Forsetaval - 20.06.1968, Qupperneq 3

FORSETAVAL
r
3
JÓHANNES STEFÁNSSON, framkvæmdastjórí, Neskaupstað:
Styðjum frjdlslyndan forseta
Hver einstakur kjósandi verður
að gera upp við sig hvorn fram-
bjóðandann á að kjósa sem for-
seta. Kemur þar margt til, bæði
lífsviðhorf kjósandans og mat
hans á verðleikum frambjóðenda.
Kjósandinn hlýtur að gera það
upp við sig hvorn hann telur bet-
ur til forseta failinn, hvor er nær
því að gegna þessu virðulega
starfi, án áhrifa fyrri starfa og
pólitísks uppeldis.
Báðir eru frambjóðendur vel
gerðir menn og ástæðulaust að
fara þar í manngreinarálit.
En kjósendur, sem allt frá
æskuárum hafa mótazt af hug-
sjónum og starfi til að bæta hag
þeirra, sem þjóðfélagið hefur
dæmt skuggamegin í lífinu, eiga
létt val. Þeir trúa því ekki, að
pólitískt uppeldi, hörku pólitísk
barátta í fremstu víglínu á beztu
árum stjórnmálamanns, deyi út,
Þegar stuðningsmenn dr. Krist-
járns Eldjárns báðu mig að gera
opinberlega grein fyrir skoðun
minni á forsetakosningunum var
ég tregur til, en ýmislegt hefur
verið rætt og ritað síðan, sem
veldur því að ég skrifa þessar
linur. Eitt af því ógeðfelldasta er
uppvakning á gömlum draug, sem
hér í nágrenni við mig a. m. k.
gengur orðið ljósum logum þrátt
fyrir bjartar sumarnætur, en það
er „kommúnistagrýlan gamla“.
Aðalrök ýmissa andstæðinga
Kristjáns Eldjárns gegn honum
eru sem sé þessi: „Hann er
kommúnisti“. Menn þekkja sjálf-
sagt þennan áróður en þeir vita
einnig, að til svona fullyrðinga
er gripið, þegar rökin eru þrotin.
Því er mjög haldið fram af
stuðningsmönnum Gunnars Thor-
oddsens, að stjórnmálareynsla só
nauðsynlegur undirbúningur til
forsetaembættis vegna afskipta
forsetans af myndun ríkisstjórna.
Ég tel hins vegar, að maður, sem
ekki hefur staðið í áratuga langri
baráttu við þá menn, sem hann
á að vinna með að slíkum málum,
sé miklu betur settur en hinn,
sem barizt liefur á vettvangi
stjórnmálanna, og verið umdeild-
ur.
Austfirðingar eru þekktir að
því að fara sínar eigin götur,
vera sjálfstæðir i hugsun og
verki. Þetta skuium við sanna
enn einu sinni með því að veita
þeim frambjóðanda brautai’gengi,
þegar til erfiðra ákvarðana kem-
ur í forsetaembætti.
Það lifir lengi í gömlum glæð-
um. Finnst mér kosningabaráttan
benda ótvírætt til þess hina síðari
daga. Æsingur flokksmanna, ég
segi fyrst og fremst flokksmanna
Gunnars Thoroddsens hér um
slóðir, bendir til þess, að þeir telji
mikið liggja við að þeirra „hug-
sjónir“, þeirra pólitisku lífsvið-
horf, eigi að ríkja í forsetabú-
staðnum.
En við, sem getum ekki fallizt
á þetta flokkslega sjónarmið að-
alstuðningsmanna annars fram-
bjóðandans, eigum kost á að
kjósa sem forseta ágætan mennta-
mann, er he,fur sýnt í verki að
flokkspólitísk sjónarmið standa
honum ekki fyrir þrifum. Mín
kynni af Kristjáni Eldjárn eru að
vísu ekki mikil ,en næg til þess,
að ég tel hann hafa þá mann-
sem sameinar það að vera óum-
deildur á stjórnmálasviðinu,
gjörþekkir þær aðstæður, sem við
búum við gegnum sveitastörf og
kennslu við Stýrimannaskóla Is-
lands, er manna fróðastur um
sögu og menningu þjóðarinnar og
er kvæntur myndarkonu.
Kosningarnar hinn 30. júní
snúast um það, hvort forsetaemb-
ættið, þetta sameiningartákn lýð-
veldisins skuli í næstu framtíð
vera skipað mikilhæfum og þjóð-
legum mennta- og fræðimanni,
eða stjórnmálamanni, sem horfið
hefur af vettvangi stjórnmálaum-
svifa um hríð í ákveðnum til-
gangi. í l.
Sú ákvörðun mín að kjósa
Kristján Eldjárn í forsetakosn-
ingunum 30. júní hefur fyrst og
fremst mótazt af því, að hann er
einn úr hópi íslenzks alþýðufólks,
gjörþekkir hagi þess og hugsun-
arhátt, jafnframt því, sem hann
er hámenntaður maður og ágætur
fulltrúi hins bezta, sem í íslenzkri
þjóð býr. Við störf sín hefur
Kristján Eidjárn víða farið um
landið og kynnzt fólki af öllum
stéttum. Hann hefur hlustað á
hjartslátt íslenzkrar sögu og ís-
kosti til að bera, sem þjóðhöfð-
ingja sæmir.
Kristján Eldjárn hefur unnið
hinni íslenzku þjóð vel, með dugn-
aði, þjóðlegu, vísindalegu starfi,
sem einkennzt hefur af víðsýni og
frjálslyndi.
