Morgunblaðið - 18.01.2011, Side 25

MINNINGAR 25
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 2011
✝ María Sveins-dóttir fæddist að
Kelduvík á Skaga
þann 15. febrúar
1916. Hún andaðist á
Droplaugarstöðum 7.
janúar 2011.
Foreldrar hennar
voru Sveinn Mikael
Sveinsson, fæddur á
Hrauni 29.9. 1890, d.
7.4. 1932 og kona
hans Guðbjörg Rann-
veig Kristmunds-
dóttir, fædd í Ketu
2.10. 1897, d. 18.6.
1967. Þau bjuggu í Kelduvík 1915-
1923 en fluttu þá að Tjörn á Skaga
og bjuggu þar til æviloka.
Systkini Maríu eru: Þorgeir
Mikael, f. 1917, Guðbjörg, f. 1919,
lést árið 1958. Hún bjó áfram með
dóttur þeirra hjóna Auði á Kapla-
skjólsvegi 27, allt þar til Auður lést
árið 1991. Lengst af starfaði María
við Efnalaugina Björgu þar sem
hún hóf störf árið 1958, síðari
starfsárin vann hún hjá fiskvinnslu
BÚR á Granda og síðasta árið var
hún í þvottahúsi elliheimilisins
Grundar.
Aðall Maríu var frændgarðurinn
og tengslin við sína nánustu. Hún
var sérlega dugleg að halda sam-
bandi við sitt fólk og fylgdist með
hverjum og einum, ungum sem
gömlum. Af ferðalögum hafði
María mikið yndi og ferðaðist mik-
ið, bæði innan lands og utan, eink-
um á síðari hluta ævinnar. Hún var
hannyrðakona og eiga frændsyst-
kini hennar fjölmarga gripi sem
hún vann og gaf frá sér.
Útför Maríu fer fram frá Dóm-
kirkjunni í dag, 18. janúar 2011, og
hefst athöfnin kl. 11.
Sigrún Ingibjörg, f.
1920, d. 1976, Guð-
rún, f. 1923, Sig-
urlaug Ásgerður, f.
1924, Pétur Mikael, f.
1927, óskírður, f.
1929, d. s. á., Steinn
Mikael, f. 1930,
Sveinn Guðbergur, f.
1932.
María ólst upp hjá
foreldrum sínum í
Kelduvík og síðar á
Tjörn en hleypti
heimdraganum ung
og flutti til Reykja-
víkur árið 1933. Hún settist að á
Öldugötu 17 hjá Guðrúnu Sveins-
dóttur föðursystur sinni og Óskari
Þórðarsyni lækni og vann því
heimili um árabil eða þar til Óskar
Fyrstu minningar mínar um Möllu
föðursystur mína tengjast sumrinu í
sveitinni. Hún kom þangað þegar
heyskapur stóð sem hæst, birtist í
eldhúsdyrunum, gjarnan í stíl-
hreinni pilsdragt og litríkri blússu.
Hún var komin heim. Henni þótti
heyskapurinn skemmtilegasta starf-
ið í sveitinni, þegar heyjað var með
gamla laginu, rakað saman með hríf-
um og heyið borið upp í sátur. Hún
minntist þessa tíma ávallt með gleði
þó svo að vinnan hafi verið erfið. Oft
bað hún mig að koma með sér og
raka utan af blettinum sem átti að
taka saman af. Tilhögunin var skýr,
við rökuðum hvor á móti annarri og
höfðum bilið á milli okkar það langt
að við gætum talað saman meðan á
verkinu stóð. Málefnin voru marg-
vísleg allt frá uppvexti hennar í
sveitinni til minna framtíðaráætlana.
Þegar ég flutti til Reykjavíkur og
stofnaði fjölskyldu átti Malla ætíð
mikla hlutdeild í lífi mínu. Hún var
tíður gestur, kom í öll afmæli, út-
skriftir og fylgdist náið með hag
mínum og barna minna. Systkina-
börnin og börn þeirra voru henni
mjög kær, það var fjölskyldan henn-
ar og fylgdist hún vel með þeim öll-
um. Oft hef ég dáðst að því hve minn-
ug hún var á nöfn og hvað hver og
einn var að gera því hópurinn er orð-
inn fjölmennur.
