Eining - 01.01.1948, Síða 6

6
E I N I N G
Góðtemplarahúsið í Reykjavík
Vart mun vera sá Reykvíkingur, sem
ekki kannast við Góðtemplarahúsið við
Templarasund. Það var á sínurn tíma
reist af knýjandi þörf og miklum dugn-
aði áhugamanna og hefur um marga
áratugi þénað Reykjavíkurbæ, ekki að-
eins starfsemi góðtemplara, heldur og
öllum almenningi við fundarhöld og
skemmtanalíf, jafnvel guðsþjónustur.
Má sennilega fullyrða, að ekkert sam-
komuhús í bænum eigi lengri né glæsi-
legri sögu. Húsið var vígt 2. október
1887 af fulltrúa þáverandi stórtempl-
ars, Jóni Ólafssyni skáldi. Það er því
rúmlega 60 ára.
Með árunum óx Reykjavíkurbær og
hlaut þar að koma, að húsið yrði ófull-
nægjandi. Árið 1924 var hafizt handa
um endurbætur og jafnvel nýbygging
fyrirhuguð, en þá reis upp mál milli
Alþingis og eigenda hússins um lóðar-
réttindin og varð því ekkert af fram-
kvæmdum. Leið svo einn áratugur og
náðist þá samkomulag um, að ríkis-
stjórnin keypti húsið eins og það var
þá, og skyldi greiða 150 þús. kr. á 10
árum, vaxtalaust, og skyldi greiðslu lok-
ið 1945. Féð rann í byggingarsjóð húss,
er verða skyldi félagsheimili stúknanna
í Reykjavík og miðstöð bindindishreyf-
. ingarinnar í landinu., eingöngu notað
í þarfir Reglunnar. Skyldi stórstúkan
vera ábyrg fyrir því að öll ákvæði kaup-
samningsins yrðu haldin af Reglunnar
hálfu, en stúkurnar skyldu hafa húsið
endurgjaldslaust allt að 10 árum, eða
þar til nýju húsi yrði komið upp.
Reglan í Reykjavík er því húsnæðis-
laus í raun og veru, að fráteknum fund-
arsalnum á Fríkirkjuvegi 11. 12 ár eru
liðin frá því, er húsið var selt, og að
minnsta kosti 2 ár fram yfir þann tíma,
er nýtt hús hefði átt að vera fullgert.
Sérstaklega er húsnæðisskorturinn til-
finnanlegur hvað snertir allar samkom-
ur. Hér vantar samkomuhús, sem getur
laðað að sér æskulýð borgarinnar og
verið staður fyrir skemmtanir og
fræðslustarfsemi þeirra manna, bæði
ungra og gamalla, sem ekki vilja verða
fyrir óiiæði og óþægindum áfengis-
nautnarinnar.
Hvers vegna er þá ekki búið að koma
upp nýju húsi? Hér verður slíkri spurn-
ingu ekki svarað, til þess er það of langt
mál. Margar tálmanir hafa verið á veg-
inum, en hin veigamesta mun þó vera
aldarfjórðung hefur þessi hófsemdar-
tilraun tekist þannig að hér er sannar-
lega um enga hófsemd að ræða“.
Sig. Júl. Jóhannesson
'þýddi.
Lögberg, 26. júlí 1947.
sú, að til þess að koma upp húsi, er
svari kröfu tímans og þoli fullkomlega
samanburð annarra samkomuhúsa, þarf
meira afl og meiri fjárframlög, en hing-
að til hafa fengist, því að framfarir
og kröfur á þessu sviði hafa verið ó-
trúlega miklar.
Hefur þá ekkert verið gert í málinu
þennan rúma áratug, sem framkvæmd-
ir hafa dregizt? Jú, vissulega. Gerðar
hafa verið margvíslegar athuganir og
mikill undirbúningur farið fram, sem
koma mun að notum, þegar hafizt verð-
ur handa um bygginguna sjálfa. Einna
mestur vandi hefur það verið, að finna
lóð undir slíkt hús, en nú eru fullar
horfur á, að það mál leysist viðunan-
lega.
Vitað er, að bæjarráð hefur litið með
velvilja til bindindisstarfsins í bænum
og á sínum tíma bauð það lóð undir nýtt
góðtemplarahús. Má telja víst, þótt ekki
kæmi til framkvæmda í það skiptið, að
enn standi þetta góða tilboð, annað
hvort í beinu framlagi lóðar, eða öðru
tilsvarandi.
