Skólablaðið - 01.02.1989, Qupperneq 29

Hafa ungskáldin ruglazt í ríminu?
Lengi hafa áhugamenn um íslenzkar bókmenntir
haft það fyrir sið að gaumgæfa verk yngstu rithöfunda
þjóðarinnar, oft með þann gamla orðskvið á vörum,
að snemma hafi margur krókurinn beygzt. Hafa þeir
þá gjarnan vitnað í buxur, vesti, brækur og skó Jónas-
ar, auk annars er liggur eftir barnunga Islendinga.
Um langa hríð hefi ég talið mér trú um að ég, á ein-
hvern hátt, beri hag íslenzkrar menningar fyrir brjósti,
og hafi áhuga á því hvernig hún muni þróast. Og til
að svala þessum áhuga mínum hefi ég reynt að fylgj-
ast með því er kemur frá „íslenzkum ungskáldum“ í
dag.
I framangreindum tilgangi hef ég því reynt að lesa
skólablöð og slíka pappíra. Hið fyrsta sem blasir við
er ljóð nútíma ungskálda eru lesin er sú staðreynd að
ungskáldunum er fátt fjær en að halda sig við hið
hefðbundna ljóðform er lifað hefir með þjóðinni öldum
saman. Og slíkur tjáningarmáti á vissulega alls ekki
við um ungskáldin ein. Flest öll skáld, sem ekki eru
komin yfir fimmtugt, láta reglur og hefðir lönd og leið.
I dag nægja fingur annarar handar til að kasta tölu á
þær sálir, undir tvítugu, er enn aga mál sitt við hina
þrískiptu grein stuðla og höfuðstafa. Og gera það rétt.
Hægt er að nefna mýmörg dæmi um hvernig áherzlur
ungskálda hafa breytzt. Allir kunna kvæðið er Jónas
Hallgrímsson setti saman, þá sex ára gamall, um klæði
sín: „Buxur, vesti brók og skó...“ en líklega kunna
færri þetta ljóð Baldurs A. Kristinssonar, er amk hefur
birzt í 2.tbl. 8.árg. Nýs Skóla, útg. Rvk. 1988:
Við gerum brúður
Við gerum brúður úr höndum
fingur mínir færa upp örsmáa
harmleiki á líkama þínum
þú ert svið
þú ert fullur salur
Ef menn hafa nennu til að lesa kveðskap þann er
boðið er upp á í öllum helztu ritum Menntaskólans
þurfa þeir ekki að velkjast í vafa um hvor tjáningar-
mátinn höfði meira til Hins almenna skólaskálds. Af
24 ljóðum 2. tbl. 63. árgangs Skólablaðs Menntaskól-
ans, útg. 1988, er eitt með stuðlum, höfuðstöfum og
rími. Þó er Skinfaxi sama árs fjölbreyttari. Af 21 Ijóði
eru 5 þar sem leitazt er við að fylgja bragreglum. En
þau ljóð er mörg hver sköðuð af hvimleiðri ofstuðlun
og öðrum braglýtum. Ekki skal fullyrt hvor tjáningar-
mátinn fellur almenningi betur í geð, en spyrja má
hver viðbrögðin hefðu orðið ef engir hinna svokölluðu
hagyrðinga hefðu verið í hinum vinsælu spurninga-
þáttum, Hvað heldurðu?, en í þeirra stað hefðu nokkr-
ir unglingar farið með nokkur verðlaunaljóð úr ljóðas-
amkeppni Skólablaðsins frá undanförnum árum.
Rétt er að taka það fram að hér var ekki reynt að
dæma um hvor ,,aðferðin“ er ,,betri“. Það verður hver
að gera fyrir sig. Né má taka þessi skrif sem svo að
höf. hafi verið að gera lítið úr rithöfundarhæfileikum
íslenzkra ungskálda. Slíkt kemur engum til hugar .
Höfundurinn.
Quid novi?
Að sögn Þjóðviljans mun lítil stemmning hafa verið
á afmælisfagnaði Sjálfstæðisflokksins á dögunum. Frá
þeim fjögur hundruð mönnum er voru viðstaddir hefur
heyrzt að aðeins einn ræðumanna hafi sýnt umtals-
verða takta.
Þar inni var engin sál, nema ein
sem agaði mál sitt við stuðlanna þrískiptu grein.
próf. Jón Helgason