Austurland - 14.05.1998, Page 6
6
FIMMTUDAGUR 14. MAÍ 1998
Til Grikklands að læra að biðja
Á dögunum heimsótti Þorgrímur Daníelsson, sóknarprestur í
Norðfjarðarprestakalli, Penteli klaustrið og samnefnt þorp, u.þ.h.
20 km. n-austur af Aþenu í Grikklandi. Astœðan fyrir ferðinni var
námskeið um guðfrœði Austur-kirkjunnar, eða Grísk-kaþólsku
kirkjunnar, og þœr hefðir í andlegum iðkunum sem þessi kirkja
hefur.
En hvernig kom þetta til?
Vinur minn, sem er einn af
áhugamönnum um Austurkirkj-
una sá þetta auglýst einhvern-
tímann, þ.e. námskeið á vegum
alkirkjuráðsins um orþodoxiska
guðfræði og spiritualiti (þ.e.
andlegheit) og lét mig vita af
því. Þetta er tækifæri sem kemur
ekki oft að eiga þess kost að búa
í grísku klaustri og vera á nám-
skeiði um þessa hluti en að öðr-
um kirkjum ólöstuðum þá á
gríska kirkjan líklega merkileg-
ustu hefðina í andlegum iðkun-
um. Klaustrið sem við heimsótt-
um var byggt af heilögum Tímó-
teusi á 16. öld. Það var mikið af
ræningjum í kringum klaustrið
og það var því rænt mjög oft.
Það komst mjög snemma sú
þjóðsögn á að þetta væri mjög
ríkt klaustur og á tímabili var
þetta þannig að munkarnir voru
flúnir í hella í hæðunum í kring
til að sleppa við ræningjana og
komu síðan saman í klaustur-
kirkjunni til bæna.
Þetta er mjög fallegt klaustur,
byggt í ferhyrning í kring um
kirkjuna. Það mun vera hin
gríska hefð í klausturbygginum,
þ.e. kirkjan í miðjunni og
klaustrið í ferhyrning í kring.
Það er reyndar mjög erfitt að
lýsa því hvað fór fram þarna og
hvernig mér leið. Það er líklega
best að lýsa þessu þannig að
þegar maður býr þarna í
klaustrinu þá líður manni ákaf-
lega vel, en tekur samt í sjálfu
sér ekki eftir neinu sérstöku. Jú,
ég var að læra ákaflega merkilega
hluti. Svo, þegar ég fór að fljúga
til baka á föstudaginn, fékk ég
eiginlega sjokk á flugvellinum,
þegar ég sá að fólkið í kringum
okkur, leið svo rosalega illa.
Tilfellið er að fólkinu leið ekkert
verr en fólki almennt líður. Það
vorum við sem höfðum breyst.
Við vorum orðnir svo vanir
þessari tæru kyrrð, þessari innri
gleði í klaustrinu að það var
hálfgert sjokk að koma út og
umgangast venjulegt fólk.
Kenningar grísku-kirkjunnar
ganga m.a. út á að kjarni tilver-
Þorgrímur ásamt séra Gunnlaugi á Areopagus hœðinni í Aþenu
þar sem Páll postuli predikaði kristindóm í fyrsta sinn í Aþenu.
Akropolis í baksýn.
Færeyskir í heimsókn
Nú hefur verið ákveðið að
félagar í Sandavogs íþróttafélagi
koma í heimsókn til Neskaup-
staðar 6. til 13. ágúst n.k. Sem
kunnugt er hafa verið samskipti
milli Þróttar og SÍF síðan 1968
og félögin sótt hvort annað heim
á tveggja ára fresti. Heimsókn
SÍF féll niður í fyrra vegna
ónógrar þátttöku en nú hefur
sem sagt verið ákveðið að
heimsóknin verði í sumar. Með í
för verður Vogakórinn sem
hingað kemur í boði kórs
Norðfjarðarkirkju, samtals telur
hópurinn þá á milli 50 og 60
manns.
Segja má að íþróttaleg sam-
skipti milli félaganna hafi
minnkað með árunum og meiri
áhersla lögð á vinabæjar-
samskiptin. íþróttirnar eru þó
ennþá með, en vegna ólíkra
áherslna í íþróttum og yfir-
standandi keppnistímabila hefur
verið erfitt að koma t.d. aðal
liðunum í knattspyrnu að. Nánar
verður sagt frá heimsókninni
þegar nær dregur.
unnar sé með þeim hætti að sam-
skipti eru í lagi og himnaríki lík-
ist þessu. Andstaðan er helvíti,
sem er alls ekki staður heldur
ástand. Þú þarft ekki að deyja og
fara niður. Helvíti er fyrir þeim
ástand þar sem samskipti eða
tengsl við fólk eru brengluð. Þá
getum við spurt, hvernig geta
tengsl við fólk verið brengluð?
Jú, við tölum um fólk, ekki við
fólk. Við gerum fólki upp hugs-
anir, tilfinningar og ætlanir í stað
þess að hlusta á fólk. Okkur þyk-
ir yfirleitt ekki vænt um fólk, við
notum fólk sem tæki án þess að
hafa hagsmuni þess fyrir augum.
Himnaríki er hinsvegar
ástand sem er andstæða þessa.
Þar fær einstaklingurinn að vera
hann sjálfur. Það er hlustað á
þig, þér eru ekki gerðar upp
einhverjar illar tilfinningar. Það
er talað við þig en ekki um þig.
