Eining - 01.01.1953, Blaðsíða 10

10
EINING
Anganþeyr
Ljóð eftir Þórodd Guómundsson
frá Sandi.
. . Sjálft nafn bókarinnar er ágætis ljóð.
Það túlkar bæði blæ og gerð ljóðanna
í heild, og yfirlætisleysi og eðlisfar höf-
undarins. Frá nafni bókarinnar leggur
ilm vorgróðurs og hlýju.
Sérhver maður mætti hrósa happi,
sem hlotnast hefur að vera sonur stór-
skálds, en þá er ekki alltaf auðgert að
lyfta merki föðurins. Synir Guðmundar
skálds Friðjónssonar frá Sandi hafa hátt
mark að keppa að, ef þeir ætla að ná
föður sínum í ljóðagerðinni. Það eru
aðeins stórskáld, sem yrkja kvæði eins
og Rangárþing, og ýms önnur ágætis
ljóð Guðmundar, Eiríkur víSförli leitar
ódáinsakurs, og fleiri slík.
Glöggt ættarmót er með ljóðum Þór-
odds og föður hans. í ljóðum Þórodds
er enginn glamrandi, enginn hávaði,
enginn logheitur tilfinningaflaumur, þau
eru engin æsiljóð. Þar er enginn blóð-
rauður byltingaofsi, ekkert grjótkast og
engin sjóðbullandi ástarvíma. Þar er
íhyglin, heilindin, rótfestan og hið sterka
en skrumlausa tilfinningalíf, sem tengt
hefur sál skáldsins órofaböndum við
þjóðarsálina, móðurmold og dulmögn
íslenzkrar náttúru.
Mál þessarar ljóðabókar er fullkomin
andstæða við allan yfirborðsgutlanda.
Mér brá, er eg rak mig hvað eftir ann-
að á orð, sem eg hafði ekki heyrt áður.
Einnig í þessu birtist ættarmótið frá
Sandi. Stilliljóð er ekki nóg að lesa einu
sinni, en við fyrsta lestur verða þó sum
ljóðin strax hugstæð. Eitt þeirra er
kvæðið: / Haukadal. Þar gengur skáldið
á ,,Gíslahól“ og segir í fjórða stefi:
„Hér eg skynja dult og djúpt
djarfan sefa, hjarta gljúpt,
auSnu veika, örlög sár,
ást og hatur, gleSi og tár,
vit og óráS, víg og friS,
valdboS, ánauS, svik og griS,
rótleysi og ramma taug. —
RoSa slœr á Vésteinshaug“.
Niðurlag þessa kvæðis verður þó fyrst
og fremst ógleymanlegt:
,,DáSfegurri dul þess alls,
dýpri rótum Heklufjalls,
betri mannlífs mcetri snilld,
meiri tímans hefS og vild,
œSri hverri fremd og frœgS,
frjórri beztu kostagnœgS
var þó ást hans eiginvífs:
unaSsbót í þrautum lífs.
MeSan liíir mennt og dyggS,
munu AuSar dáS og tryggS
lýsa eins og arinbál
innst og dýpst í hverja sál“.
í þessum ljóðlínum er hinni fegurstu
fyrirmynd kvendyggðar og göfgi skorinn
dýrindis búningur, sem þola mun tím-
ans tönn, verða holl hvöt og yndi þeim,
sem að gæta.
Skáldið klifar „hjalla af hjalla“, er
hann heimsækir „Ármúla Sigvalda
Kaldalóns“. I þessu kvæði er hrein og
prúðmannleg hrifning:
„Reifast hlíSin rökkri,
roSa slœr á lyngiS,
haustsins gullna gliti,
glóS frá blysum óns,
líkt og silki sveipi
sóldís fjallsins paldra.
Hér í tíbrá titra
tónar Kaldalóns“.
Rúmsins vegna verður hér lítið fleira
talið, en varla er þó hægt að ganga fram
hjá Undrinu mesta:
„UndriS mesta aldrei deyr:
Ástarstjarnan tindrar,
meSan andar morgunþeyr,
og mjöll á hauSri sindrar“.
Stefin eru öll svo falleg í kvæðinu,
Jöklasóley, að eg treysti mér ekki til að
velja úr því, en bendi á það, eins og
líka önnur helztu kvæði bókarinnar, sem
eru þó ekki talin hér.
Þessa litlu kynningu á fallegri og
góðri Ijóðabók, verður Eining að láta
sér nægja að þessu sinni.
