Akranes - 01.06.1947, Page 10

Oscar Clausen: Islenzkir athafnamenn II., 3.
Ásgeir Sigurðsson
konsúll
1. Ætt og uppruni.
í fóstur til ekkjufrúar Þorbjargar Ólafsdóttur, er var móðir
Steinunnar konu síra Þorleifs í Gufudal, en á þeim árum
var það alsiða að heldra fólk hér á landi léti syni sína í
fóstur hjá vildarvinum sínum. — Hjá Þorbjörgu ólst svo
drengurinn upp til 8 ára aldurs „í guðsótta og góðum sið-
um,“ — en þá fór hann aftur til foreldra sinna og var með
þeim þangað til að hann var orðinn fulltíða maður.
Það var einu sinni þegar hann var hjá Þorbjörgu fóstru
sinni, að Hjalti prófastur sendi Andrési litla syni sínum,
hollenska speciu, á sumardaginn fyrsta. — Peningurinn var
innvafinn í pappír og hafði prófasturinn skrifað þetta
utan á:
„Hér innlagðann Hollending,
sem Hjalti sendi,
gefðu þínu góða kvendi,
sem gjörir þig vefja kærleikshendi.“ —
Þegar Andrés var orðinn 14 ára gamall, var farið að
hugsa um að koma honum til mennta ,og var honum þá
komið vestur að Rafnseyri til síra Sigurðar prófasts Jóns
sonar, og kom þá brátt í ljós, að hann var vel gáfaður og
hneigður til bóknáms. — Það var því prófasturinn gamli á
Rafnseyri, faðir forsetans, sem bjó báða afa Asgeirs konúls
undir skólanám, þó að annar þeirra, síra Jón Benediktsson,
þyrfti aldrei að setjast á skólabekk, eins og áður getur. —
Eftir 3 vetra dvöl við nám á Rafnseyri fór svo Andrés í
Bessastaðaskóla haustið 1823 og útskrifaðist þaðan 5 árum
síðar eða 1828. — Þegar hann hafði lokið námi, var hann
fyrst 3 ár til aðstoðar hjá föðurbróður sínum, síra Daníel
Jónssyni, sem þá var prestur í Miðdalaþingum og bjó í
Skörðum, en síðar var hann einnig, stuttan tíma, hjá síra
Jóni Hjaltalín presti á Breiðabólsstað á Skógarströnd. Þar
varð dvöl hans skemmri, en hann hafði vænst af þeim
ástæðum, sem nú uru ókunnar, en þar mun hann hafa orðið
fyrir einhverjum vonbrigðum í ástamálum og mun þar ein-
hver dætra prests hafa átt hlut að máli.
Þegar Andrés hafði horfið úr vistinni lijá síra Jóni Hjalta-
lín, brá hann sér norður til móður sinnar, sem þá var orðin
ekkja og bjó í Kálfanesi í Steingrímsfirði og var hann þá
orðinn 27 ára gamall. — Hann settist í bú móður sinnar
og vann alla algenga bændavinnu, réri á hákarlaskipi norð-
ur á Gjögri og vann allt, sem fyrir kom, og hélt þessu fram
um stund. Andrés sótti þó um brauð á þessum árum þ. á. m.