Síðastliðið haust var Alþingi send
beiðni um fjárstyrk til húsbyggingar-
innar. Lausleg áætlun um fyrirhugað
hús var látin fylgja beiðninni og má
sjá af þeirri áætlun, að templarar ætla
ekki að liggja á liði sínu. Með ýmsum
ráðum og úr eigin vasa hyggjast þeir
að leggja fram milljónir króna. Er það
mikill og þungur baggi félitlum menn-
ingarsamtökum. En með þetta fyrir
augum leggja templarar á sig árlega
vinnu og fyrirhöfn til þess að afla bygg-
ingarsjóðnum tekna á ýmsan hátt.
Farið var fram á, að ríkið legði til
einn þriðja byggingarkostnaðar. Um
tíma horfði vel um þetta mál, en á síð-
ustu stundu, í þinglok í fyrra, var það
eyðilagt. Templurum þótti það illt verk,
að svo skyldi fara um þetta nauðsynja-
mál.
Auðsýnt má það vera, að þegar ein-
staklingar fórna miklu til styrktar sam-
eiginlegum velferðarmálum þjóðarinn-
ar, þá ber þjóðfélaginu siðferðileg
skylda til að styrkja slíka viðleitni með
ráðum og dáð. Þetta mun líka vera þing-
mönnum og öðrum ráðamönnum þjóð-
arinnar ljóst.
Með slíkri liðveizlu við góð málefni
styrkir þjóðfélagið sig sjálft fyrst og
fremst, og það sem það kann að leggja
til bindindisstarfsemi, verður þó aldrei
nema örlítið brot þess mikla fjármagns,
sem rennur í ríkissjóð fyrir mjög hættu-
lega verzlun með eiturnautnavörur.
Rétt fyrir þingslit í fyrra bar nú-
verandi utanríkisráðherra Bjarni Bene-
diktsson fram frumvarp „um heimild
fyrir rikisstjórnina, til að verja fé til
éflingar bindindisstarfsemi“. Það dág-
aði uppi. í greinargerðinni segir svo:
„Nauðsyn þykir bera til, að bindind-
issamtökin í landinu verði styrkt með
meiri fjárframlögum, af hálfu hins op-
inbera, en til þeirra hefur 'verið varið
til þessa. Einkum er brýn þörf á, að
komið verði upp fullnægjandi húsnæði
fyrir starfsemi templara í Reykjavík,
en að því loknu má gera ráð fyrir, að
halda þurfi áfram svipuðum fram-
kvæmdum.
f frumvarpinu er ætlast til, að féð
verði greitt beint úr ríkissjóði, en mið-
að við hagnað áfengisverzlunar ríkis-
ins, þó svo, að hundraðshlutinn, sem
til starfseminnar er ætlaður, verði meiri
eftir því sem úr áfengissölunni dregur“.
Frumvarp þetta ber nú ráðherrann
aftur fram í Alþingi. (Það er birt í
jólablaði Einingar).
Þótt þessi tilhögun fjárveitingarinn-
ar sé ekki að öllu leyti eftir óskum bind-
indismanna, ber samt að fagna því, að
skriður kemst á byggingamálið í heild.
Telja templarar að málið þoli nú ekki
lengri bið og hljóta því að standa ein-
huga að kröfunni um aðstoð hins opin-
bera til þessara framkvæmda.
Fjöldi manna í landinu, bæði konur
og karlar, sem ekki eru í reglu Góð-
templara, skilja þessa nauðsyn og
treystum vér þeim til að ljá þessu máli
stuðning sinn, að það nái fram að
ganga.
Vér skorum á hæstvirt Alþingi, að
athuga vel þá þörf, sem hér hefur ver-
ið bent á og meta þau rök, er fram
hafa komið, og ganga svo frá þessu
máli að hægt verði að hefjast handa nú
þegar um að koma upp veglegri templ-
arahöll í Reykjavík, miðstöð bindindis-
starfsins í landinu.
Haraldur S. Norðdahl.
Fyrir nokkrum árum var það ind-
verskur fursti, sem átti flestar bifreið-
ar, en hann átti þá líka 200 konur.
★
f ríkinu Baroda í Austur-Indlandi er
til á safni teppi eitt, sem unnið var að
í þrjú ár og var virt á þrjár milljónir
króna. Hver þráður er keðja af allra
fíngerðustu og dýrustu perlum, sem til
eru. í miðju og hornunum eru hringir
úr skírum demöntum.
ir
Á eynni Sumatra vex stærsta blóm
í heimi. Það heitir Rafflesia-Arnodli og
vegur 6 kgr. Þvermál blómhringsins er
um einn metri. Það þarf um níu lítra af
vatni á dag.
kc
Prestur nokkur var að tala yfir lík-
börum manns, sem verið hafði óþokka-
menni og drykkjumaður. Ekkjan hvísl-
aði að syni sínum, hvort hann vildi ekki
opna kistuna og athuga, hvort prestur-
inn væri að tala yfir rétta manninum?
Ef til vill hefðu þau lent á skökkum stað.-

i
X