Við AustÞrðingar höfum orð
fyrir að vera seinteknir, en við
höfum líka orð fyrir að vera
Rétt mat er undirstaðan að
góðu verki. Eigi athöfn manns-
ins, þegar hann velur og hafnar,
að standast, verður hún að byggj-
ast á yfirvegaðri íhugun. At-
kvæðagreiðsla er því niðurstaða á
uppgjöri — úrskurður eftir ein-
tal sálarinnar. Því ber að virða
hverja kosningu, bæði kjör fólks-
ins á þjóðhöfðingja og val ein-
staklings í persónulegum efnum.
Islendingar eru fámenn þjóð
með mikið og tiltölulega kostnað-
arsamt ríkisbákn. Konunglegir
hættir í dýrleika og útlátamikilli
viðhöfn, aðallega fyrir og í kring-
um fámenna, ímyndaða yfirstétt,
eru ekki aðeins ofviða efnahag
íslendinga, heldur og hættulegir
þjóðarandanum. I embætti for-
seta þurfum við mann, sem lítur
á sig í þeirri stöðu sem heimilis-
föður lítillar, fátækrar fjölskyldu.
Dr. Krístján Eldjárn hefur verið
fenginn til forsetaiframboðs af
ábyrgum aðilum meðal annars
vegna þess, að hann býr yfir slík-
Æðsta embætti hins unga ís-
lenzka lýðveld’s er vandskipað og
það á ekki að vera stöðnuð virð-
ingarstaða, heldur vaxtarbroddur
íslenzks þjóðlífs. Því ber okkur
að velja í það mann, sem er boð-
beri þjóðlegrar menningar og and-
legrar reisnar. Bessastaðir eru
lenzkrar tungu. Mér er persónu-
lega kunnugt, að þeir menn, sem
Kristján Eldjárn hefur umgeng-
izt á ferðum sínum, meta hann
mikils sem góðan dreng og fágæt-
an mannkostamann. Ég tel hann
manna líklegastan til að gæta
hófs og stillingar í afskiptum sín-
um af opinberum málum, og við-
halda sannri reisn og virðingu
æðsta embættis þjóðarinnar. Hinu
unga lýðveldi er fuil þörf á því,
að allir ábyrgir íslendingar hafi
þetta í huga á kjördegi.
frjá'shuga og djarfir í ákvörðun-
um. Hér hafa íhaldssamar skoð-
anir og lífsviðhorf alltaf átt erf-
itt uppdráttar. Fjórir af hverjum
f'mm mönnum á Austurlandi hafa
um langa tíð kosið að. styðja
frjálslyndari öflin í okkar þjóðfé-
lagi. Éig trúi og treysti því, að í
forsetakosningunum fari á sama
veg.
um eiginleikum. Því má segja nú,
að hann sé von þjóðarinnar. Hóf-
samur forseti og ramm-íslenzkur
í háttum um heimilishald og
framkomu út á við sparar þjóð-
inni ekki aðeins fjárútlát, heldur
veitir öðrum embættismönnum í
háum stöðum gott fordæmi, sem
ekki mun vanþörf á í mörgum til-
fellum. Dr. Kristján Eldjárn hef-
ur sýnt það í öliu sínu starfi í
þágu íslendinga, að hann gerir
mikið fyrir lítið fé. Söfnun og
varðveizla þjóðminja er verð-
mætasköpun í menningarþjóðfé-
lagi, ekki sízt okkar, sem ekki
værum sjálfstæð þjóð, ef ekki
ættum söguna að baki og geymd
hennar. „Visindin efla alla dáð“,
sagði listaskáldið góða. Þau eru
einkunnarorð dr. Kristjáns. Því
er honum nú trúað betur en öðr-
um til þess drengskapar og stað-
festu, að liefja forsetaembættið til
þeirrar virðingar, er samir hinni
fátæku söguþjóð.
ekki veizlustaður, þar sem glasa-
glaumur og hirðprjál á að sitja í
fyrirrúmi, heldur forn menning-
arstaður og liöfðingjasetur og
aðsetur íslenzks þjóðhöfðingja, og
um leið fulltrúi allra íslenzkra
heimila.
Á stjórnmálalegt vald forsetans
reynir mjög lítið og virðist þar
skipta mestu, að hann gæti fyllstu
réttsýni í garð allra flokka, þeg-
ar um stjórnarkreppur er að
ræða. Frá stofnun lýðveldisins
hefur forsetinn aðeins tvisvar
orðið að greiða úr stjórnarflækj-
um. Framboð dr. Kristjáns Eld-
járns til forsetakjörs er gleðiefni.
Þar er um valinkunnan mann að
ræða, vammlausan og víðsýnan.
Störf sín hefur hann rækt með
prýði, sýnt reglusemi og hófsemd
í hvívetna. Sem vísindamaður nýt-
ur hann mikils álits, innanlands
sem utan, en hefur þó fylgzt vel
með í þjóðmálum okkar á liðnum
árum. Hann er gjörkunnugur ís-
lenzku þjóðlífi og menningararfi
og yrði því verðugur fulltrúi ís-
lenzku þjóðarinnar.
VÍÐIR FRIÐGEIRSSON, skipstjóri, Fáskrúðsiirði:
Kjósum hinn þjóðlega
menntamann
INGIMAR SVEINSSON, skólastjóri, Djúpavogi:
Hvers vegna éo hýs Kristjdn Eldjdrn!
SR. ÁGÚST SIGURÐSSON, Vallanesi:
Tróflí til drengshapor og staðfestu
DÓRA SKULADÓTTIR, Iæknisfrú, Eskifirði:
Boðberi þjódlegrar menningar