Hamar - 24.12.1952, Page 2

2
HAMAR
Gleðileg jól!
ú
Farsælt nýár! |
Þökk fijrir viðskiptin á líðandi ári. \
!?i§! I
3fJíA*v 5
Alþýðusamband íslands óskar öllum með
limum sínum í Hafnarfirði, og öðrum vel-
unnurum alþýðusamtakanna
gleðilegra jóla
og farsæls nýárs.
Sigurjón Gunnarsson:
Alþýðusamband íslands
Óskum öllum viðskiptavinum vorum
gleðilegra jóla
góðs og farsæls komandi árs.
Þökkum viðskiptin á liðna árinu.
Skipasmíðastöð Hafnarfjarðar h.f.
Gleðileg jól J
1
Farsælt nýár!
Bæjarútgerð Hafnarfjarðar
Gleðileg jól!
Verzlun Valdimars Long
Gleðileg jól!
Farsælt nýár!
Gamlar minningar
Þorvaldur Sigurðsson
Jón Guðmundsson

Það var seinni hluta vetrar-
vertíðar 1899 að sá orðrómur
fór að berast um bæinn að Jón
Vídalín stórkaupmaður, er á
vetrum dvaldi í Kaupmanna-
höfn, en á sumrin í Reykjavík
og flutti út hvern farminn af
hestum á fætur öðrum, hefði í
hyggju að hefja héðan togara-
útgerð. Þessi orðrómur varð til
þess að ég, sem hafði ætlað vest-
ur í atvinnuleit, sat heima, og
beið með óþreyju þess er verða
vildi. Enginn vissi í rauninni
neitt, annan daginn var fullyrt
að skipin kæmu hingað, en svo
var hinn daginn Akranes nefnt.
En einn daginn var vissan feng-
in. Leigð voru Brydeshúsin
þessu félagi, sem nefnt var Vída-
línsfélagið. Nú fór að færast líf
í fjarðarbúa, kolaskip óg salt-
skip væntanlegt á hverri stundu,
20 aurar um tímann hvort held-
ur var dag- nætur eða helgidaga
vinna, en borga átti í peningum
og mig mihnir hálfsmánaðar-
lega. Vinna borguð í peningum
hafði ekki þekkzt áður hér og
þótti þetta því meira en lítil
hlunnindi, því algengt var, að
þó unnið væri allt sumarið, að
enginn sæist peningurinn.
Þegar þetta var, þá var tals-
vert öðruvísi um að litast hér
í firðinum, en nú er, þó standa
enn þau hús er Vídalínsútgerð-
in hafði aðalbækjistöðvar sína
í. Skrifstofa var uppi á lofti í
húsi því er verzlun F. Hansen
er nú og geymsluhús hið sama,
þó nú sé það orðið hrörlegra en
þá. Bátabryggja lá í sjó fram,
nærii beint framundan húsi því
þar sem nú er brunastöðin. Vest-
an við bryggjuna var malarvík
og þar uppsátur fyrir 2—3 skip,
en þar fyrir vestan var talsvert
breið uppfylling úr grjóti, „Ból-
verk“, eins og það þá var kallað,
ifáði það alla leið vestur að Jagta
kletti, er náði í sjó fram og var
framhald af kletti þeim er enn
stendur fyrir vestan Akurgerðis-
húsin. Dálítið skarð var í klett-
inn, er nefnt var Klifið og um
það gengið í húsin fyrir vestan
hann og fram í Garðahverfið.
A þessari fyrrnéfndu uppfyll.
var fiskur þurrkaður. Að sunnan
verðu við bryggjuna og fast við
hana var einnig uppfylling og
þar saltfiskur þveginn úr kör-
um svonefndum, er voru stórar
vínámur, sagaðar sundur í
miðju . Vaskaði ein stúlka við
hvert kar og var sjór borinn í
þau í fötum. Þetta sumar var
þarna einnig gert að fiski þeim
er togararnir komu inn með
nærri daglega. Um líkt leyti,
eða lítið eitt fyrr, en fyrsti tog-
arinn kom, en þeir voru sex og
enduðu nöfn þeirra allra á nes,
t. d. Akranes, Brimnes o. s. frv.
kom kolaskip og saltskip. Ollu
var þá skipað upp á bátum, er
nefndir voru uppskipunarbátar
og báru um fjórar smálestir,
voru þeir klæddir innan mið-
skips og róið í barka og skut.
Kolum var þá skipað upp þann-
ig, að í lestinni var þeim mokað
í tunnur er „stroffa“ var í er
gufuvinda skipsins dróg upp úr
lestiimi. A þilfari var vog er tí-
unda hvert mál var vegið á, og
síðan helt úr því niður í bátinn
sem haldið var fast að skipshlið-
inni. Þegar fullfermi var komið,
var bátnum róið í land og af
bátsmonnum þar kolunum mok-
að í poka 60 og allt að 100 pund-
um í livern og þeir síðan bornir
upp af karlmönnum og oft einn-
ig af konum. Var þetta bæði ó-
þrifalegt og erfitt, því burðurinn
var langur þegar lágsjávað var.
Saltið var aftur á móti flutt
í land í pokum, hálf tunna mæld
í hvern og var pokinn að þyngd
frá 130 til 160 pund og kom
fyrir að ií tunnan var 180 pund.
