Freyr - 01.09.1957, Blaðsíða 6

258
FREYR
leggja af. Sumir kalla þá menn fylgja „hey-
sparnaðarstefnu", sam þannig fóðra, og
kunna horfóðurnafninu illa, þykir þó
skömm að því og er það spor í áttina til
þess sem koma skal og gott út af fyrir sig.
Horfóðrun var almenn hér á landi á svo
til öllum skepnum. Þetta er orðið nokkuð
breytt, og margar sveitir eru alveg horfn-
ar frá henni, en enn er hún til allvíða, því
miður. Menn höfðu þá trú, að það væri
nauðsynlegt að hafa skepnurnar sem flest-
ar að vetrinum, til þess að sumarhagarnir
nýttust sem bezt. Settu því eins margt á
heyin og þeir frekast þorðu, urðu heylausir
í hörðum vetrum og felldu skepnurnar, og
höfðu aldrei af þeim nema lítinn arð. Það
var horfóðrun á fénaðinum og svelta í búi.
Horfóðrun mjólkurkúa er sjaldgæf nú,
nn þó er hún til enn. Margir munu þekkja
kýr, sem „mjólka af sér öll hold“ eins og
þeir kalla það. Þetta eru kýr, sem hafa svo
ríkt í eðli sínu að umsetja mikið fóður í
mjólk, að þegar þær fá ekki nóg næringar-
efni til þess í afurðafóðri, taka þær hold af
sjálfum sér og breyta í mjólk, en leggja af
— léttast. Þetta er horfóðrun. Kýrin á aldrei
að leggja af frá því að hún ber fyrsta kálfi,
og þar til henni er lógað. Kýrnar voru fóðr-
aðar svo illa, að talið var að kýr, sem búin
var að mjólka i 4—5 mánuði eftir burð og
leggja mikið af, ætti að fara í nýbæru-
nytina sína aftur, eftir að farið var að beita
henni og hún orðin fullgrædd. Þetta var
horfóðrun. Og enn eru nokkrar sveitir, sem
fóðra þannig og þykja þær snemmbærur
„lélegar, sem ekki komast aftur í nýbæru-
nytina á beitinni."
Gemlingarnir þyngdust ekkert vetrar-
langt. Þeir tóku fitu og stundum vöðva af
sjálfum sér til þess að þeir hlutar líkamans,
sem eftir aldri lambsins og lögmálum lífs-
ins urðu að vaxa, gætu það, en léttust sjálf-
ir, þó þeir stækkuðu. Það eru fá ár síðan 3
gemlingar urðu á vegi mínum. Þeir skokk-
uðu 100—200 metra á undan bílnum, en
lögðust síðan uppgefnir á veginn, og við
urðum að fara út úr bílnum og bera þá út
af veginum. Þeir voru horfóðraðir.
Ærnar kalla margir vel fóðraðar, ef þær
halda haustþunga að vorinu, og hafa þær
þá létzt um nokkur kílógrömm, eða sem
munar þunga fóstursins með sínum um-
búðum. Þær eru horfóðraðar, hafa ekki
fengið viðhaldsfóður, ekki getað gefið fóstr-
inu eðlileg vaxtarskilyrði, eiga lítil lömb,
geta ekki fætt lambið eðlilega, ef ekki er
kominn mikill gróður þegar þær bera, og
skila því lélegum dilkum að haustinu.
TErnar þurfa að þyngjast urr. iv.innst 6
kg að vetrinum eða frá marzlokum til burð-
ar, og raunar þó helzt meir, eigi þær að
geta mjólkað lambi gjafalausar að vorinu,
sé lítill gróður kominn, svo þær þurfi að
taka af sjálfri sér til mj ólkurmyndunar um
tíma, en slík vor koma oft, og allir vilja geta
sloppið við að gefa lambfé inni, þó slíkt sé
stundum ómögulegt.
Meiri hlutanum af hrossum okkar er ekk-
ert gefið að vetrinum. Þau ganga úti og
finna sitt fóður sjálf. Það hefur sýnt sig að
tryppi, sem hafa verið vegin að hausti og
aftur að vorinu, hafa létzt um 30—80 kg á
útigöngunni. Þau eru því horfóðruð. Sama
mun vera með mörg hross, sem menn telja
sig hjúkra, hýsa og fleygja rusli í að kvöld-
inu. Hér skiptir horfóðrunin minnstu máli
fyrir arðinn af búinu, og ef til vill engu.
Þó eru líkur til að folöldin mundu verða
nokkru vænni, væru mæðurnar ekki hor-
fóðraðar, og víst er, að hrossin yrðu full-
vaxin fyrr en 7—8 ára, eins og þau mörg
eru nú.
Horfóðrun er engum til sóma og venju-
iegast átumein í búskapnum og hefnir sín
með lélegum arði af búinu.
Sæmileg fóðrun eða horfóðrun.
Ég vil að síðustu taka dæmi frá bænd-
um, sem fóðra misjafnt, og sýna arðinn af
búum þeirra:
B ó n d i A átti að hausti 1955 26750
fóðureiningar, þar í 2000 kg af síldarmjöli
og kúafóðurblöndu. Á þetta hey setti hann
3 kýr, 2 hross og 213 fjár. Kúnum gaf hann
eftir því sem þær mjólkuðu og venjulega
ca. i/2 F-E. fram yfir reiknað afurðafóður.
Ærnar þyngdust um 11 kg frá 10.3. til 28.4.
Arðurinn af búinu var þessi: