Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 15.12.1929, Blaðsíða 4

34
TÍMARIT V. F. I. 1929.
að eitthvað muni vera öðruvísi háttað kunnáttu
sænskra kollega þeirra í þessum greinum.
Nú eru engar námsgreinir eftir í máladeildunum
fyrir utan málin sjálf, nema sagan og náttúrufræðin.
Söguna ætla jeg ekki að minnast á að þessu sinni,
en um náttúrufræðina er j)að að segja, að bæði hef-
ir verið fremur litil áhersla lögð á hana, enda hlýt-
ur hún nú að liverfa að nokkuru leyti, þar sem und-
irstöðunni er kipjú burtu, stærðfræðinni. Húman-
islarnir svindla nefnilega með nafnið „náttúru-
fræði“, tala um hana digurbarklega, eins og jieir
ættu ráð á henni allri, en í hjarta sinu meina Jieir
aðeins jiá skækla hennar, sem jjeir geta sjálfir lært.
Jeg hefi nú um undanfarin ár haft á liendi kenslu
i efstu bekkjum máladeildar, i stjörnufræði og í
nokkurum atriðum ljósfræðinnar. En þetta lilýtur
að hverfa, og það líklega strax á næsta ári, jiað er
að minnsta kosti ekki mitt meðfæri að kenna astró-
nómí þeim, sem enga hugmynd liafa um undirstöðu-
atriði trígónómetríunnar, Jiekkja alls ekki lógarith-
ma og eru á tveimur árum búnir að steingleyma
jieim frumatriðum, sem jieir áttu að hafa lært í
gagnfræðadeildinni, enda veit jeg ekki livar er að
finna kenslubækur við slíkra nemenda hæfi. Hjer
kem jeg nú að atriði, sem er afar athugavert. í
ýmsum greinum eigum við engar kenslubækur
sjálfir, og fengjum jiær naumast gefnar út, Jió að
einhver yrði til jiess að semja þær. Við verðum jiví
að bjargast við útlendar kenslubækur, en til jiess
að nemendur geti skilið þær, er óhjákvæmilega
nauðsynlegt, að þeir hafi sömu þekkingu á undir-
stöðuatriðum, eins og þeir nemendur í hinum er-
lendu skólum, sem kenslubækurnar eru samdar fyrir.
Þetta nær lengra en til mentaskólanna. Jeg hef sjeð
kenslubók jiá í efnafræði, sem kend er í lækna-
deild háskólans, og jeg verð að segja það, að mjer
er óskiljanlegt, að stúdentar, eins og Jieir væntan-
lega verða lijer eflir frá máladeildunum, geti lesið
liana sjer til gagns. Svo kann og að vera um fleira,
jió að mjer sje Jiað ekki kunnugt.
Það er feykilegur munur á Jivi, livernig við, sem
stundað höfum mathematisk fræði, stöndum í
mentalegu tilliti gagnvart húmanistunum, eða Jieir
gagnvart okkur. Við getum oft og einatt fylgst með
i þeirra greinum og jafnvel interesserað okkur fyrir
þeim, en um J)á er alt öðru máli að gegna. Það
kann satt að vera að við sjeum ónýtari eða ver að
okkur i málunum en Jieir, en J)ó er sá munur miklu
minni en i hinum greinunum. Flestir okkar liafa
horið við að læra fimm eða sex tungumál, auk ís-
lenskunnar, og við getum hagnýtt okkur Jiau (að
einu undanteknu, kannske, griskunni, sem margir
gleyma) til Jiess að lesa bækur og greinar um Jiau
fræði, sem við stundum. Við stúdentar i Kaupmanna-
liöfn, sem lögðum stund á stærðfræði, lásum mest
á Jiýsku og ensku, og einn höfuðþátt stærðfræðinn-
ar lærðum við, ásamt verkfræðingunum, á frönsku.
Jeg fyrir mitt leyli lief borið við að lesa þrjú mál,
auk Jieirra, sem jeg hefi lært. Jeg liefi varla þekt
ingenieur eða t. d. lækni, sem geti ekki lesið fræði
sin á höfuðmálunum og norðurlandamálunum. Að
Jiví er jeg veit, er Jietta eins um hina yngri kandi-
data, sem eru útskrifaðir úr stærðfræðideild menta-
skólans. Það getur J)ví enginn sagt með neinum sanni
að við höfum ekki lært málin okkur til gagns, jafn-
vel ])(') að við getum ekki talað nema sum Jieirra,
og okkur veiti kannske erfitt að lesa á þeim dömu-
litleratúr og kvæði. En hvað kunna íslenskir húm-
anistar í mathematisku fræðunum? Ekkert, i stuttu
máli, alls ekkert. Þau eru þeim algerlega lokuð bók.
Svo hæla Jieir sjer af vanþekkingu sinni, scm vissu-
lega er undrunarverð oft og einatt. Jeg hef t. d.
þekt marga J)á, sem ekki liafa öðlast hlutdeild í
skilningnum á Jieirri almennu „heimsmynd", sem
talin hefir verið sameign aJlra sæmilega uj)plýstra
manna nú um nolckrar aldir. Spyrjið þið húman-
ista, svona af betri sortinni, livers vegna sólargang-
urinn eiginlega sje lengri á sumrin en á veturna.
Hann veit J)að elclci og skilur ])að naumast, þó að
Jionum sje sagt það. Þeim sem J)ylcir þelta ofmælt,
ræð jeg til að gera tilraunina. Það verður lcannske
sagt þeim til málsbóta, að þeir eru, margir lwerjir,
gagnkunnugir í öðrum heimi, eins og smalar í heima-
högum, svo að Jiað verður eklci sagt um ])á, að jæir
viti hvorlci i Jiennan heim nje annan.
Hún nianima, sem er ákaflega gömul, hefir sagt
mjer að Jægar luin var unglingur hjá foreldrum sin-
um norður í Grenivik, hejæði hún getið um veislur
þær, sem lcallaðar voru „brauðveislur“ eða „síróps-
veislur“. Jeg man nu eklci hvernig þessum veislum
var háttað, en til veitinga var haft laufabrauð og
síróp, og sicemtu blessaðir karlarnir sjer við ])etta
i sinum einfaldleik. Húmanistunum fer nokki’ð lílct.
Þeir slcemmta sjer við smásögur og lcvæði og ræð-
ur Cicerós og hrjef Hórazar — húmaníóra —. Þeir
kalla sjálfa sig fjölfróða, en okkur einhliða! Okkur,
sem slciljum þeirra fræði oft lil nokkurrar hlítar,
já, og höfum stundum af þeim hæði gaman og gagn,
j)vi að til ber Jiað að vísu. En ekki veil jeg hvað
j)að er að hafa endaslcifti á sannleikanum, ef J)að
er ekki að kalla sannan íslenskan húmanista „fjöl-
fróðan“. Flest önnur lýsingarorð eiga þar betur við.
Nú streymir kvæðaflóðið yfir landið, bókment-
irnar — J)ví að „bólcmentir" Jiýðir á íslensku
„dömulitteratúr“. Við sem í Jætta rit skrifum,
leggjum eklcert af mörkum sem til „bókmenta“
megi teljast, „andinn legst ekki svo lágt“, eins og
Nordal segir. Jeg minnist þess elclci, að liafa sjeð
lcvæði í Timaritinu, og er jiað víst einsdæmi um is-
lenslct tímarit. „Bólcmenta“-flóðið fyllir alt, dag-
blöðin lika. í blaðinu, sem jeg lield, voru í morgun
tvö lcvæði. Annað þeirra var um „Þór“, og „ort á