Freyr - 01.03.1944, Qupperneq 13

FRE YR
39
Hrossarækt
Ritgerð sú, er hér fer á eftir, er birt í sam-
ráði við milliþinganefnd Búnaðarþings 1943,
með það fyrir augum, að sem flestir bændur
veiti henni athygli.
Ef litið er yfir búnaðarskýrslur Húnvetn-
inga s. 1. áratugi, verður ekki hjá því kom-
ist að veita því athygli, að þar hefir kom-
ið fram mjög ákveðin þróun um fjölgun
einnar teg, búfjár okkar þ. e. hrossanna.
Því verður ekki neitað, að í fljótu bragði
séð, virðist þess þróun eiga nokkurn rétt
á sér. Á. s. 1. áratug hefir sauðfé héraðs-
ins fækkað til stórra mun af völdum mæði-
veiki, svo ætla mætti að til þessara fjölg-
unar hafi verið gripið að hugsuðu máli,
til mótvægis við það hrun, er þar átti sér
stað. En ég ætla, að við nánari athugun
komi í ljós, að hér hafi meir ráðið van-
hugsun cg hæpin von um stundarhag, en
hitt, að á bak við þessa þróun standi örugg
vissa um bættan þjóðar- og héraðshag.
Skulu hér færð nokkur rök fyrir þessu, og
verður þá fyrst fyrir að virða fyrir sér
þær markaðsvonir , sem standa á bak við
þessa þróun.
Þeg'ar hrossastofn Húnvetninga og
Skagfirðinga er athugaður, kemur í ljós
að hann er svo stórfeldur, að sýnt er, að
sá fjöldi sem þar er fyrir hendi, er svo
gífurlegur, miðað við stærð héraðanna, að
þess er enginn kostur að hann nýtist að
í nokkrum sýslum hyggja nú búnaðar-
sambönd og sýslufélög til þess að kaupa
TD 9, með ýtu og jarðvinnsluverkfærum,
og nota vélarnar jöfnum höndum við jarð-
rækt og vegagerð.
í febrúar 1944.
Á. G. Eylands.
fullu, nema fyrir hendi sé öruggur mark-
aður út úr héröðunum. Þegar þetta mál
er athugað, virðist frá leikmannasjónar-
miði um þrjár leiðir að ræða, er nokkrar
vonir gætu staðið til í þessu efni, þ. e. er-
lendir markaðir, lífhross til þeirra héraða,
er torveldara eiga um uppedi, og afslátt-
ar hross. Skal þetta athugað nokkuð gjörr.
1. Erlendir markaðir.
Þær raddir hafa verið uppi undanfarið
að til þeirra standi að ýmsu ágætar vonir.
Hafa fróðir menn haldið því fram, að fyr-
ir hendi hafi verið ýmsar leiðir í þessu
efni, og þó einkum tilnefnt tvent er þær
vonir byggist á: Námuvinna — einkum í
kolanámum ------ og þá helst í Bretlandi,
og e. t. v. í Belgíu — og landbúnaður og
þá Danmörk og Svíþjóð einkum tilnefnd,
sem vænlegustu markaðslöndin. — Það
skal fúslega játað, að ég hefi ófullkomin
gögn að byggja á ályktanir mínar, en
nokkrar staðreyndir ætla ég þó að séu
hverjum heilskyggnum manni auðsæjar, og
skal bent á nokkur atriði. Taka skal jeg
það fram, að eins og nú standa sakir, er
ekki til neins að tala um Norðurlönd í þessu
sambandi, og því miðað við það, er við
horfði meðan allar leiðir voru frjálsar.
Koma þá fyrst til greina námurnar. Á
síðustu árum fyrir styrjöldina mun óhætt
að fullyrða, að sá markaður hafi verið að
mestu eða öllu lokaðir. Og orsökin mun ó-
hætt að fullyrða að hafi verið sú, að hest-
orkan hafi verið búin að missa gildi sitt
sem slik. Hefir hún sýnilega orðið að víkja
sæti fyrir annarri orku, er fljótvirkari
hefir reynst. Benda má og á, að eins og nú
horfir herða Bretar svo að sér á hvern
þann hátt er fært þykir, og leita jafnframt
hverra þeirra úrlausna um sparnað jafn-
framt auknum kröfum um afköst. Milli ís-
lands og Bretlands hefir alltaf verið opin