Ingólfur - 13.11.1944, Page 2

9
INGÓLFUR
8tndcntafélagi§tiiJidor m
stjórnarmjndnnina
Tfllaga um sfjórnarskrármálið
INGÖLFUR
Útgef.: Nokkrir ÞjóSveldismenn
Ritstjóri:
HALLDÓR JÓNASSON
(símar: 2802 og 3702)
Afgreiðsla í Ingólfshvoli
kl. 10—12; sími 2923
heimasími afgr.m. 5951
— INGÓLFUR kemur út á hverj-
in mánudcgi og aukablöð eftir
þörfum. Missirisverð kr. 12,00, l
lausasölu 35 aura.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar
„Eruð þið með
eða á móti
nýju þriggja flokka stjórn-
inni?“ — spyrja margir oss
Þjóðveldismenn.
„Vegna þess að vér erum
ekki þingflokkur“ — segjum
vér — „þá þurfum vér
hvorki að taka flokkslega af-
stöðu með stjórninni né
móti. En almenn þegnleg
skylda heimtar að allir lands
menn styðji hverja stjórn til
hverskonar ráðstafana. sem
daglegar þarfir þjóðarinnar
heimta. Munum vér sízt öðr-
um fremur vilja bregðast
þeirri skyldu.
Þessi nýja stjórn getur af
ýmsum ástæðum varla verið
annað en stuttmiðastjórn eða
dægurmálastjórn. En dægur-
málin hafa líka sinn rétt. Og
þau krefja hann með enn
meira krafti en langmiðin
eða hinar stærri stefnulínur
og stjórnmálamarkmið.
Þarfir dægurviðhorfs at-
vinnumála vorra og fjármála
eru svo bráðar og brýnar, að
þær hafa nú í bili knúð and-
stæðustu flokkaöflin í land-
inu til sameiginlegra átaka.
En svo er eftir að vita hvað
við tekur síðar.
Það er ekki nóg, að skips-
höfn á fiskiskútú sé sam-
hend um að halda skipinu á
réttum kili, og það er heldur
ekki nóg þótt hún vinni að
því samhuga að innbyrða
fiskinn, ef alger óeining rík-
ir t. d. um það, hvert sigla
skuli að veiðinni lokinni og
hvað skuli gera við aflann.
Vér Ingólfsmenn liöfðum
hvað eftir annað lagt til, að
stjórnarskútan yrði áfram
mönnuð samliendum utan-
flokka ráðherrum, sem að-
eins hefðu umboð fyrir þjóð
arheildina en þyrftu ekki að
þjóna andstæðum flokka-
hagsmunum, sem þá og þeg-
ar gætu hleypt samstarfinu
í strand.
Vér höfum bent á, að á
svo óvenjulegum og ótrygg-
um tímum, sem nú standa
yfir, hafi allar þjóðir þann-
Miðvikudagskvöldið þ. 1.
nóv. s. 1. hélt Stúdentafélag
Reykjavíkur fyrsta fund
sinn á vetrinum, — Á dag-
skrá var hin nýja þriggja
flokka stjórnarmyndun, og
var málshefjandi Jóhann
Hafstein lögfr. — Lýsti liann
stjórnmálaástandinu undan-
farið og erfiðleikunum á því
að mynda þingræðisstjórn.
Taldi, úr því sem komið var,
að ekki hefði verið annað að
gera en að reyna samvinnu
við Jafnaðarmannaflokkana,
úr því að Framsóknarflokk-
urinn hefði gengið frá. Benti
hann á mikilvægi fimm liða
í stjórnarsamvinnunni: —
Tryggingu sjálfstæðisins út á
við, — tryggingu vinnufrið-
ar í landinu, — hagnýtingu
stríðsgróðans til kaupa á at-
vinnutækjum og til endur-
bóta á atvinnurekstri lands-
manna, — lögleiðingu á al-
mennum tryggingum, — og
loks endurskoðun stjórnar-
skrárinnar.
Vildi hann vænta alls hins
bezta af þessari nýju stjórn-
arsamvinnu.