sótti hann um Otradal árið 1833, en fékk ekki veitingu. —
En árið eftir varð hann svo kapelán síra Eyjólfs Kolbeins-
sonar á Eyri í Skutulsfirði og þá var hann fyrst vígður af
Steingrími biskupi Jónssyni 2. marz 1834. — Þrem árum
síðar varð hann kapelán síra Hjalta Þorbergssonar á
Kirkjubóli í Laugadal. — Þá giftist hann fyrri konu sinni,
Margréti Ásgeirsdóttur frá Rauðumýri og fóru þau að búa
á Kirkjubóli, en árið eftir fékk hann svo Stað í Steingríms-
firði, þar sem forfeður hans höfðu setið með svo mikilli
prýði og þar var hann prestur í 11 ár. — Á Stað vegnaði
þeim hjónum vel og var prestur vel látinn af öllum, en frú
Margrét var mesta myndarkona og hagsýn búkona, eins og
hún áti kyn til. — Prestur hlýfði sér ekki heldur við vinnu,
þegar hann var á Stað, og stundaði hann á þessum árum
sjóróðra og vann alla vinnu, „sem fyrir féll á sjó og landi.“
All einkennilegt var það, að síra Andrés skyldi ekki una
hag sínum á Stað, — þar sem ætt hans var orðin svo rót-
gróin og hann var þriðji feðganna, sem þar voru mikils-
metnir prestar. — Af einhverjum ástæðum undi hann sér
þar ekki, og sótti um Gufudal og fékk hann. Þar var hann
prestur í 7 ár, en sótti þaðan um Lund í Borgarfirði og var
þar önnur 7 ár; en þá stóð hugur hans ennþá vestur og sótti
hann þá um Garpsdal og þar var hann í 5 ár, en svo fékk
hann loks Flatey, og var þar að síðustu prestur í 12 ár. —
Síra Andrés var þannig þjónandi prestur í 5 brauðum og
er því líkt á komið með honum og móðurafa Ásgeirs
konsúls, síra Jóni Benediktssyni, sem þjónaði alls í 6 brauð-
um, eins og áður getur.
Það er um síra Andrés sagt, að hann væri vel lærður
maður, einkum í latínu og grísku, en þó var einkanlega til
tekið, hversu vel hann var að sér í móðurmálinu, íslenzk-
unni. — En síra Andrés er þannig lýst:1) „Hann var gáfu-
maður mikill og fróður um margt. Skáld gott og hefur
kveðið allmörg kvæði, ýmislegs efnis. Hann var góður
skriíari, góður predikari, en enginn raddmaður og var hon-
um því á seinni árum sínum skipað af biskupi, að hætta
að tóna fyrir altari, því að það þótti ekki áheyrilegt, en
lagsæll var hann þó að röddin væri lítil og stirð. Hann var
hinn siðferðisbezti og vandaðasti maður, vel þokkaður og
velliðinn af öllum.“ — En að útliti var síra Andrési lýst
þannig: „Hann var vel meðal maður á vöxt, stinnvaxinn
og útlimagildur, og sómdi sér vel. Ljós á hár og þykkhærð-
ur, spaklyndur og dagfarsgóður, og gildur til burða.“
Margrét Ásgeirsdóttir, fyrri lcona síra Andrésar varð ekki
langlíf. Hún dó á Lundi í Lundarreykjadal á Krossmessu-
dag, 14. maí 1859, aðeins 45 ára gömul. Hún var, eins og
áður getur, hin mesta búkona og skörungur mikill, ákveðin
og fastlynd. — Hún var að þessu talin fyrir síra Andrési,
sem ekki var talinn neinn atkvæðamaður, þó að hann hins
vegar væri bæði gáfaður og vel að sér. — Hagur síra And-
résar var líka með mesta blóma meðan Margrétar naut við,
en eftir að hann missti hana, gekk hagur hans og virðing
öll niður á við, en þó einkum eftir að liann giftist aftur.
Þau síra Andrés og Margrét eignuðust þrjú börn, Sigurð,
föður Ásgeirs konsúls, Jón Hjaltalín skólastjóra á Möðru-
völlum, og verður hans getið síðar, en hjá honum ólst Ásgeir
konsúll upp að nokkru. Ein var dóttir þeirra, Andrea, gift-
ist aldrei og var barnlaus. Hún var, um skeið, erlendis hjá
Jóni bróður sínum, en fluttist svo til ísafjarðar og dó þar
24. október 1906. — Hún var vel metin kona, trygglynd,
greind og staðföst í lund eins og hún átti kyn til.
Rúmu ári eftir að Margrét dó, gifti síra Andrés sig aftur
og átti nú Eggþóru Eggertsdóttur. — Eggþóra þessi var
einkennileg persóna. Hún var af góðum ættum, dóttir síra
Eggerts Bjarnasonar í Stafholti og hafði fengið hið bezta
uppeldi, en þrátt fyrir það, var hún einstök suhba og fram-
1) Præ Siglu. X. 432.
70
AKRANES