Austurland - 15.12.1991, Síða 6

6
JÓLIN 1991.
Vilhjálmur Hjálmarsson
Þankar í kringum brúðkaup á Nesi 1894 og boðsferð Hofsverja
Brúðhjönin Kristín Stefánsdóttir og Pórarinn Hávarðsson.
I fyrrasumar var ég um tíma
eins konar afleysingamaður hjá
Sigfúsi syni mínum sem býr á
Brekku, því hann og Jóhanna
húsfreyja fóru í nokkurra daga
ferðalag til Danmerkur og Sví-
þjóðar. Margrét kona mín sá
um húsverkin að vanda. En mitt
aðalstarf var að gera að og salta
þann afla sem Páll sonur okkar
færði að landi á trillu þeirra
bræðra en hann reri með færi -
ég get ekki lengur sagt handfæri
því þetta er allt vélknúið og
tölvustýrt. Með mér að störfum
voru tveir unglingar fjórtán og
fimmtán ára, Anna Guðrún og
Ágúst Torfi, bæði alin upp í
Norður- og Austuramtinu eins
og ég.
Afi var dágóður þessa daga
og þó viðráðanlegur svo aðgerð-
arfólkið gat skroppið í kaupstað
þegar þess þurfti með - til Eg-
ilsstaða.
Svo er það í kaupstaðarferð
að þar kemur tali okkar að ég
tek að segja þeim frá fyrstu ferð
minni upp yfir Heiði. Og læt
þess getið að ég hafi þá verið
tæpra 16 ára.
Báðum kom í stans. Hvorug-
ur viðmælenda minna hafði náð
þeim aldri. Og við tókum að
bera saman bækur okkar.
Fimmtán ára gamall hafði ég að
vísu farið alloft með móður
minni til Seyðisfjarðar, nokkr-
um sinnum til Norðfjarðar og
einu sinni á Fáskrúðsfjörð. En
ekki fyrr en þetta farið til Hér-
aðs - hvað þá lengra til.
Allt öðru gegndi um ferðafé-
laga mína, fjórtán og fimmtán
ára. Engri tölu varð lengur kom-
ið á ferðir þeirra byggða á milli
í Norður- og Austuramtinu,
bæði höfðu alloft farið til
Reykjavíkur og einnig siglt eða
flogið til nálægra landa.
Þessi samanburður varð okk-
ur þremenningum nokkurt um-
hugsunarefni, og að mig minnir
bæði ferðafjöldinn og ferðamát-
inn. Því ferðalög eiga stundum
ekkert sammerkt nema nafnið.
Og ég skal nefna dæmi:
Rétt í því ég pára þessi orð
segir Útvarpið frá miklum
björgunarleiðangri vélvæddum
að hjálpa bílalest setuliðsmanna
frá USA niður af Kjalvegi. Kom
mér þá í hug annað ferðalag,
fariö fyrir röskum hundrað
árum.
Benedikt Svcinsson vinnu-
maður í Firði sótti Önnu Ólafs-
dóttur bónda þartil Eskifjarðar.
Þau scttu til Jökuls, villtust í
þoku og lágu úti um nóttina.
Morguninn cftir náöu þau að
Tandrastööum, utanhallt við
Fagradal, þágu góðan beina og
og stundar hvíld. Að því búnu
gengu þau heim til sín yfir 800
metra hátt Hólaskarðið - eins
og ekkert hefði í skorist.
í næsta fréttatíma kom ný
frétt um aðra björgunarsveit að
verki á öðrum stað. Nú voru það
óforsjálir Islendingar, einnig á
mörgum bílum, ráðþrota og
bjargarlausir og „allri manna-
byggð fjær“. Og aftur kom mér
í hug annað ferðalag fyrir
hundrað árum. Ung stúlka frá
Fjarðarkoti var fimm sólar-
hringa að villast um fjöll og dali
og náði þó til byggða í Vetur-
húsum inn af Eskifirði af eigin
rammleik.
Annars ætlaði ég nú að minn-
ast á gagnkvæm ferðalög Norð-
firðinga og Mjófirðinga til gleð-
skaparmóta og annarra mann-
funda fyrr meir. Og einkum að
segja frá einni slíkri ferðareisu,
sem sjálfsagt hefur þó ekki verið
neitt einsdæmi.
Svoleiöis var að 16. septem-
ber 1894 var beiðst lýsingar með
brúöhjónaefnum, Þórarni Há-
varðssyni húsmanni á Nesi, 31
árs, og bústýru hans Kristínu
Stefánsdóttur á sama stað, 20
ára. Brúðkaupsdagur var
ákveöinn 5. október.
Ekki er úr vegi aö kynna
brúöhjónaefnin örlítið nánar.