Malla var trygg þeim er hún
tengdist og sérlega ræktarsöm. Hún
var gjafmildasta manneskja sem ég
hef þekkt, naut þess að gefa og velja
fallega hluti handa frændfólki sínu.
Skopskynið var aldrei langt undan
stundum dálítið kaldhæðið og beind-
ist þá ekki síður að henni sjálfri.
Malla var einörð, tæki hún ákvarð-
anir var þeim ekki auðveldlega hnik-
að, það var stundum sagt á mínu
heimili að hennar áformum breytti
ekki mannlegur máttur. Þegar Malla
rifjaði upp gamla tímann sagði hún
vel frá, aldrei setti hún sjálfa sig í að-
alhlutverkið, enda var það ekki
hennar háttur að segja frá eigin af-
rekum, heldur var hún sögumaður
sem lýsti atburðum á greinargóðan
hátt.
Ég er afar þakklát fyrir að hafa
fengið að njóta þessara frásagna og
skyggnast inn í lífshlaup hennar, það
var í senn saga einstaklings og
menningararfs fjölskyldu minnar.
Hugurinn dvaldi mikið í sveitinni
hennar á Tjörn, sérstaklega síðustu
árin. Í spjalli okkar í haust sagði hún
mér að það fyrsta sem hún ætlaði að
gera þegar himnafaðirinn byði sér
yfir væri að fara norður á Tjörn og
sjá búskapinn hjá strákunum. Nú
hefur himnafaðirinn boðið henni yfir
og hún er frjáls ferða sinna.
Ég og fjölskylda mín þökkum
Möllu trygga samfylgd, kynnin við
hana eru mikill auður.
Blessuð sé minning hennar.
Halldóra Pétursdóttir.
María Sveinsdóttir, eða Malla eins
og hún var jafnan kölluð, var öðling-
ur. Hún var kostgangari hjá okkur
Örnu, systurdóttur hennar, um ára-
bil. Fyrst og fremst var hún Malla
frænka sem hafði einstakt næmi á
því að umgangast börnin í fjölskyld-
unni. Hún var þeim sem amma og
fyrir það verður ekki fullþakkað.
Malla kunni ógrynni af sögum og þar
á meðal voru fjölmargar sögur af
snjöllum tilsvörum barna. Sjálf var
hún snillingur í tilsvörum og mörg
góð línan er höfð eftir henni.
Eitt sinn spurði Jóhann Páll, þá 5
ára: „Heyrðu Malla, af hverju man
ég ekki þegar þú varst lítil?“ Malla
svaraði þessari spurningu eins og við
myndum flest gera: „Það er ekki von
að þú munir það, þú varst ekki til
þá.“ Jóhann Páll var hins vegar í for-
vitnara lagi og fylgdi fyrri spurningu
eftir: „Og hvar var ég þá?“ Þá kom
eitt af þessum svörum sem ein-
kenndu Möllu, hún lék á móti spyrj-
anda, setti sig í hans spor og svaraði:
„Þú varst lítil stjarna lengst úti í
geimnum.“ Jóhann Páll greip þetta á
lofti og dró hnökralausa ályktun:
„Aha, þegar ég verð gamall maður
þá verður þú lítil stjarna úti í geimn-
um.“ Þar með var forvitni Jóhanns
Páls svalað að sinni.
Í ófá skipti naut ég þess heiðurs að
renna með Möllu, eftir kvöldmat í
Vesturbænum, heim á Droplaugar-
staði. Oft kom Malla mér á óvart með
undragóðu minni sínu sem hún hélt
fram á síðasta dag. Ýmislegt bar á
góma, gamlar sögur, draumfarir og
svo átti hún til að rifja upp helstu
fréttirnar sem hún hafði lesið í
Mogganum fyrr um daginn og leggja
út frá þeim.
Malla var einstaklega dugleg við
að sækja hvers kyns fjölskylduboð
og lét sig ekki vanta, ekki fyrr en lík-
amsstyrk þvarr. Fyrir u.þ.b. 10 ár-
um var Malla alvarlega veik, okkur
fannst lífsviljinn hafa minnkað. Það
kom ekki neisti í augun fyrr en Örnu
hugkvæmdist að minna hana á að
það ætti að ferma nöfnu hennar síðar
um vorið. Það var sem hún tæki
ákvörðun um að láta þá veislu ekki
fram hjá sér fara, sem hún heldur
ekki gerði.
