Akranes - 01.07.1942, Blaðsíða 3

AKRANES
3
Málað - Omálað
Þeir sem víða fara hafa tækifæri
til að taka eftir mörgu því, sem ýmisi
fer vel eða illa. Stundum verða and-
stæðurnar mjög áberandi.
Við fjölfarinn veg er gamalt býli.
Það eru þrír tugir ára síðan húsin
voru byggð, og þau, eru ekki stór. —
En frá veginum séð líta þau út eins
og nýbyggð hús og sú hugsun brýsst
fram hjá þeim, sem um veginn fer,
að gaman væri að koma heim á þenn-
an bæ, inn í stofu til húsfreyju, því
sennilega heldur hún húsinu jafn
snyrtilegu að innán og bóndinn að
utan.
Ég hefi farið um þennan sama veg
1 25 ár og hefi veitt því eftirtekt, að
húsin eru máluð á nokkurra ára fresti.
Veggirnir eru í ljósum lit, en þökm
eru rauð og fara undur vel við hið
græna tún. Sum útihúsin eru með vel
grónu torfþaki og garðar eru hlaðnir
úr grjóti og torfi upp á gamlan móð.
En öll umgengni er þarna með þeim.
snyrtibrag, að þessi þrítugu hús eru
prýði fyrir landið og umhverfið. —
Ekki er þessi maður, sem^þarna býr
til stórbænda talinn, enda er jörðin
ekki stór. En býlið vekur eftirtekt
allra, sem um veginn fara vegna
snyrtimennsku ábúandans.
Svo er ekið stutta bæjarleið, að
stærri og meiri jörð, þar.sem -efnaðri
bóndi býr. Þar eru stærri hús, járn-
Warin eins og á hinum bænum, en
hvílíkur munur á útliti þessa býlis og
hins! Þarna hefir aldrei verið málað,
hvorki þak, veggir né gluggar, síðan
húsin voru byggð. Húsin eru skjöldótt,
og rauð af ryði og upp í tvo glugga,
þar sem rúður hafa brotnað, er ein-
hverju troðið, en kassafjölum neglt
fyrir aðra tvo. Hvernig skyldi vera um-
horfs inni í húsum, sem líta svona út
utan frá? Ég hefi aldrei farið svo fram
hjá þessum bæjum, í bíl, að ekki hafi
einhverjir af farþegunum spurt um
hvaða bæjir þetta væru vegna þ.ess
að annar bærinn er prýði og sómi
landsins, en hinn til vanvirðu og smán-
ar.
Enda þótt þetta dæmi sé óvenju
glöggt, þar sem andstæðumar sjást
hlið við hlið, þá má þó víðar fina þau
á þessu landi, og allt of víða er bygg-
ingum haldið of illa við hvað málningu
snertir — og ekki síður í kaupstöðum
heldur en í sveitum. — Allsstaðar má
finna dæmin um snyrtimennsku og
draslarahátt. Sumir kæra sig lítið um
að kosta einhvers til „fyrir augað“,
eða vegna fegurðarinnar. En hér fell-
ur hið fagra og nytsama saman, því
málningin hindrar að mikil verðmæti
fari forgörðum og því skyldi enginn
láta undir höfuð leggjast, að halda
sínu húsi sem bezt við. Það er hverju
orði sannara, sem stendur í auglýsingu
þeirra, sem verzla með málningar-
vörur: ,,Þó dýrt sé að mála, þá er enn
þá dýrara að mála ekki“. Það er ekk-
ert auglýsingaskrum.
Það er dýrt að mála hús, einkum ef
kaupa þarf menn til að gera það. —
En margir þeirra, sem ekki eiga mjög
stór hús gætu sparað sér drjúgan skild-
ing, með því að kaupa sér pensil og
mála svo sjálfir þegar þeir hafa tíma
til, það verður meir en hálfu ódýrara.
Fátt er ánægjulegra en að breyta eig-
inbústað í betra horf og að vernda
verðmæti frá eyðingu.
1 byrjun þessarar greinar tók ég
dæmi frá einstökum bóndabæjum
þessa lands, en alveg hið sama gildir
þegar um er að ræða heil þorp eða
stærri kaupstaði. Svipur þeirra getur
verið mikið undir því kominn hvort
íbúarnir halda húsum sínum vel eða
illa við, hvort þeir mála þau, e^a mála
þau ekki. Og þegar byggingarefni er
komið í slíkt ofurverð sem nú, hefir
það margfalda þýðingu fyrir hag eig-
andanna, að eldri húsum sé vel haldið
við. X)g þar við bætist þetta ,,fyrir aug-
að“, sem hefir sína miklu þýðingu.
R. Á.

um Jón Guðmundsson skósmið, frá Laufási
Jón /var fæddur í Götuhúsum á
Akranesi 5. des. 1859, sonur Guð-
mundar Guðmundssonar sjómanns þar
og konu hans Guðrúnar Ólafsdóttur.
Árið 1876 fór Jón til Reykjavíkur til
þess að læra skósmíði hjá Sigurði
Kristjánssyni skósmið. Með Jóni var
þarna að námi Björn Kristjánsson,
skóarasveinninn sem síðar varð ráð-
herra. En upp frá þessu urðu þeir Jón
og Björn aldavinir.
