Mullerin
er til skiptis gáskafullt og tregaþrungið,
en yfir Winterreise er þunglyndislegur,
rómantískur blær. Schwanengesang við
texta Rellstabs, Heines og Seidls var gef-
ið út að honum látnum. Ekki er mikill
heildarsvipur yfir verkinu, þar sem ljóða-
höfundar eru þrír og allir ólíkir. Lögin
við ljóð Heines úr Schwanengesang eru
talin með beztu verkum hans. Aukþessa
samdi Schubert fjölda smáLaga, m.a. við
Ljóð Goethes. Einna þekktust þeirra eru
Der ErLkönig, Heidenröslein og Der
Musensohn.
TÓnskáLdin CarL Loewe, Robert Franz
og Peter Cornelius störfuðu um miðbik
19. aldar. Loewe er þekktur fyrir Lög
við söguLjóð ( BaLLaden ), Franz samdi
sönglög í rómantískum stíl og varð fyrir
miklum áhrifum frá kirkjutónlist og
Cornelius samdi sérkennileg söngLög og
sönglagafLokka við trúarLjóð.
Robert Schumann ( 1810-1856 ) samdi
flest sín sönglö^ 1840-1841. Hann fór
ekki troðnar sloðir í söngLögum sínum.
Hann gekk mjög veL frá píanóundirleiknum
og oft getur undirLeikurinn skipt jafn
mikLu máli og lagLínan, t. d. í Laginu Der
Nussbaum. Smekkur hans á Ljóðlist var
nákvæmur og öruggur, hann notar texta
nýrómantískra skálda eins og Heines,
Chamissos, Ruckerts, GeibeLs og Eichen-
dorffs. Ljóð og Lag eru yfirleitt í fyLLsta
samræmi hvert við annað. Ljóðalaga-
flokkinn DichterLiebe samdi hann við
texta Heines. Viðkvæmni tónskáidsins,
harmur, gleði og ást, koma þar greini-
Lega I Ljós. Liederkreis samdi hann við
texta Eichendorffs. Það er mjög vandað
verk, en nokkuð tormelt. Frauenliebe
und -Leben við texta Chamissos er oft
talið meðal beztu verka hans. Auk