Ég hitti Möllu skömmu fyrir jól.
Ég var varla búinn að ávarpa hana
þegar hún svaraði: „Er það hann
sjálfur!“ Það var broddur í svarinu.
Malla vissi að ég hafði sett mig
óverðskuldað á háan hest gagnvart
aðila sem okkur þótti báðum vænt
um og þar að auki hafði alltof langur
tími liðið á milli heimsókna. Það var
líka væntumþykja í tóninum og fór
enda vel á með okkur og við skál-
uðum í sérrý „fyrir börnum foreldra
okkar“ en það voru jafnan skálarorð
Möllu.
Mér á oft eftir að verða hugsað til
Möllu, ekki síst þegar stjörnur ber
fyrir augu. Blessuð sé minning Mar-
íu Sveinsdóttur.
Hreinn Pálsson.
María móðursystir eða Malla
frænka eins og við systkinabörnin
hennar kölluðum hana er látin tæp-
lega 95 ára að aldri. Það er margs er
að minnast þegar öldruð kona er
kvödd, sem hefur verið mikilvægur
hluti af lífi okkar frá því við fyrst
munum. Malla var elst í stórum
systkinahópi frá Tjörn á Skaga, hún
var ógift og átti ekki börn en það má
segja að hún hafi verið amma allra
systkinabarna sinna og þeirra af-
komenda.
Ekkert var Möllu óviðkomandi
sem snerti hópinn hennar – allir við-
burðir sem tengdust fjölskyldunni;
skírnir, fermingar, giftingar, afmæli
og útskriftir voru henni hjartans mál
og gæti hún ekki verið viðstödd þá
sendi hún gjafir og heillaóskir. Malla
bjó í Reykjavík frá því á unglings-
árum en hafði alla tíð mikla ást á
sveitinni sinni og tryggð hennar við
fjölskylduna var órjúfanleg. Eins og
farfuglarnir hélt hún norður á bóg-
inn ár hvert. Mamma var eina systk-
inið hennar sem bjó á Dalvík og það
var mikil tilhlökkun þegar von var á
Möllu frænku. Hún bar með sér
framandi andblæ stórborgarinnar
auk gjafa og frásagna af lífi sem við
sveitafólkið þekktum ekki.
Malla átti sérstaka ferðadragt
sem hún klæddist ávallt á ferðum
sínum innanlands sem utan en á full-
orðinsárum hafði hún mikla ánægju
af að ferðast erlendis og fór víða.
Best fannst henni að vera á sólar-
ströndum þar sem hitinn átti vel við
hana. Á seinni árum þegar líkaminn
var farinn að gefa sig var hugurinn
enn á flakki og síðast í haust hafði
hún á orði að ef hún kæmist upp í
flugvélina yrði vandræðalaust fyrir
hana að koma sér fyrir á ströndinni.
Malla frænka var falleg kona og
smart í klæðaburði. Hún var gleði-
manneskja og hafði yfir sér sérstak-
an „elegance“ sem hún hélt til hinstu
stundar. Malla var greind og vel les-
in, forkur dugleg og gjafmild með af-
brigðum. Ef haft var á orði við hana
að hún ætti nú ekki að gefa allt út úr
höndunum á sér svaraði hún því til
að Lykla-Pétur léti það líklegast
ógert að rukka hana við hliðið.
Í áratugi bjó Malla með Auði
frænku sinni en þær voru systkina-
dætur. Auður lést árið 1991 eftir
langvarandi veikindi. Malla var 15
árum eldri og annaðist hún frænku
sína eins og besta móðir þar til yfir
lauk.
Tryggð og vinátta Tjarnarsystk-
inanna var eins og rauður þráður í
gegnum uppeldi okkar – einstök og
okkur afkomendunum dásamleg fyr-
irmynd. Á seinni árum naut Malla
frænka í ríkum mæli umhyggju stór-
fjölskyldunnar en á engan mun hall-
að þó að sagt verði að Þorgeir bróðir
hennar ásamt Örnu systur okkar og
hennar fjölskylda hafi staðið henni
næst.