Að námi loknu kom Jón heim aft-
ur og settist að á Smiðjuvöllum. Hann
tók þegar til við sinn ,,lest“, og skó-
aði alla tíð síðan. Skömmu eftir 1880
giftist hann Gróu Jónsdóttur frá Hópi
í Grindavík. Eignuðust þau 3 syni,
Kristján. sem drukknaði af kútter
Valtýr, hann var giftur Sylvíu Þor-
láksdóttur Karl, skipstjóra í Reykja-
vík, giftur Þorbjörgu Jónsdóttur og
Axel verslunarstjóri í Sandgerði, gift-
ur Þorbjörgu Einarsdóttur.
Áður en Gróa giftist eignaðist hún
2 börn, Kristján Linnet fyrv. bæjar-
fógeta og Hansínu konu Þórðar kaup-
manns Bjarnasonar. Jón eignaðist og
áður einn son, Geir, sem nú býr hjer á
Bjargi.
Árið 1901 færði Jón sig ofan á Skag-
ann og byggði.hús sitt Laufás, og þar
dvöldu þau hjón síðan til 1935 er þau
fluttu alfarin til Reykjavíkur. Síðan
flutti Jón til Sandgerðis 1938 og and-
aðist þar á j.ónsmessudag 1942, eftir
skamma legu.
Jón var lítill vexti, en ekki að sama
skapi lítill maður, þar stóð hann í heild
sinni mörgum þeim á sporði sem hærri
voru í loftinu. Iíann var snar í snún-
ingum og fljótur til svars, fastmæltur
og ákveðinn og vafði honum enginn
um fingur sjer. Hann var vel greindur
og fljótur að átta sig á hverju máli,
hann sagði hverjum sem í hlut átti
meiningu sína og gat stundum verið
meinyrtur, en yfir höfuð var létt yfir
honum og lék þá á alls oddi, og gafst
ekki upp í kappræðum. Jón var og
vel fróður og víðlesinn. Hann var
vinnusamur, en notaði allar afgangs-
stundir til að lesa og aflaði sér þann-
ig allgóðrar menntunar. Hann skrif-
aði og ágæta hönd. Bamgóður var
hann og þótti gaman að tala við börn,
hann var og dýravinur og átti lengst
af einn eða tvo reiðhesta og fór afar-
vel með þá. Hélt hann „þeim til“ næst-
um eins og kvenfólk gerir nú, dag-
lega þvegnir og strokknir.
Fjárhagslega vildi Jón engum vera
háður, og heldvur vildi hann svelta, en
að skulda það sem hann æti. Aðeins
annan mann hefi ég þekkt eins nost-
ursþrifinn, en það var Vilhjálmur Þor-
valdsson. Jón var eins og þetta kven-
fólk sem altaf er að þurka skít sem
ekki er til. Úti og inni varð allt að
vera hreint og fágað, ekki aðeins í
kringum húsið, heldur öll lóðin. Ef
nagli eða lykkja bilaði í girðingunni,
þá varð strax gert við það, í því efni
gilti sama máli hvort vetur var eða
sumar.
Sparsemi og nýttni var honum runn-
in í merg og bein, og er ekki efamál
að það hefir hjálpað honum hálfa leið
um afkomuna, því á þeim tímum „óðu
menn ekki í peningum“. Þá var Gróa
ekki síður þrifin, og hin myndarleg-
asta húsmóðir.
Jón var afbragðs smiður og vann sitt
handverk svo vel sem best má verða.
Mátti jafnvel villast á hvort hand-
unnið var eða vélunnið. Hann hafði
því alla tíð nóg verkefni, því vart leit-
uðu þeir annað sem einu sinni höfðu
fengið honum verk að vinna.
Ég var nágranni Jóns í 34 ár, þeim
smáfækkar Akurnesingunum sem um
og eftir aldamótin voru á miðjum
aldri, þetta voru um marga hluti
merkilegir menn, drengir góðir og
framúrskarandi skilamenn. Þeim var
óhætt að lána hvað sem þeir báðu um.
Jón var einn af þeim, og það eru ekki
lélegir borgarar. Ó. B. B.
BarnaUórinn „Sólsl<insdeildin“
fór nýlega söngför kringum land, og
hóf hana með söng sínum í Báruhús-
inu hér, fyrir troðfullu húsi. Það er
gaman að heyra börn syngja. — Þau
syngja svo hreint og hressandi, svo
innilega og óþvingað.
Söng- og fararstjóri var Guðjón
Bjarnason.
Þeir eiga þakkir skyldar, sem halda
börnum saman til svo göfugra iðkana.
Því það ungur nemur gamall temur.
Og jafnvel þó eitthvað vanti á frá
listrænu sjónarmiði getur maður
samt heillast af hinum saklausa svell-
andi söng, og áhuga og eldmóði þeirra
sem offra tíma sínum og krötum fyrir
slíkt slarf.
Hvað lengi eiga að vera hér 7 kenn-
arar en sönglaus skóli?
V