Og manneskjan er virt á móti því
að í helvíti er manneskjan lítils-
virt. Gjaman gerist þetta þannig
að það er tekið eitthvað eitt við
manneskjuna og það er horft í
gegnum það eins og í gegnum
rör, þannig að það sést ekkert
annað. Ef stúlka er falleg er hún
sæt og hún er ekkert annað
heldur en sæt og svo framvegis.
í himnesku ástandi er mann-
eskjan virt. Þar er t.d. ekki vaðið
inn á manneskju á skítugum
skónum. Þar er t.d. talað um
„synd kumpánleikans“. Það er
kannski hin hliðin á að gera
manneskju eitthvað upp. Það er
ekki verið að leyfa fólki að vera
það sjálft.
Annars snúast andlegar iðk-
anir þeirra Grikkja um tvennt.
Annað er að kynnast Guði en
það er hægt að gera í gegnum
bænalestur o.s.frv. Hin hliðin er
s.s. samskiptin við fólk. Ef þú ert
andlegur maður þá sést það á því
hvernig þú kemur fram við fólk.
Andlegur maður sem t.d. rækir
ekki hjónaband sitt, það er
eitthvað bogið við hann. And-
legur maður sem kemur við fólk
eins og tæki, það er eitthvað
bogið við hann. Andlegur maður
sem er ekki glaður, því gleði
skiptir mjög miklu máli í trúar-
brögðum Grikkja, það er eitt-
hvað verulega bogið við hann.
Þetta þýddi m.a. að okkur var
tekið ákaflega vel í klaustrinu,
en samt ekki á kumpánlegan
hátt. Eg er persónulega mjög
hrifinn af þessari áherslu á
tvíhliða samskipi og ég lærði
eitthvað. Ég veit ekki hvað ég
lærði, en ég lærði eitthvað. Mér
finnst t.d. að mér hafi opnast
ákveðnar dyr og ég hef áttað mig
betur á ýmsum hlutum. Reyndar
eru Lúterska kirkjan og
Orþodoxa mjög skyldar þannig
að flest það sem ég heyrði þama
kannaðist ég við.
Klaustrið Mone Penteli (Mone er gríska orðið fyrir klaustur) þar
sem séra Þorgrímur dvaldist ásanit Gunnlaugi Garðarssyni og um
20 öðrum þátttakendum á námstefnu Austur-kirkjunnar, eða
Grísk-kaþólsku kirkjunnar.
Þú vildir þá ekki hreinlega
stofna klaustur hérna, t.d. breyta
Eiðum í klaustur?
Ég held að eitt af því sem
Islensku kirkjuna vanti sé mið-
stöð fyrir andlegar iðkanir. Þá er
ég ekki endilega að tala um
klaustur þar sem menn sverja
ævilangan klaustureið. Ég hef
verið nokkrum sinnum á kyrrð-
ardögum í Skálholti þar sem
menn koma saman og þegja
saman í þrjá daga. Það er að
mörgu leyti svipuð reynsla og í
klaustrinu. Það mætti bjóða upp
á meira slíkt því ég held að það
myndi margt breytast ef við
hefðum aðstöðu til að fara út úr
þessu daglega lífi sem einkennist
af spennu og samkeppni og allra
handa slagsmálum og fara inn í
eitthvað þar sem okkur gefst tóm
til andlegrar iðkunar.
Helgihald í Grikklandi er
mjög frábrugðið helgihaldi hér á
íslandi. Áherslan á gleðina í
trúariðkunum er t.d. mjög sterk,
en það er eitthvað sem við hér á
stigum. Þetta er allt önnur
kirkjusókn en hér. Það er mjög
merkilegt að velta því fyrir sér
hvers vegna fólkið kemur því
það er ekkert verið að gera fólk-
inu mjög auðvelt að taka þátt.
Helgihaldið fer fram á forn
grísku, sem hefur sáralítið verið
breytt frá 9. öld. Nútíma gríska
er kannski álíka lík nútíma
grísku og gorska er lík íslensku í
dag. Athafnir þarna úti eru helst
ekki undir tveimur tímum en
ljóst er að það væru margir famir
að kveinka sér yfir setunni hér
heima eftir þann tíma. Sumar
athafnir taka upp undir 3-4
tíma. Fólkið væri ekki að koma
ef það fengi ekkert og þegar öllu
er á endanum á botninn hvolft þá
er það sem skiptir máli í helgi-
haldi að skynja Guðsríki. Um
það snýst málið. Þetta er ekki til-
finningafyllirí, eins og hjá mörg-
um sértrúarsöfnuðum á Islandi,
þar sem fólk hoppar og öskrar og
fer á tilfinningafyllirí. Heldur að
skynja þetta leyndardómsfulla
Íkonastasís - skilrúm sem skilur alveg að kór í kirkju og megin-
kirkjuna. Slík skilrúm voru sett upp eftir fall Konstantínópel en þá
reyndu Grikkir að verja það allra lieilagasta í kirkjunni fyrir
Tyrkjum á þennan hátt.
íslandi höfum tapað mjög.
Klausturgarðurinn troðfylltist af
fólki miðvikudagskvöld, fimmtu-
dagskvöld, föstudagsmorgun,
föstudagskvöld og laugardags-
kvöld. Við erum að tala um
svona 5 - 6000 manns. Það var
staðið á öllum svölum og í öllum
ríki guðs þar sem tilbeiðsla, kær-
leikur og gleði er allt þama. Það
er það sem gerist hjá Grikkjum.