Pétur SigurSsson.
Grein
Óskars Jónssoitar
Ritstjóri blaðsins vill vekja athygli les-
andanna á grein Óskars Jónssonar, út-
gerðarmanns í Hafnarfirði. Greinin er á
annarri blaðsíðu. Óskar Jónsson er kunnur
athafnamaður og mesti sæmdarmaður. —
Grein sína ritar hann sem sannleikselsk-
andi vitni í alkunnu vandamáli. Hann er
ekki í Reglu Góðtemplara, en talar sem
ágætis bindindismaður, og sá, er sannleika
ann.
Slænussf innfluín-
ingur
Við höfum flutt inn í landið minka-
plágu, karakúlpest, áfengisbölvun, sígar-
ettuólyfjan og pólitíska spillingu, sem
sundrað hefur þjóðinni í stríðandi flokka,
og sú óblóðuga styrjöld hefur fætt af sér
skaðlegt og kjánalegt dekur við kjósendur
og þar með alls konar spillingu í fjármál-
um, embættisveitingum og einu og öðru.
Þessi innflutta pólitík hefur verið sýkill-
inn, sem eitrað hefur þjóðlífið og valdið
mannskemmdum.
Allt er þetta óglæsilegur innflutningur
og hefur mætt mjög á sjálfstæði og menn-
ingarafkomu þjóðarinnar.
Eiitsfaklmgurinn og
áfengismálin
heitir ofurlítið rit, sem Indriði Indriða-
son rithöfundur hefur samið og gefið
út. Nafnið segir glöggt til um efni þess.
A annarri blaðsíðu segir:
„Meiri hluti þjóðarinnar, sem kall-
aður er algáður, hefur horft á hinn
ójafna leik áfengisins og meðborgarans,
án þess að láta sér bregða“.
Þetta furðulega sinnuleysi alls þorra
manna, er í raun og veru mesta vanda-
málið í sambandi við áfengisbölið. Það
er jafn óskiljanlegt sem það er háska-
legt og mannúðarsnautt.
Sem svar við einni venjulegri fyrru,
segir höfundurinn þetta:
„Það er ekki einkamál hófdrykkju-
mannsins, að tugir heimila eru lagðir í
rúst af fyrirvinnunni og það lagt á mín-
ar og þínar herðar að framfleyta með
auknum álögum þessu fólki.
Það er ekki einkamál nokkurs manns,
að ríki og bæjarfélag þurfa að viðhalda
dýru fangelsi, letigarði og fleiri þess-
háttar stofnunum fyrir þá menn, sem
annað hvort eru orðnir ræflar af of-
drykkju eða hafa gerzt brotlegir við
landslög vegna drykkjuskapar.
Það er ekki einkamál nokkurs manns,
að ölvaðir menn geti í rólegheitum leik-
ið sér að því að keyra okkur niður á
götunni eða gangstéttunum og drepa
okkur“.
Þá eru tekin upp í rit þetta hin vitur-
legu orð Guðmundar Björnssonar land-
læknis um þetta atriði:
„011 þjóðfélagsskipan hvílir á einum
grundvelli, sameiginlegum hagsmunum,
þar af leiðir ýmis konar takmörkun á
sjálfræði manna. Án þess konar tak-
markana getur ekkert félagslíf átt sér
stað. Með þjóðfélagsvernd fylgja þjóð-
félagsskyldur. Ef þjóðin telur þörf á að
setja lög í því skyni að draga úr eða
útrýma einhverju þjóðarböli, þá teljum
við það skyldu hvers einstaks manns að
sætta sig við nauðsynleg ákvæði, þótt
ströng kunni að þykja. Flest sóttvarnar-
lög t. d. fela í sér ákvæði, sem ganga
miklu nær persónulegu sjálfræði manna
en bann gegn áfengisnautn. Þegar um
allsherjargagn er að ræða, verður hver
einstakur maður að lúta“.
Einnig eru í ritinu þessi athyglis-
verðu orð eftir Vilmund Jónsson land-
lækni:
„Engin gáfa, sem mönnum er gefin,
er dýrmætari og æðri en heilbrigt vit
og óbrjáluð skynsemi. Við höfum séð,
að hinir smæstu áfengisskammtar —
hin sérstakasta hófdrykkja — lamar
vitið og skynsemina svo að stórum
munar.
Það er þessi æðsta gáfa mannsins,
sem ósæmilegast er að smána“.