Að leiðarlokum erum við óendan-
lega þakklátar fyrir hönd okkar og
barna okkar fyrir umhyggju og
elsku merkrar konu. Guð blessi
Möllu frænku.
Guðbjörg og Elín Antonsdætur.
Það kveða við klukkur í fjarska,
það kalla mig dulin völd.
Nú heyri ég hljómana líða,
ég hringist til guðs í kvöld.
(Stefán frá Hvítadal.)
Það var stórhríðardagur norður á
Skaga. Úti í Evrópu bárust menn á
banaspjótum, fyrra heimsstríðið var
í algleymingi og Zeppelin-loftför
köstuðu sprengjum á London. Gull-
foss var um þær mundir í strandferð
en Goðafoss að reyna fyrir sér í Vest-
urheimsferðum. En fólk hélt ró sinni
í baðstofunni í Kelduvík, þar var að
fæðast stúlkubarn. Þetta stúlkubarn
lifði ekki aðeins af fyrra heimsstríð
heldur og seinna stríð, kreppur og
hrun. Margt getur yfir mannfólkið
gengið á nálega heilli öld.
Malla frænka bar þess ekki merki
að hafa fæðst á umbrotatímum, hún
var andstæða ofstopans. Líf hennar
var kyrrlátt, hún tróð engum um tær
og tranaði sér ekki fram, en vildi líka
fá að lifa sínu lífi í friði fyrir yfirgangi
annarra. Þannig var hún þegar ég
fór að hafa af henni veruleg kynni á
Reykjavíkurárum mínum. Ég komst
líka að því að Malla var kona sem
ekki bar á torg áhyggjur sínar eða
harma. Hún hafði lag á að bera ann-
að fólk fyrir brjósti en ekki sjálfa sig,
stundum svo að manni var nóg um.
Síðar þegar ég flutti í sveitina kom
hún árvisst eins og farfuglarnir og
þá var eins og hún hefði hamskipti.
Hún flýtti sér úr ferðafötum og lagði
af stað út á tún í strigaskóm og með
hrífu í hönd. – Það er svo óskaplega
gott að komast á grasið, sagði hún og
rakaði eins og berserkur með fólk-
inu, alltaf sveitabarn innst inni þrátt
fyrir áratuga dvöl í höfuðstaðnum. Á
Frostastöðum var hún aldrei kölluð
annað en Malla frænka, hvort sem í
hlut áttu skyldir eða óskyldir.
Gamalkunnar hugsanir sækja að
þegar maðurinn með ljáinn er á ferð
í kringum okkur. Hvaðan komum við
og hvert förum við? Að vanda eru fá
svör tiltæk nema þau sem við búum
okkur til sjálf. Hinn aldraði hefur
það hlutverk að sýna okkur í spegil
aldarandans og vísa friðlausum nú-
tímamanninum veg. Það var gott að
koma inn á Droplaugarstaði úr
amstri dagsins, sitja um stund og
hlusta á eina frásögn eða svo áður en
haldið var aftur út í kuldann. Ég er
mjög þakklát fyrir þær stundir bæði
fyrr og síðar sem við Malla áttum
saman.
Malla var glöð í góðra vina hópi,
kunni að njóta lífsins lystisemda
þegar þær voru í boði og hafði gam-
an af lífinu. Hún taldi sjálf að það
mætti þakka Skagfirðingnum sem í
henni væri. Nú situr hún ugglaust
með sérrítár og sígarettu og nýtur
samvista við gengna frændur og vini.
Ég ætla alla vega að trúa því. Ég
ætla líka að trúa því að hún muni
standa á ströndinni og bíða komu
okkar hinna þegar að því kemur.
Hún kvaddi heiminn í norðangarði
sem gekk yfir landið þegar vika var
af nýju ári. Þá hringdu hana klukk-
urnar til guðs. Fari hún í friði.
Anna Dóra Antonsdóttir.
