Siglfirðingur - 22.10.1955, Blaðsíða 3

SIGLFIEÐINGUE
3
Bæjarstjórn og rafveitunefnd samþykkja ein-
róma að hafna tilmæium ríkisstjarnarlnnar
um sameign ríkisins og Siglufjarðarkaup-
staðar á Skeiðsfossvirkjuninni
Eftirfarandi- greinargerð, sem samin er af Ásgeiri Bjarnasyni raf-
veitustjóra, er rökstuðningur fyrir neitun þessari. Grciuargerðin var
samþykkt með öllum atkvæðum í rafveitunefnd og bæjarstjórn
Á fundi rafveitunefndar þ. 13.
júlí s.l. var fyrir tekið bréf frá
raforkumálastjóra, ásamt samn-
ingsuppkasti milli ríkisstjórnar-
innar og bæjarstjórnar Siglufjarð
ar um að Skeiðsfossvirkjunin
verði sameign þeirra. Um mál
þetta var að lokum gerð eftirfar-
andi bókun:
„Nefndin er sammála um að
hafna framkomnu samnings-
uppkasti og felur rafveitustjóra
að semja greinargerð og rök-
stuðning fyrir þessu áliti, er
síðan sendist bæjarstjórn Siglu-
fjarðar.“
Greinargerð rafveitustjóra:
Árið 1936 var sett upp 300
hestafia dieselrafstöð hér á Siglu-
firði og við það jókst raforka
bæjarins upp í 400 hestöfl. I bæn-
um voru þá settar upp tvær
spennistöðvar, og bæjarnetið auk-
ið nokkuð, enda hafði það áður
verið nær eingöngu til ljósa. Við
þetta sat, þar til Skeiðsfoss var
virkjaður. Var virkjunin fram-
kvæmd þannig, að þrýstivatns-
pípan, stöðvarhúsið og háspennu-
línan til Sigluf jarðar voru gerðar
fyrir tvær vélasamstæður, þótt
ekki væri sett upp nema ein sam-
stæða til að byrja með. Lokið
var við að setja upp fyrri sam-
stæðuna í marz 1945, og var þá
straumi hleypt á línuna til Siglu-
fjarðar.
Þegar hér var komið sögu, var
Fljótunum boðin þátttaka í virkj-
uninni, svo sem vatnalögin mæla
fyrir, en sökum þess hve virkj-
unin varð dýr, nær þrisvar sinn-
um dýrara en áætlað hafði verið,
höfnuðu Fljótamenn tilboðinu um
þátttöku.
Þótt Siglfirðingar sætu því ein-
ir að allri orkunni frá þessari
fyrri samstæðu, sem var 1600
'kw., kom brátt í ljós, að orkan
nægði ekki. Varð því að keyra
dieselhreyfihnn í gömlu rafstöð-
inni með Skeiðsfossi nærri því á
degi hverjum um hádegisbilið,
þegar álagið var sem mest. Þá
kom það einnig í ljós, að vatnið
í Fljótaá nægði í flestum vetrum
ekki til þess að reka þessa einu
samstæðu, þrátt fyrir hinn mikla
yatnsgeymi, seœ rúmar um 32
milljónir rúmmetra. Var þetta
venjulega svo, að eftir því sem
lengra leið á veturinn og vatns-
borð uppistöðunnar lækkaði,
þurfti að keyra dieselvélar með
Skeiðsfossi í enn ríkara mæli.
Verst þótti þó Siglfirðingum
hve orkuverið var lítið; þessvegna
var árið 1948 ákveðið að panta
nýja vélasamstæðu, jafnstóra
þeirri sem fyrir var. Það kann
margur að furða sig á því, að
þessi ákvörðun var tekin, þrátt
fyrir vatnsskortinn á vetrum, en
helztu ástæðumar fyrir því, að
stækkun orkuversins þótti samt
sem áður æskileg, munu hafa ver-
ið þessar: ,
1. Stórlega aukið öryggi við
það að hafa tvennar vélar
í orkuverinu.
