Morgunblaðið - 18.01.2011, Qupperneq 18

18 UMRÆÐAN
Bréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 2011
Elliði Vignisson bæj-
arstjóri í Vest-
mannaeyjum viðrar
áhyggjur sínar af þjóð-
málum okkar í Morg-
unblaðinu fimmtudag-
inn 13. janúar.
Ég er innilega sam-
mála bæjarstjóranum
um að það er mikið
áhyggjuefni hvernig
mál hafa þróast í sam-
félaginu en ég er ekki
sammála honum um ástæðurnar.
Elliði er bæjarstjóri fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn sem vann meirihluta í
síðustu bæjarstjórnarkosningum.
Vandamálið fyrir Elliða er að líklega
mun Sjálfstæðisflokkurinn ekki og
sennilega enginn núverandi stjórn-
málaflokka bjóða fram aftur með
sömu formerkjum og verið hefur
hingað til. Áherslurnar munu breyt-
ast mikið og staða þessara hópa og
málflutningur mun snarlega breytast
þegar allt núverandi uppgjör liggur
fyrir. Flokkakerfið mun breytast í
kjölfar þess uppgjörs sem er að fara
fram.
Vísbendingar um breytingar innan
Sjálfstæðisflokksins hafa til dæmis
nýlega komið fram hjá Hönnu Birnu
fyrrverandi borgarstjóra í Reykjavík
sem hefur áttað sig á stöðunni sem
Elliði hefur ekki gert ennþá eins og
kemur mjög vel fram í grein hans í
Morgunblaðinu.
Ég tel að Sjálfstæðisflokkurinn
muni fyrr en síðar fara yfir söguna
og stilla upp sínum áherslum frá al-
gerlega nýjum viðhorfum. Þess
vegna er málflutningur bæjarstjór-
ans algerlega úr takt við það sem er
að gerast í dag.
Elliði talar mikið um vandamál
ríkisstjórnarinnar og rekur þar ýmis
mál. Staðreyndin er sú að þessi
vandamál voru okkar allra og við
hrunið var samfélaginu komið á
botninn fjárhagslega og eignir
margra Íslendinga þurrkaðar út. Það
var allt hrunið sem hrunið gat.
Þetta var á meðan stjórn Sjálf-
stæðisflokks og Samfylkingar var
enn við stjórn. Núverandi stjórn er
því saklaus af því þó reyndar allt of
margir núverandi ráðherrar, þing-
menn og bankamenn
sem voru í valdastólum
í hruninu séu ennþá á
fullu inni í kerfinu. Ég
held að þar liggi mikið
vandamál þó að í heild-
ina megi rekja ástandið
í samfélaginu í dag til
mjög margra þátta,
samanber Rannsókn-
arskýrslu Alþingis.
Eins og Elliði talar í
sinni grein þá vantar
mikið á að hann fari þar
með rétt mál að mínu
mati, enda stangast
skýringar hans í veigamiklum atrið-
um á við þær skýringar sem hafa
komið fram við ýmsar rannsóknir á
hruninu.
Núverandi stjórn kom formlega að
stjórnarborðinu mörgum mánuðum
eftir hið eiginlega hrun. Stjórn Geirs
Haarde var við stjórn og samkvæmt
þeim heimildum sem ég hef þá hafa
störf Geirs og stjórnar hans verið
mjög vanmetin.
Það er spá mín að líklega á eftir að
koma fram í réttarhöldum Lands-
dóms að Geir Haarde var ekki sá
skúrkur sem menn telja að sé í stöð-
unni. Óánægjan með stjórn Geirs
hafi líklega verið að við svona hrun
þá bresta tengsl manna og hópurinn
verður ósamstæður og ósam-
vinnufær. Því fór sem fór.
Elliði telur að núverandi stjórn-
völd séu rúin öllu trausti.
Já, það er áhugavert viðhorf þar
sem maður sér ekki að það sé unnt að
leggja svona dóm á ríkisstjórn sem
er ennþá í hálfu kafi vegna þeirra
vandamála sem stjórnkerfið var
komið í þegar hún tók við.
Allar aðgerðir í svona björgunar-
áætlun eru feiknalega sársauka-
fullar. Hækka þarf skatta, lækka
laun, halda þúsundum manna og
kvenna atvinnulausum, halda uppi
gjaldeyrishöftum og vandamálalist-
inn er langur. Er hægt að tala um
„rúið traust“ við svona sársauka-
fullar aðgerðir? Þarf ekki að vinna að
þessari björgun með kjafti og klóm
og láta ekki bölmóðinn drepa verk-
efnið niður?