Jæja, þá er loks komið að því að
maður kveðji Möllu gömlu. María
Sveinsdóttir gekk mér í ömmustað
hérna í Reykjavík þar sem systir
hennar, Sigurlaug, átti heima alla
leið á Dalvík. Það er skemmst frá því
að segja að skarninu gamla tókst vel
upp í því hlutverki. Hún passaði mig
mikið þegar ég var lítill og eru mér
minnisstæðar heimsóknir upp á
Skúlagötu til hennar, alltaf fékkst
Malla til þess að spila við mig eða
leika og hún sagði mér stundum
sömu ævintýrasöguna aftur og aftur
(að minni bón) þangað til móðir mín
kom aðvífandi, byrst mjög, og bað
mig gefa gömlu konunni nú einhvern
tímann grið. Ég rifja ennþá upp með
sjálfum mér það tímabil þegar hún
kom á hverjum degi og sótti mig í
skólann og alltaf var blessunin með
snúð handa mér í poka. Þetta hefur
reyndar komið aftan að mér í seinni
tíð þar sem ég er töluvert yfir með-
allagi sólginn í snúða.
Ég man aldrei eftir því að Malla
hafi sýnt mér annað en góðmennsku;
jú, jú, auðvitað kom fyrir að það
þurfti að skikka hugsunarlitlu jarð-
ýtuna (sem ég var) til, en ekki fann
ég nokkurn tímann vott af kulda frá
henni í mína átt.
Malla var mikill húmoristi og not-
aðist oft við mikla málsnilld til þess
að skemmta mér. Eitt sinn hringdi
hún hérna heim og eins og oft áður
mátti ég þenja raddböndin til þess að
konan heyrði í mér, loks heyrði hún
mig spyrja í símann hvernig hún
hefði það nú. Hún svarar því nokkuð
dauflega og ég spyr að bragði hvort
hún sé að verða þreytt á þessu lífi,
ekki var þögnin löng þangað til hún
sagði: Jói minn, það verður að taka
því að tóra, það þýðir ekki að slóra.
Svo var eitt skiptið að ég kom í
heimsókn til hennar á Droplaugar-
staði, hún heilsaði að venju með fal-
legu brosi og fullyrðingum um það að
hún hefði ekki séð mig í háa herrans
tíð. Eftir stutt spjall gerði hún eins
og hún gerði oft, þreif í höndina á
mér, þuklaði aðeins á baugfingri, leit
svo upp glottandi og spurði: Enginn
hringur enn? Ég hreytti úr mér
ónotum um kvenþjóðina að venju en
viðurkenndi bráðlega, súr í bragði,
að hringurinn væri nú ekkert á leið-
inni. Svo hlógum við að þessu saman
og þögnuðum, eftir 5 mínútna þögn
lætur María þetta út úr sér:
Stend ég fram á stafinn minn,
stormar heimsins dvína.
Ég er að leita, en hvergi finn,
efni í konu mína.
Jæja, María mín, ég kveð þig með
virktum, söknuði og þakklæti. Það
var sárt að missa þig en mér líður nú
bærilega vitandi af þér á betri stað
og ég sé þig þar síðar.
Jóhann Páll Hreinsson.
María Sveinsdóttir
✝
Okkar innilegustu þakkir til allra þeirra sem sýndu
BRJÁNI ÁRNA ÓLASYNI,
Lindasmára 7,
Kópavogi,
virðingu og okkur samúð og vináttu vegna andláts
og útfarar okkar elskaða eiginmanns og föður.
Sérstakar þakkir til séra Hjálmars Jónssonar og
allra starfsmanna krabbameinsdeildar Land-
spítalans við Hringbraut.
Guð verndi ykkur.
Valdís (Dísa) Þórðardóttir,
Jón Hjörtur Brjánsson,
Gunnar Óli Dagmararson
og aðrir aðstandendur.
✝
Ástkær eiginmaður minn,
STEINDÓR HJÖRLEIFSSON,
Breiðuvík 18,
Reykjavík,
lést á lungnadeild Landspítalans í Fossvogi
fimmtudaginn 6. janúar.
Útför hans fer fram frá Grafarvogskirkju föstu-
daginn 21. janúar kl. 15.00.
Blóm og kransar eru vinsamlegast afþakkaðir. Þeim sem vilja minnast
hans er bent á Krabbameinsfélagið.
Unnur Hjartardóttir og fjölskylda.