— Þórður Björnsson lög-
fræðingur kvaðst, án þess að
vilja spá neinu illu um sam-
ig lagaðar neyðarstjórnir,
sem gerðar séu starfhæfar
með því að losa þær undan
hinum sundurleitu flokkaá-
hrifum þinganna. Auðvitað
hafi slíkar stjórnir einrœði
um stundarsakir. — En
neyðin beitir líka einræði í
ríkasta mæli, og reyndir
flokkaleiðtogar eru sjaldan
gjarnir á að berjast við slík-
an andstæðing. Þeir eru yf-
irleitt fegnir að fá að draga
sig í hlé þegar óviðráðanleg-
ar ástæður knýja á.
Eins og flokkarnir létu
við óflokksbundnu stjórn-
inni, sem nú fór frá, hirða
þeir auðsjáanlega ekki um
að halda sér frá hinum van-
þakklátari störfum, sem eigi
aðeins geta átt að mæta mikl
um erfiðleikum utan frá,
lieldur og kannske öðrum
innan frá og ekki betri.
Vér sjáum nú hvað setur.
— En hvað sem öðru líður,
mundum vér heklur óska, að
geta veitt hinni nýju stjórn
einhvern stuðning en að
auka á vanda hennar. Hann
getur orðið nógur samt.
vinnuna, vilja benda á, að
svo væri að sjá, sem vinstn
flokkarnir hefðu liaft fram
öll skilyrði sín til stjórnar-
myndunar á kostnað stefnu-
skrár Sjálfstæðisflokksins.—
Björn Sigurðsson læknir
kvað þessa stjórnarsamvinnu
mjög í samræmi við þá sam-
vinnustefnu, sem nú væri
ríkjandi meðal Bandaþjóð-
anna í ófriðnum. Allir vissu
að þar hefði mikið á milli
borið, en þessar þjóðir hefðu
þó, með nauðsyn nútíðar og
framtíðar fyrir augum, beygt
sig til samkomulags, sem mik
ils væri af vænzt. Á sama
hátt mætti vona að stjórnar-
samvinnan markaði tímamót
í þjóðlífi voru og boðaði nýja
og betri tíma.
★
Ritstjóri INGÓLFS tók
einnig til máls og var aðal-
efni ræðu lians þetta:
Ég vil ekkert draga úr því,
að stofnað sé til stjórnarsam-
vinnunnar í því skyni að gott
megi af henni leiða. En öll sag-
an frá fyrstu tíð, sem og reynsla
sjálfra vor sýnir, að samvinna
hliðstæðra málsaðila er aldrei
trygg né langvinn, ef þeir eru
undirniðri á öndverðum meið.
Það kemur þá að því fyrr en
varir að samkomulagið fer út
um þúfur, nema því aðeins að
trygging samkomulagsins sé fal
in sterkum og lilutlausum
þri&jadðila. — Þetta var við-
urkennt í milliríkjapólitíkinni
eftir fyrra heimsstríðið og var
Þjóðabandalaginu ætlað að
vera þessi allsherjar „þriðji-
aðili“. En það skorti á, að
liann var ekki gerður nógu
sterkur og óháður. Þess vegna
gat hann ekki gegnt ætlunar-
verki sínu.
Hin bjartsýna trú á það, að
samkomulag stórveldanna eftir
núverandi heimsstríð, verði
haldgott, er nú undir því kom-
in, að betur verði búið um
væntanlegt nýtt þjóðabandalag
og því fengið nægilegt vald til
að lialda á friði. Um þetta ber
öllum hugsandi mönnum sam-
an víðsvegar úti um heim.
Innbyrðis afstaða pólitísku
flokkanna hér á landi er nú al-
veg sú sama og stórveldanna
úti í lieiminum. Það er ekkert,
undarlegt þótt flokkarnir geti
samið frið með sér, þegar sam-
eiginlegir liagsmunir krefja.
Það hafa hin fjandsamlegustu
ríki líka allt af getað þegar
líkt stóð á. — Hitt er jafnskilj-
anlegt og enda staðfest af
reynslunni, að sá friður er jafn-
skjótt rofinn, þegar einn aðil-
inn telur sig liafa gagn af því
eða álítur sér hættu búna af
því að vera aðgerðalaus. — Ekk
ert getur heldur komið í veg
fyrir slík friðarslit milli stétta
eða flokka eins þjóðfélags neina
sterkt ríkisvald, sem stendur ut-
an við og ofan við alla rnáls-
parta.