Þegar eldgosið varð í Vest-
mannaeyjum þá urðu menn að velja
og hafna hverju væri unnt að bjarga
og sem betur fer, vegna samstillts
átaks fólksins, tókst að bjarga nær
öllu nema húsunum sem fóru undir
hraun. Þannig er vonandi í dag unnið
að björgun samfélags okkar og von-
andi þekkir Elliði þessa málaflokka
mjög vel. Það sem er hrunið bjargast
hinsvegar ekki.
Nær allt þetta sem er í gangi núna
hefði að mínu mati verið í gangi,
sama hvaða ríkisstjórn hefði verið
við stjórnvölinn. Fjárhagsgetan, svo
bág sem hún er, hefði skammtað
hvaða stjórn sem var þann ramma
sem unnt var að vinna eftir.
Nýlega kom fram að Icesave-
reikningarnir frá hinum fallna banka
Sjálfstæðisflokksins, eins og hann
var stundum nefndur þar sem talið
var að Sjálfstæðisflokkurinn hefði
fengið þennan banka í sinn hlut í
helmingaskiptum við Framsókn-
arflokkinn á sínum tíma, sem fékk þá
í sinn hlut KB Banka, virðast vera að
komast á leiðarenda þó það sé ekki
allt að þakka ríkisstjórninni. Sam-
félagið allt ásamt forseta Íslands hef-
ur lagt sitt af mörkum og hefði gert
þó þessi stjórn hefði ekki verið við
völd.
Að leysa úr fjárhagslegu hruni
samfélags er ekki hefðbundið stjórn-
málaverkefni, ekki venjuleg stefnu-
mótun stjórnmálamanna á alþingi
eins og venjulega heldur er um að
ræða viðamikla samninga við erlenda
kröfuhafa og lánveitendur, bæði fyrir
ríkissjóð, bankana og fyrirtækin með
tilheyrandi stefnumörkun í verk-
efnum sem aldrei hafa áður verið
unnin af íslensku stjórnsýslunni og
verða vonandi aldrei unnin aftur.
Aldrei aftur hrun. Burt með alla
stjórnmálamenn sem vilja ekki vinna
af heilindum fyrir þjóðina.
Hnífar bæjarstjórans
Eftir Sigurð
Sigurðsson »Ég er innilega sam-
mála bæjarstjór-
anum um að það er mik-
ið áhyggjuefni hvernig
mál hafa þróast í sam-
félaginu en ég er ekki
sammála honum um
ástæðurnar.
Sigurður
Sigurðsson
Höfundur er cand. phil.,
byggingaverkfræðingur
Þegar vinna við jarð-
gangaáætlun hófst var
ákveðið að gera úttekt
á nokkrum þáttum til
að bæta forsendurnar
fyrir tillögum um ný
verkefni. Talið var
nauðsynlegt að kanna
hvaða áhrif jarðgöngin
undir Breiðadals- og
Botnsheiði hefðu á at-
vinnu- og mannlíf á
norðanverðum Vest-
fjörðum. Markmiðið með þessum veg-
göngum undir báðar heiðarnar var að
allt svæðið frá Ísafirði til Þingeyrar
yrði eitt atvinnu- og þjónustusvæði.
Þó að Þingeyri hafi ákveðna sérstöðu
verður ekki betur séð en að það hafi
tekist.
Það sama gerðist líka á Austurlandi
samhliða stóriðjuframkvæmdunum í
Fjarðabyggð þegar umferð var hleypt
í gegnum Fáskrúðsfjarðargöngin
haustið 2005. Á Mið-Austurlandi og
víðar í fjórðungnum eykst þrýsting-
urinn á uppbyggingu Egilsstaða-
flugvallar, Lónsheiðargöng og Norð-
fjarðargöng sem verða að fara í útboð
2011, þau mega ekki bíða lengur en
orðið er. Tilgangurinn með þessum
veggöngum og tvennum göngum inn í
Stöðvarfjörð er að öll Fjarðabyggð og
stór hluti suðurfjarðanna verði eitt at-
vinnu- og þjónustusvæði. Til þess að
það takist þarf líka að hafa í huga neð-
ansjávargöng undir Berufjörð sem
ein og sér stytta vegalengdina um 30
km. Milli Djúpavogs og Reyð-
arfjarðar gæti styttingin að Fá-
skrúðsfjarðargöngunum meðtöldum
orðið 65 km.