2. Losna algjörlega við dag-
lega dieselkeyrslu með
Skeiðsfossi.
3. Fá aðstöðu til að geta selt
raforku til reksturs tveggjá
—þriggja síldarverksmiðja
á sumrin, en á sumrin er
ætíð nægilegt vatn fyrir báð-
ar samstæðurnar.
Snemma á árinu 1949 er svo
gerður samningur við brezk og
amerísk firmu um kaup á vélum
og háspennuútbúnaði. Var um
leið gert samkomulag við ríkis-
stjórnina um það, að ríkissjóður
greiddi vexti og afborganir af
lánum Siglufjarðarkaupstaðar
vegna Skeiðsfossvirkjunarinnar,
á meðan Rafveita Siglufjarðar
væri að koma nýju samstæðunni
upp og endurbæta dreifikerfið í
bænum. Þannig er þessi óum-
samda skuld Skeiðsfossvirkjunar-
innar við ríkissjóð tilkomin. Á
meðan hefur rafveitan komið
nýju samstæðunni upp og endur-
bætt bæjarkerfið, svo þar eru nú
17 spennistöðvar, en áður voru
aðeins tvær. A'llt hefur þetta orð-
ið allmiklu dýrara en við var bú-
izt í fyrstu, og stafar það af auk-
inni dýrtíð, gengislækkuninni, sem
hækkaði kaupverð vélanna um
73,4%, hækkuðum tollum o.s.frv.
Til þess að standa straum af
þessu öllu, svo og til að auka
tekjur rafveitunnar svo hún gæti
eftir þessar framkvæmdir staðið
undir öllum símim skuldum, hef-
ur gjaldskrá hennar verið hækk-
uð tvisvar síðan 1950. Verður því
ekki neitað, að hinn aukni kostn-
aður hefur verið lagður að miklu
leyti á herðar íbúa bæjarins, og
þeir tekið því að mestu með mikl-
um skilningi, þar sem um hefur
verið að ræða, að bærinn eignað-
ist sitt eigið orkuver.
Árið 1950 voru tekjur rafveit-
unnar af orkusölu og mælaleigu
tæplega 1,3 millj. kr. Árið 1954
voru sömu tekjur rúmlega 2
millj. kr.
Með þessum tekjum er ætlast
til að rafveitan standi undir
skuldum sínum, bæði hvað vexti
og afborganir snertir, og hafa
Fjármálaráðuneytinu verið skrif-
uð sérstök bréf um það.
Þegar talað er um að orkuver-
ið við Skeiðsfoss sé 3200 kw., þá
gildir það aðeins meðan vatns-
uppistaðan er full, eða því sem
næst. Það hefur verið reynt að
stilla svo til, að hún sé alveg full
um það bil sem rennsli árinnar
fer að dvína það mikið, að vél-
arnar nota meira en hún flytur.
Þetta skeður venjulega í byrju
nóvember. Eftir það fer að smá-
lækka í lóninu, en við þá lækkun
minnkar afl vélanna. Það er ekki
óalgengt, að vatnið lækki svo
mikið, að hvor vél afkasti ekki
meira en 1200 kw. Þetta skeður
í marz—apríl, og þá er ekki hægt
að fá meiri orku út úr Skeiðsfossi
en 2400 kw. Upp í þessa orku-
vöntun höfum við Siglfirðingar
á undanförnum árum oft þurft
að fylla með dieselkeyrslu.
I jan. sl. var mesta álag 2140 kw
- febr. - — — —- 1970 —
-■ marz- — — — 1900 —
- apríl - — — — 1850 —
Hér ber þess að gæta, að í
marz og apríl hafði rafveitan tak-
markað mjög rafmagnsnotkun til
hitunar, annars hefði álagið orðið
miklum mun hærra. Takmörkun
þessi var gjörð vegna fyrirsjáan-
ilegs vatnsskorts. En þótt álagið
hefði minnkað ofan í 1850—1900
kw. þurftu samt báðar vélarnar
að vera í gangi, því þær gátu,
með þeim vatnsþrýstingi sem þá
var, ekki framleitt nema 1200 kw.
hvor.