Þetta ríkisvald skortir ís-
lenzku þjóðina algerlega.
Æðsta vald í landinu er nú
í höndurn ábyrgðarlausra
flokka, sem einmitt þurfa þess
með, að þeirn sé stjúrnaS. En
vegná þess að sjálfan öryggis-
aðilann vantar, þá verða þeir
sjálfir að leita öryggis með frið
arsamningum eða ná rétti sín-
um með stríði á líkan liátt og
hin yfirstjórnarlausu riki úti
í heiminum liafa allt af orðið
að gera. —
Flokkarnir vita að þjóðin er
orðin þreytt á þessari sam-
felldu innanlands styrjöld, og
er farin að lieimta stjórnarskrá,
sem tryggi varanlget stjórn-
hœft ríkisvald og eigi aðeins
óstöðuga 8tjórnarsamvinnu til
næsta máls.
I málefnasamning nýju
stjórnarinnar liefur nú verið
tekin með endurskoðun stjórn-
arskrárinnar.
En við erum oft búnir að sjá
flokkana hafa stjórnarskrána
til meðferðar, og að einmitt
hún hefur orðið þeim hið
mesta stríðsefni. Þeir hafa eig-
inlega aldrei getað náð þar
samkomulagi um neitt annað
en að ganga á hlut þjóðarheild-
arinnar og auka sín eigin völd.
Er nú svo komið að íslenzka
þjóðin hefur raunverulega
misst innra sjálfstæði sitt í
hendur flokkanna og hýr nú
við lireinustu hrœlastjórnar-
skrá. — Og því er von að spurt
sé, hvort sjálfum valdræningj-
unum geti verið trúandi til að
gefa þjóðinni nýja frclsisskrá
og setja nýtt og sterkt ríkisvald
yfir sig sjálfa. —
Allir vili bornir menn hljóta
að svara þessari spurningu neit
andi.
Það er verk þjóðarinnar
sjálfrar en ekki flokkanna að
setja stjórnarlög í landinu. —
Auðvitað "gctur þjóðin öll í
lieild sinni ekki unnið þetta
verk. Það verða að semja upp-
kast að slíkum lögum menn,
sem lielzt er trúandi til að
þekkja þarfir þjóðarinnar og
kröfur hennar um frið og rétt-
aröryggi. — Og auðvilað eru
það menntamennirnir, sem
ættu að hafa liér forustu. Þeir
hafa haft það áður í sjálfstæð-
ismálum þjóðarinnar. -— Væri
það veglegt verkefni fyrir Stúd-
entafélagið að hafa liér frum-
kvæði. Og er það því tillaga
mín að einhver hinna næstu
funda félagsins verði helgaður
stjórnarskrármálinu.
/
★
Á fundinum hafði farið
fram stjórnarkosning og
lýsti hinn nýi formaður Ein-
ar Ingimundarson yfir því,
að eitt af næstu fundarefn-
um Stúdentafélagsins skyldi
verða stjórnarskráin.
IIÍIIHIIIIIIIIIIIIHI!IIIIIIIIII®IIIIIIIIIIII®IIIIIIII]IIISIIIIIIIIIIII[SIIIIII
Rósii*
Eitt sí&kvöld hljótt ég gekk í kirkjugar'5,
því gáta dau5ans lá mér þungt á hjarta,
en hvert sem mér um reitinn reikaö varö
var r ó s a ilmi rnettaö kvöldiö bjarta.
Og ilrninn teiguöu innstu hjartans þrár
sem ódauðleihans boðskap: Sálin lifir,
og tíminn lœknar blóðug banasár
og breiðir — meira að segja — r ó s ir yfir ....
Og hryggðarskuggar hurfu frá mér þá
og hjarta mínu þuldu álfar Ijósir
boðskap sinn: Það ferst, sem farast má.
Á feigðartrénu sjálfu vaxa — r ó sir ....
GRETAR FELLS.
..................