Biðin eftir því að eitthvað fari að
gerast í mannvirkjagerð á Íslandi
heldur áfram að lengjast þrátt fyrir
fögur loforð um annað í stöð-
ugleikasáttmálanum og stjórnarsátt-
mála ríkisstjórnarinnar. Vonlaust er
fyrir Austfirðinga að treysta Kristjáni
Þór Júlíussyni og Tryggva Þ. Her-
bertssyni sem telja að Vaðlaheiðar-,
Norðfjarðar- og Lónsheiðargöng
skipti enn minna máli en Héðinsfjarð-
argöng og hálendisvegurinn. Enginn
veit hvenær framkvæmdir við næsta
stórverk hefjast eftir að Bolungarvík-
urgöng og Héðinsfjarðargöng hafa nú
formlega verið tekin í notkun. Áður en
framkvæmdir við Norðfjarðargöng
hefjast að fullu skulu allir þingmenn
Norðausturkjördæmis flytja þings-
ályktunartillögu um að skoðaðir verði
möguleikar á jarðgöngum undir Eski-
fjarðarheiði til þess að Jökuldælingar,
Egilsstaða- og Héraðsbúar fái líka
greiðari aðgang að Fjórðungssjúkra-
húsinu í Neskaupstað án þess að þeir
þurfi að treysta á veginn um Fagradal
sem er alltof illviðrasamur og snjó-
þungur. Fyrr geta allir íbúar Fjarða-
byggðar auk heimamanna á suður-
fjörðunum aldrei fengið
greiðan aðgang að Egils-
staðaflugvelli til að
treysta á sjúkraflugið.
Með 10 km löngum veg-
göngum undir Eski-
fjarðarheiði sem kæmu
út í Svínadal eða Tungu-
dal yrði fljótlegra fyrir
heimamenn á öllu svæð-
inu sunnan Hellisheiðar
að treysta á heilbrigð-
isþjónustuna í Neskaup-
stað. Að Norðfjarð-
argöngum meðtöldum
hverfa tveir snjóþungir og ill-
viðrasamir þröskuldar sem hefðu fyr-
ir löngu átt að fá sitt fyrsta og síðasta
dánarvottorð. Vegna snjóþyngsla og
illviðris á Fagradal og Fjarðarheiði
telja margir Seyðfirðingar, Egils-
staða- og Héraðsbúar sem vinna hjá
Alcoa öruggara fyrir sig að flytja lög-
heimili sitt til Reyðarfjarðar, Eski-
fjarðar og Fáskrúðsfjarðar. Fyrir
Seyðisfjörð eru aðeins tveir kostir í
stöðunni. Valið stendur um hvort
þessi viðkomustaður Norrænu skuli
fá tengingu við Egilsstaði í formi jarð-
ganga eða missa ferjuna í burtu um
ókomin ár eftir að fyrrverandi sam-
gönguráðherra Kristján L. Möller til-
kynnti Seyðfirðingum að héðan af
fengi vegurinn á Fjarðarheiði engar
undanþágur frá hertum reglum ESB.
Stystu raunhæfu veggöngin undir
heiðina sem þingmaður Siglfirðinga
talaði um gætu orðið 11 til 12 km löng.
Spurningin er líka hvort hægt væri að
skoða möguleika á aðeins styttri
göngum undir Gagnheiði sem kæmu
út í Eyvindardal eða tvennum göng-
um inn í Mjóafjörð. Flutningur lög-
gæslunnar frá viðkomustað ferjunnar
til Egilsstaða er blaut tuska í andlit
Seyðfirðinga án samráðs við heima-
menn. Hugmyndin um að grafa 4 til 6
km löng veggöng undir Gagnheið-
arhnjúka í 500 m hæð úr Stafdal við
Seyðisfjörð mælist illa fyrir hjá
heimamönnum sem segja að þetta
svæði sé alltof snjóþungt og illviðra-
samt. Fyrir neðan Múlafoss eru
beygjurnar alltof erfiðar sem flutn-
ingabílstjórarnir vilja losna við eins
fljótt og hægt er.
Jarðgöng undir
Eskifjarðarheiði
Eftir Guðmund
Karl Jónsson
Guðmundur Karl
Jónsson
» Biðin eftir því að
eitthvað fari að ger-
ast í mannvirkjagerð á
Íslandi heldur áfram að
lengjast þrátt fyrir fög-
ur loforð um annað í
stöðugleikasáttmál-
anum og stjórnarsátt-
mála ríkisstjórnarinnar.
Höfundur er farandverkamaður.
Fyrir jólin 2010
kom út bók á vegum
Hins íslenska bók-
menntafélags í rit-
röðinni „Umhverf-
isrit“ sem nefnist
„Þar sem fossarnir
falla. Náttúrusýn og
nýting fallvatna á Ís-
landi 1900-2008“. Höf-
undur er Unnur Birna
Karlsdóttir og er
þetta doktorsritgerð
hennar við Háskóla Íslands. Í bók-
inni rekur Unnur umræður um
virkjanir fallvatna á Íslandi á
þessu tímabili.
Bókin er vel unnin að mínu mati
og rekur vel þau átök og þær um-
ræður sem fram hafa farið hér á
landi um virkjun vatnsorku hér á
landi á þessu tímabili.