Það má því segja að orkuverið
við Skeiðsfoss sé 3200 kw. á sumr
in og haustin, en falli ofan í 2400
kw. eftir því sem á veturinn líður,
þangað til vorhlákur byrja.
Af því sem hér að framan segir
er ljóst, að Skeiðsfossvirkjunin er
hvergi nærri of stór fyrir Siglu-
f jörð. Hæsta álag, sem komið hef-
ur fyrir, síðan síðari vélasam-
stæðan var sett upp, var 2450 kw
Það sem afgangs er af orkunni,
væri vissulega ekki of mikið fyrir
'Siglufjörð einan að hafa til að
mæta ýmsum nýjum framkvæmd-
um, sem framundan kunna að
vera. En þrátt fyrir það, og þótt
Fljótamenn hafi neitað þátttöku
á sínum tíma, þykir Rafveitu
Siglufjarðar sanngjarnt að seld
sé orka til nærliggjandi sveita,
svo sem Holts- og Haganes-
hrepps.
Eins og lýst hefur verið hér
að framan, má á hverjum vetri
búast við meiri og minni diesel-
'keyrslu vegna vatnsskorts. Ef
eigendur að Skeiðsfossi væru
tveir, myndi ávallt verða ágrein-
ingur um það, hvor ætti að greiða
dieselkeyrsluna. I þessu sambandi
má benda á, að Rafveita Siglu-
fjarðar hefur með sérsamningi
við Síldarverksmiðjur ríkisins
kost á dieselkeyrslu langt undir
'því verði, sem dieselkeyrsla í raun
og veru kostar, en slíkum samn-
ingum myndu Rafmagnsveitur
ríkisins tæpast ná.
Því kann að vera haldið fram,
að Siglfirðingar yfirleitt noti raf-
magn í óhófi, þ. e. a. s. noti það
alltof mikið til upphitunar íbúða.
Því er til að svara, að árið 1954
gaf upphitunin rafveitunni tekjur
sem námu hálfri milljón króna,
eða fjórða hluta heildarteknanna.
Á árunum 1949—1954 nam upp-
hitunin samtals 2,4 millj. króna.
Með þessari sölu á raforku til
upphitunar má segja, að sparast
hafi svipuð upphæð í erlendum
gjaldeyri, sem komi þjóðarbúinu
til góða. — Yfirleitt hefur þeirri
stefnu verið fylgt, að betra sé að
nota rafmagnið, en láta vatnið
fossa ónotað fram hjá orkuver-
inu.
Eg er algjörlega samþykkur
ákvörðun rafveitunefndar um að
vísa á bug framkomnu samnings-
uppkasti um sameign Rafmagns-
veitna ríkisins og Siglufjarðar-
kaupstaðar um Skeiðsfossvirkjun.
Virkjunin á að vera eign kaup-
staðarins, en Rafmagnsveitur rík-
isins fái keypta orku handa
Holts- og Haganeshreppi á sama
eða svipuðu verði og þær selja
öðrum í heildsölu, enda beri þær
allan kostnað af veitum sínum og
tengingu þeirra við Skeiðsfoss-
virkjun.
Hér að framan hef ég sett
fram belztu staðreyndimar, sem
styðja þá skoðun mína og raf-
veitunefndar, að krafa um sam-
eign virkjunarinnar sé algjörlega
óréttmæt.
Eg endurtek þessar staðreynd-
ir í stuttu máli:
1. Fljótamenn höfnuðu þátttöku
1 virkjuninni þegar þeim stóð
hún til boða.
2. Vatnsmagnið nægir á vetrum
ekki handa annarri samstæð-
unni, hvað þá handa báðum,
þrátt fyrir hinn mikla vatns-
geymi.
3. Þegar ríkisstjórnin tók að sér
að greiða vexti og afborganir
af lánum virkjunarinnar, á
Framhald á 4. síðu