Birtingur - 01.01.1962, Page 49

Einar Brafti
Litið í fáeinar ljóðabækur
Sigurður Nordal: Fornar ástir.
Útgefandi Þórarinn B. Þorláksson.
Reykjavík 1919.
í upphafi var orðið, segir á helgri bók.
Vera má að hér sé um rangþýðingu að
ræða, og víst er að margir hérlandsmanna
virðast hafa fyrir satt, að réttur sé text-
inn þannig: í upphafi var rímið og rímið
var hjá guði og rímið var guð. Síðan er
vitnað til fyrsta boðorðsins: ekki skalt þú
aðra guði hafa.
Kannski eiga nýjar biblíurannsóknir
eftir að leiða í ljós að þetta sé rétt. En
meðan ekki er annað vitað en halaslaufa
þessi sé innflutt af formbyltingarmönnum
fyrri alda í því augnamiði að auka á fjöl-
breytni í bragarháttum, er það vitanlega
algjört einkamál íslenzkra ljóðasmiða,
hvort þeir telja ómaksins vert eða ekki
að hnýta þessu trosnaða punti í skottið á
liverju vísuorði.
Þegar ég minnist hve mikils ástríkis rím-
ið nýtur enn með þjóðinni, dettur mér í
hug að ýmsir hafi yglt sig, þegar þeir
lásu eftirmála Sigurðar Nordals við Forn-
ar ástir (1919), en hann segir um sagna-
brotin Hel:
Ef ég hefði haft meiri tima til ritstarfa af
þessu tæi, hefði líklega orðið úr því efni löng
skáldsaga, Fyrir smásögu var það of viðamik-
ið. En nú átti ég ekki kost á nema fáum og
strjálum tómstundum. Þannig sköpuðu ástæður
mínar mér formið. Þættirnir úr æfisögu Álfs
frá Vindhæli gátu ekki runnið saman í skáld-
söguheild með breiðum og skýrum dráttum.
Þeir urðu að ljóðabrotum í sundurlausu máli.
Ljóðaformið leyfði mér að stikla á efninu, láta
langar eyður vera milli brotanna, gefa það í
skyn með einni samlíkingu, sem annars hefði
orðið að nota margar blaðsíður til þess að gera
grein fyrir. Ég veit, að þessi brot heimta mikla
alúð, skilning og hugkvæmni frá lesandans
hálfu, eins og reyndar öll ljóð, meira en önnur
ljóð, af því að mönnum er svo tamt að lesa
óbundið mál í flaustri. En ég vildi biðja menn
að lesa þau a. m. k. nokkurn veginn vandlega
áður en þeir fordæma þau. Ef til vill er það
ofrausn af sumum lesendum að halda, að allt
sé vitleysa sem þeir átta sig ekki á við fyrsta
lestur Og menn græða vafalaust meira á að
skilja bækur en dæma þær.
Enginn getur fundið betur en ég, að forminu á
brotum þessum er stórum ábótavant. En flest
frumsmíð stendur til bóta. Og þó að mér
auðnist aldrei að skrifa ljóð í sundurlausu
máli, sem við má una, efast ég ekki um, að sú
bókmenntagrein eigi sér mikla framtíð. O-
bundna stílnum hættir við að verða of froðu-
kenndur og margorður, vanta línur og líki.
Ljóðunum hættir við að missa lífsandann í
skefjum kveðandinnar, verða hugmyndafá og
efnislitil, hljómandi málmur og hvellandi
bjalla. Óstuðluðu ljóðin ættu að eiga óbundnar
hendur og víðan leikvöll sundurlausa málsins.
og vera gagnorð, hálfkveðin og draumgjöful
eins og Ijóðin. Þau eiga sér krappa leið milli
skers og báru. En takist þeim að þræða hana,
verður það glæsileg sigling.
Birtingur 43