Þetta var borið upp á bakinu
og báru flestir þannig að botn
pokans hvíldi á öxlunum og
haldið í opið fyrir ofan höfuð
sér, þótti það léttara en að láta
pokann hvíla á bakinu og halda
í opið á annarri hvorri öxlinni.
Fyrir kom að konur báru upp
salt á bakinu, jafnt og karlmenn.
Togararnir, sem voru litlir, og
sem íslendingar voru á ásamt
Englendingum, komu inn einn
á dag, sinn hver á hverjum degi
og losuðu þorsk hausaðan og
innanífarinn, en óflattann; koli
og ýsa var ísuð, og sigldu skipin
með það hálfsmánaðarlega. Fisk
urinn var flattur í landi, 'saltað-
ur og verkaður til útflutnings.
Skapaði þetta feikna mikla. at-
vinnu, því aðstæður allar voru
erfiðar og mannfrekar. Eg vann
lítið við fiskinn, en var ásamt
Jóhannesi Einarssyni heitnum
við vatnsflutning út í togara.
Hver þeirra juirfti er hann kom
inn 30—60 tunnur af vatni á
ketil og til neyzlu. Það varð að
taka það í læknum, þar sem því
var ausið á 120 potta tunnur.
Var þetta gjört nálægt því þar
sem suðurendi lyfjabúðarinnar
er nú. Síðan bárum við í kað-
albörum túnnuna vestur á Linn-
etsbryggju er var aðeins vestan-
til við fiskgeymsluhús það er
snýr gafli að Strandgötunni og
sem Loftur Bjarnason útgerðar-
maður á nú. Oftast vorum við
aðeins tveir í vatninu, ausa því
í tunnurnar, bera það, koma því
í uppskipunarskipið og losa tunn
urnar þegar um borð var kom-
ið. Hefði eftirvinna verið borguð
hefðum við haft talsvert fram
yfir aðra, því ekki gátum við
losað vatnið fyrr en öll önnur
vinna um borð var búin.
Fyrir nokkrum árum fann ég
vinnubók er ég hafði skrifað í
vinnu mína þetta ár, sá ég þar
að vikukaup mitt liafði verið frá
14 og allt upp í 23 krónur og
voru þá tímarnir 14—18 alla
daga vikunnar. Unnið var jafnt
sunnudaga sem rúmhelga, þó
var öllum gefið frí sunnudaginn
2. ágúst. Þá var Jojóðhátíð í
Reykjavík, veður ágætt sólskin
og blíða. Fór því margt af fólki
inneftir til að skemmta sér, flest
gangandi, en ^instaka maður ríð
ahdi.
Meðal annarra skemmtiata-iða
þar voru veðreiðar. Jörgen Hans
en kaupmaður átti þar skeiðhest
brúnan að lit og reið honum
stórbóndi af Alftanesi, er
skömmu síðar flutti til Ameríku.
Brúnn vann á skeiðinu langt á
undan öðrum hestum er reyndir
voru. Fólkið klappaði og hrópaði
margfalt húrra fyrir gæðingn-
um. Engin áhrif hafði Jretta á
hestinn, en reiðmanninum varð
það á, að taka ofan og Veifa
hattinum til fólksins — sjálfsagt
í kurteisisskyni — en Jietta Jroldi
brúnn ekki og hljóp af skeið-
inu rétt áður en marki var náð.
Þegar heim var komið um
kvöldið kl. um 11 lágu boð
heima að koma í kolavinnu.
Kolaskip hafði komið um dag-
inn, og var byrjað að losa það
þá um nóttina og svo unnið all-
an næsta dag fram á kvöld.
Meðal margs annars sem mér
er minnisstætt frá þessu sumri
kom dálítið fyrir, sem mér er
sérstaklega minnisstætt. Um
haustið hafði einn af togurum
félagsins strandað á skeri út af
Alftanesi, þetta var seinni hluta
dags. Slagveðurs landsynnings
rigning var um kvöldið, er ég
og fleiri karlar fengu boð um að
fara suður á banka og grafa
Jiar undan Jnlbát er „Solid“ hét
og lá Jiar í fjörunni. Ef báturinn
næðist út átti að fylla hann af
tómum tunnum og fara með í
togarann og reyna að fleyta hon-
um á þeim af skerinu. Við hitt-
umst margir hjá Arahúsi og
biðum J>ar þemra er vantaði.
Barst J)á tal að því á milli okk-
ar Jóns Einarssonar að nú væri
tækifæri að fá kaupið hækkað,
þó ekki væri nema um 2 eða
5 aura um tímann. Karlarnir
urðu svo hrifnir, eins og þetta
væri þegar fengið. Er allir \'oru
mættir, sem áttu að vinna við
„Solid“ um nóttina, var lagt af
stað vestur að skrifstofu félags-
ins, J>ví þar voru Mundal, sem
var norskur og Magnús Blöndal,
er voru æðstu menn félagsins,
sfaddir. Þegar að Brydeshúsi
var komið, var farið að dofna
yfir mannskapnum, og vildu þá
margir helzt aftur snúa og ekki
gátum við Jón talið þann kjark
í neinn að hann fengist til að
fara upp með okkur og tala
við herrana, við fórum því tveir
(Framhald á bls. 6)