Okkar á milli - 01.01.1989, Blaðsíða 4
Nasistum tókst að laða fram
villimennskuna í almenningi
Leifur Mullerog GarðarSverrisson. Þeir teróuðust meðal annars saman á söguslóðirnar, Sachsenhaus-
en ÍÞýskalandi, þarsem fangabúðirnar voru. Um þá ferð segir Garóar: ,,Þá skildiég margt beturog fékk
betri innsýn iþað sem Leifurhafði reynt.“ (Ljósm. Mannlíf- Gunnar Gunnarsson).
Eftir fjörtíu ára þögn ákvaö
Leifur Muller að segja sögu
sína af hreinskilni og ein-
lægni og draga ekkert und-
an. Hann fór á söguslóðirn-
ar í Sachsenhausen ásamt
Garðari Sverrissyni, á með-
an þeir unnu að ritun bókar-
innar. Það var í marsmánuði
á síðasta ári, og förin hafði
að vonum mikil áhrif á Leif.
Ekki mátti seinna vera að
skrásetja þessa ótrúlegu
frásögn, því að Leifur Muller
lést í Reykjavík 24. ágúst
1988, 67 ára að aldri.
Eitt af mörgu sem vekur at-
hygli lesandans er, hve Leif-
ur er sáttur við sjálfan sig og
hve lítinn kala hann ber til
nasistanna. í lokakafla bók-
arinnar farast honum orö á
þessa leið:
Ekki hatur í huga
„Þegar ég lít til baka og rifja
þetta upp er mér hvorki hat-
ur né hefnd í huga. í raun og
veru hef ég aldrei borið
hefndarhug til þessara
manna, ekki eitt andartak.
Ég held ég hafi hreinlega
ekki nennt því - fundist það
of mikið álag fyrir mig sjálf-
an. í mínum huga er heldur
ekki nóg að takmarka
ábyrgðina við nasistaná
eina. Ef þýsku þjóðinni hefði
ekki geðjast svona vel að
þeim hefðu þeir aldrei orðið
annað en brjóstumkennan-
legur götuskríll. Svona
menn ná ekki völdum nema
þeim takist að laða fram
villimennskuna í almenn-
ingi. Nasistum tókst það.
Þeim tókst líka að fá at-
vinnurekendur og mennta-
menn í lið með sér, en án
þeirra hefðu hugsjónirnar
aldrei orðið að veruleika.“
Vissu hvaö
geröist
Og í sama kafli er einnig eft-
irfarandi frásögn, sem
vissulega vekur til umhugs-
unar: „Hér á íslandi eru
furðumargir sem trúa því að
fólk hafi ekkert vitað af
fangabúöunum og því sem
þar gerðist. Menn trúa
þessu þrátt fyrir þá staöreynd
að Þýskaland var allt útbíað
í fangabúðum þar sem þús-
undir Þjóðverja sinntu
fangavörslu og ýmsum öðr-
um störfum. Aragrúi fyrir-
tækja stórra og smárra,
keyptu vinnuafl okkar og
vissu starfsmenn þess
mætavel hvernig farið var
með okkur. Oft vorum við
líka notaðir í vinnu utan
fangabúðasvæðisins, í
vegavinnu og þess háttar
þar sem þúsundir og aftur
þúsundir sáu okkur, grind-
horaða, strita meö vopnaða
SS-menn yfir okkur. Og
auðvitað barst þetta allt í tal
manna á meðal...
íslendingar líka
Ég get skilið að Þjóöverjar
vilji að þetta hafi verið öðru-
visi, vilji láta líta út eins og
þeir hafi ekkert heyrt og ekk-
ert séð. Hitt er mér meiri ráð-
gáta hvers vegna íslending-
ar sem bjuggu í Þýskalandi
á þessum árum þurfa að
láta svona, hvers vegna þeir
geta ekki sagt hreinskiln-
ingslega frá því sem fyrir
augu og eyru bar. Annað
slagið birtast viötöl viö
þessa menn um árin í
Þýskalandi. Þar virðast þeir
ekki hafa séð neitt athuga-
vert eða haft yfir neinu að
kvarta fyrr en sprengjuflug-
vélar Bandamannafóru allt í
einu að valda þeim ónæði.“
*?
4
OKKAR Á MILLI