Freyr - 01.08.1908, Blaðsíða 2

82
FREYR
„Á Spáni, í Portúgal og á Tyrklandi er mest
af ostum úr sauðamjólk og í Grikklandi er
geitamjólk og sauðamjólk höfð i alla osta,“ segir
Pourian prófessor við landbúnaðarkáskólann í
Grignon.1)
Það er ýmist, að sauðamjólkin er hötð í
osta ein sér, eða að samau við hana er bland-
að geitamjólk og kúamjólk. Saint-Marcellin-
ostur, sem kendur er við þorp eitt ekki langt
frá Grenoble, er búinn til úr geitamjólk og
sauðamjólk, Mont-Cenis-ostur úr kúamjólk, geita-
mjólk og sauðamjólk, og hinn svonefndi Roque-
'fort-ostur úr eintómii sauðamjólk — áður fýrri
var þó geitamjólk höfð meðfram í hann.
Margir aðrir ostar eru búnir til úr sauða-
mjólk, en þessir eru nefndir sem dæmi.
Eoquefort-osturinn hefir nafn sitt af þorpi
einu sunnarlega á Frakklandi (Depart. Aveyron).
Þar hefir hann verið búinn til frá ómunatið2).
Hann er búinn til úr nýmjólk þvínær eingöngu.
Ærnar eru mjólkaðar kvöld og morgna, en
kvöldmjólkin er sett yfir nóttina og þykkast-i
rjóminn svo fieyttur af uæsta morgun. Þá er
kvöldmjólkinni blandað við morgun-nýmjólkiua
og búinn svo til osturinD úr þeim mjólkurblend-
ingi. Það einkennilegasta við ost þenna, sem
selst háu verði, er það, að saman við hann er
höfð mygluð brauðmylsna, sem blandað er í
hann um leið og hann er mótaður.
A Larzac-háslóttunni fyrir sunnan Roque-
fort og í dölunum þar í kring voru árið 1785
um 50 þúsund ær mjólkandi og var öll mjólk
þeirra höfð í Roquefort-osta. En síðan hefir
ánum á þessum stöðvum fjölgað mjög mikið,
svo að árið 1873, eða nær því hundrað árum
síðar, voru þar orðnar um 400 þúsund mjólk-
andi ær. Var þá enn öll sú mjólk höfð í Eoque-
x) Sjá Mælkeriet af A. F. Pouriau. Paa Dansk
ved H. ýalentiner og Villerme-Larpent. Kbh. 1876,
bls. 17.
2) Pourian, Mælkeriet, bls. 307.
fort-osta, enda fengust þar þá um 8.3 milJ. pd.
at' nýjum osti, er seldust fyrir kr. 4132800 (4,1
rnill. kgr. og 5.74 mili. franka). Fyrir mjólk-
ina úr hverri mjólkandi á fengust því í ost-
verði liðugar 10.00 kr. að meðaltaJi yfir árið.
Meðal-nythæð var 55 litrar (ca. 55 pt.)1). Bænd-
ur á þessu svæði eru fjárríkir rajög sumir
hverjir. I fyrirJestrum sínum yfir mjólkurfræði
veturinn 1885—86 gat prótessór Segelcke2)
þess, að sumir bæudur í nánd við Roquef'ort
hefðu 700 rajólkandi ær.
Þetta hlýtur að nægja, til þess að sýnt
sé, að fleiri Norðurálf'ubúar hafi mjólkað og
mjólki ær eu vér Islendingar, og að það borgi
sig vel. Til þess má og færa næg rök, að
sá siður sé gamall mjög hér í álfunni að nytka
ær, og á það er drepið lítið eitt hér að framan
að því er snertir svæðið í kring um Roquefort.
Allmiklar líkur eru og til þess, að í fornöld
hafi ær verið nytkaðar í ýmsum þeim löndum,
þar sem það er ekki gjört nú.3) Sauðkindin er
eitt þeirra dýra er lengst hefir fylgt mönnum,
sem tamið dýr, en hirðingjar nota hjarðir sínar
til mjólkur því nær jöfuum höudum, hver belzt
sem hjarðdýrin eru. Finnar, Lappar, Samójedar
o. fl. mjólka hreindýr, Tatarar mjólka hryssur4)
og mjög viða í Asíu eru ær rajólkaðar5)
t) Sjá Pourian, Mælkeriet, bls. 308—309 og
321.
s) Th. R Segelcke kennari í mjólkurfræði
við bCnaðarháskólann í Kaupmannahöfn.
8) A Þýzkalandi eru ær enn mjólkaðar á
nokkrum stöðum. Á Fríslandi er ágætt mjólkurfé.
Á Norðurlöndum er og víst, að ær hafa fyrrum
verið mjólkaðar.
4) Hryssumjólkin er notuð til manneldis og
búið til úr henni Kumys og Arsa, sem eru áfengir
drykkir.
5) Þar er sauðamjólkin höfð til smjörgjörðar.
Arabar telia, að á dag fáist 8 pd. smjörs undan
100 ám. Sbr. V. Prosch, Faarets og Svinets Avl
og Pleje. Kbh. 1885; bls. 175. Hér á landi veit
ég til, að fengist hefir 1 pd. smjörs úr 15 pd