Kristín var sunnan úr Meöal-
landi, fædd þar 7. júlí 1874, og
fluttist austur kornung. Þórar-
inn fæddist í Hellisfirði 25. nóv-
ember 1862. Foreldrar hans
voru Hávarður Einarsson og
Vigdís Jónsdóttir er þar bjuggu.
Kristín og Þórarinn, „útgerðar-
maður og skósmiður“, áttu síð-
an heima á Nesi til æviloka. Þór-
arinn lést 11 mars 1911, aðeins
48 ára. Kristín lifði mann sinn
og 1920 er hún talin „húsmóðir"
hjá Hávarði syni sínum og eru
tvær dætur hennar þar í heimil-
inu. Kristín Stefánsdóttir
andaðist 5. nóvember 1933.
Nú víkur sögunni til Mjóa-
fjarðar. Þar bjuggu á Hofi Árni
Vilhjálmsson og Þórunn Einars-
dóttir, öldruð hjón, og höfðu
áður um hríð búið á Kirkjubóli
í Norðfirði. (1864- 1874). Gæti
það verið skýringin á því að Þór-
arinn og Kristín bjóða nú Hofs-
fólki (í Mjóafirði) í brúðkaup
sitt og kann þó fleira valdið
hafa.
Árni og Þórunn bjuggu ekki
ein á Hofi þau misseri. Þar
bjuggu þá einnig synir þeirra
tveir, Vilhjálmur sá er seinna
bjó á Hánefsstöðum í Seyðis-
firði og við þann bæ kenndur,
og Einar er síðan bjó á Hofi
langa hríð.
Konur þeirra bræðra voru
systur, Sigurðardætur frá Há-
nefsstöðum, og hét Björg kona
Vilhjálms og Jóhanna kona Ein-
ars. Móðir systranna var Sigríð-
ur Vilhjálmsdóttir frá Brekku,
alsystir Árna bónda. Voru því
hvor tveggja hjónin systkina-
börn.
Enn var á Hofi þriðja systirin
frá Hánefsstöðum, Stefanía, er
seinna varð húsfreyja á Brekku
og móðir þess er þetta párar.
Var hún á vist með Vilhjálmi og
Björgu, léttastúlka fimmtán ára
gömul. Var reyndar á þeirra
snærum að mestu þar til hún
giftist föður mínum nærri
þrítug.
Hofsverjar fögnuðu að sjálf-
sögðu boði í brúðkaupsveislu
hjá vinafólki sínu á Norðfirði.
En kringumstæður á bænum
voru um þessar mundir fremur
óheppilegar fyrir ferðalög. Þór-
unni og Árna var þá tekinn að
þyngjast fótur. Og þegar fimm
dagar voru til brúðkaups lagðist
Björg á sæng og ól sitt þriðja
barn, Hermann, sem lengi bjó
á Hrauni í Seyðisfirði.
Systir hennar, léttastúlkan,
fékk þá nóg að snúast, enda
voru sængurlegur í þá daga
teknar alvarlega og sængurkon-
um fyrirboðið að róta sér í hálf-
an mánuð. Samt var hún ein
þeirra sem bjuggust til ferðar -
og hlakkaði mikið til. Hugðist
Johanna hjálpa uppá sængur-
konuna meðan fólkið væri í
burtu. Reyndust þó á því nokk-
ur vandkvæði eins og síðar kom
í ljós.
Þá er að segja frá sjálfri brúð-
kaupsferðinni. Ekki veit ég
gjörla hverjir fóru þá ferð auk
móður minnar, en það gætu
hafa verið bræðurnir, Vilhjálm-
ur og Einar, og Anna systir
þeirra og ef til vill einhverjir
fleiri.
Brúðkaupsdagurinn rann
upp, 5. október 1894 sem fyrr
segir. Veður var hagstætt Aust-
firðingum þessa haustdaga, átt-
in frá suðri til vesturs með rign-
ingargusum og góðviðri á víxl.
„Var stillt og fagurt veður“,
skrifar Benedikt Sveinsson í
Fjarðarkoti í dagbók sína dag-
inn fyrir brúðkaupið, „sama
blessuð blíðan" á brúðkaups-
daginn, og nákvæmlega sama
texta daginn eftir! Það varð ekki
á betra kosið.
Að loknum morgunverkum á
Hofi var lagt af stað. Niðri við
sjóinn beið skektan á klöppun-
um og ekki svipstund verið að
ýta henni fram á Kerið þar sem
er lendingin á bænum. Síðan var
róið suður yfir fjörð að Krossi
BIFREIÐAEIGENDUR
Ekki gleyma bílnum fyrir jólin!
Hreinn bíll - Ánægður ökumaður.
Látið okkur um jólahreingerninguna á bílnum.
Djúphreinsum, tjöruþvoum og
bónum bílinn. Fyrstaflokks vinna.
Aöeins fyrsta flokks hreinsiefni og
bón. Tímapantanir í síma 71602.
Bifreiðaverkstæði
Neskaupstað