Í niðurlagskafla bókarinnar seg-
ir Unnur: „Baráttan gegn Kára-
hnjúkavirkjun var háð undir áhrif-
um þeirrar heimsmyndar sem nú
er einkennandi fyrir vestræna
náttúrusýn og byggist á tvískipt-
ingu náttúru í menningarlandslag
og ósnortna (villta) náttúru. Tign-
un óbyggða nú á dögum sækir til
rómantísku stefnunnar, þar sem
landslagsfegurð er vegsömuð og
tilfinningaleg þýðing
ósnortinnar náttúru
undirstrikuð. Horft er
af sjónarhóli veikrar
mannhverfrar afstöðu
til náttúrunnar.
Verndun ósnortinnar
náttúru er talin þjóna
hagsmunum mannsins
því hún sé honum
mikilvægt og lífs-
nauðsynlegt athvarf til
endurnæringar og
hvíldar frá manngerðu
umhverfi þéttbýlis og
stórborga.“
Hér hefði ég kosið að höfundur
hefði fjallað um málið í víðara sam-
hengi en varðandi orkumál ein-
göngu. Það eru ekki bara virkjanir
sem hafa áhrif á náttúruna heldur
nær allar athafnir mannsins. Þar á
meðal ekki síst nútímaferðaþjón-
usta. Framámenn á því sviði tala
um að innan skamms muni milljón
ferðamenn heimsækja Ísland ár
hvert. Það liggur í augum uppi að
við tökum ekki á móti þeim með
ósnertri náttúru. Ósnert er sú
náttúra ein sem enginn maður
kemur í. En vonandi tekst okkur
að gera það með óskemmdri nátt-
úru. Lykilatriði í því efni eru
greiðar samgöngur um hálendið á
malbikuðum vegum að sumarlagi
þannig að dreifa megi þeim fjölda
um landið í stað þess að ofbjóða
einstökum fáum stöðum eins og nú
er sums staðar gert. Íslensk nátt-
úra er fjölbreytt svo að óþarfi er
að fara aðeins á fáa staði með
ferðamenn. Með malbikuðum veg-
um leggst akstur utan vega smám
saman af. Það þykir þá ekki lengur
fínt að aka þar. Mikilvægur þáttur
í að vernda íslenska náttúru felst í
því að taka fyrir akstur utan vega.
Geta mannsins til að hafa áhrif á
náttúruna eykst hröðum skrefum
með tækniframförum. Með þeirri
vaxandi getu finnum við meir og
meir fyrir þeim sannleika að sá á
kvölina sem á völina. Það á al-
mennt við. Ekkert sérstaklega í
virkjunarmálum þótt þau séu
vissulega ekki undanskilin.
Í þessum efnum getum við
áreiðanlega mikið lært af þjóðum
eins og Svisslendingum,
Austurríkismönnum, Ítölum og
fleirum sem hafa langa reynslu
bæði af vatnsaflsvirkjunum og
ferðaþjónustu.
„Þar sem fossarnir falla“ -
Nokkrar hugleiðingar
Eftir Jakob
Björnsson » Ósnert er sú náttúra
ein sem enginn mað-
ur kemur í.
Jakob
Björnsson
Höfundur er fv. orkumálastjóri.
Fimmtudaginn
13. jan. sl. hófst á
Útvarpi Sögu nýr
þáttur sem nefn-
ist ESB, nei eða
já. Sjálfsagt hefur
þessi þáttur
ákveðið upplýs-
ingagildi eins og
margt annað efni
á þessari sjálf-
stæðu og ókeypis útvarpsstöð. Í
þættinum var rætt við Árna Finns-
son, sem titlar sig formann Nátt-
úruverndarsamtaka Íslands, í hlut-
verki álitsgjafa varðandi hagsmuni
þjóðarinnar af aðild (eða ekki aðild)
að EBE. Eftir að flett var ofan af
Árna Finnssyni í gögnum sem birt
voru af Wikileak, þar sem hann varð
uppvís að því að hafa hvatt starfólk
erlendra sendiráða til að beita sér
gegn þjóðarhagsmunum Íslendinga
varðandi löglegar hvalveiðar, lít ég á
Árna Finnsson sem skemmdarverka-
mann. Aðrir telja hann hafa gerst
sekan um landráð og íhuga að kæra
hann til dómstóla sem slíkan, eins og
fram hefur komið í fréttum. Við því er
ekkert að segja þótt viðtöl séu birt við
Árna Finnsson eins og við annað fólk
í fréttum en að hann sé fenginn sem
álitsgjafi í opinberum fjölmiðli, eftir
þær upplýsingar sem almenningur
hefur fengið um starfshætti hans, tel
ég móðgun við almenna borgara og
algjörlega fráleitt. Því mótmæli ég
því að þurfa að hlusta á Árna Finns-
son sem álitsgjafa í fjölmiðlum.
LEÓ M. JÓNSSON,
iðnaðar- og vélatæknifræðingur.
Ég mótmæli
Frá Leó M. Jónssyni
Leó M. Jónsson