Freyr - 01.09.1974, Blaðsíða 29

Ánamaðkur
Þeir eru iðnir þrestirnir á grasflötinni fyrir
utan gluggann minn. Iðnir við hvað? Auð-
vitað við að tína í sarpinn.
Undanfarin ár hafa þeir haldið til hér í
kring, einn eða tveir, allan veturinn og þeir
hafa verið vel séðir gestir bakdyramegin,
og þangað rata þeir greiðlega og fúslega
því að þar er von á vistum strax og harðn-
ar á dalnum. Allt frá því er reyniberin
þrutu og síðustu ribsberin voru gleypt hafa
þeir verið daglegir gestir konu minnar, og
hafa þegið með góðri lyst alla brauðmol-
ana, sem hún leggur út til þeirra. Það
skiptir ekki miklu máli þótt snjótittling-
arnir fái sinn skerf frá sama borði, alltaf
er þrösturinn, einn eða tveir vetrarlangt,
fastur gestur.
En svo vorar, þá bætist nú heldur í hóp-
inn og þá er stundum takmarkaður eða
enginn áhugi fyrir brauðmolum, nema rétt
á undan hreti eða miklum kulda, og þegar
jörð er þíð á yfirborði þá er brauðmola-
áhuginn horfinn, þá er annað góðgæti hvar-
vetna umhverfis, eins og á grasflötinni
núna, og víst álíka um allan grænmetis-
reitinn milli skjólbeltanna.
Ég stansa starf mitt við ritvélina til þess
að líta á aðfarir gestanna á grasbalanum.
Þarna hoppa þeir til og frá, halla undir
flatt og „pitt“ nefin þjóta sem örskot í
svörðinn og upp á milli trjánna koma spott-
ar, sem togna dálítið við átök nefjanna, en
spottarnir losna alveg við svörðinn og þá
er ekki um að villast, þetta eru ánamaðkar
allt saman. Þeir hljóta að vera margir í
öllum grasbalanum, því að hér eru nokkrir
þrestir leitandi og dorgandi frá morgni til
kvölds, með hvíldum á milli náttúrlega,
kroppandi þessar lífverur úr skauti jarðar.
Ekki hef ég nokkra hugmynd um hve
margir ánamaðkar veiðast á dag, en þeir
eru margir, og ekki sýnist þurrð á því lífi
í jarðveginum, að minnsta kosti ekki þegar
hann er rakur eða votur. Öðru máli gegnir
í þurrkum sumarsins, en þurrkdagarnir
hérna í Mosfellssveitinni eru nú sjaldan
margir samfelldir á sumrum.
En hvað um það. Ánamaðkarnir eru
margir og sú staðreynd, að ánamaðkar þríf-
ist illa eða ekki þar sem tilbúinn áburður
er notaður, stenst ekki því að á þessu
grasflöt hefur aldrei komið búfjáráburður
síðastliðin 18 ár eða lengur og vel er jafnan
á borið af „gerviáburði“. En jarðvegurinn
er myldinn og frjór og jurtaleifar víst ríku-
legar, enda er það staðreynd, að ánamaðkur
lifir af visnuðum og rotnandi jurtaleifum.
Það getur því ekki staðist, sem ýmsir
halda fram, að ánamaðkur hverfi úr því
landi, sem tilbúinn áburður er notaður til
vaxtarauka grasa og annarra nytjajurta.
Það er því eitthvað annað en áburðar-
tegundir og notkun þeirra, sem ræður
fjölda ánamaðka í hverri einingu lands af
flatarmáli eða rúmmáli. Og ekki hef ég
neina skýringu á því fyrirbæri, sem hús-
móðir í Kelduhverfi hefur tjáð mér, að
þar sem hún var upp alin í Rangárvalla-
sýslu hafi verið mikið um ánamaðk í rækt-
uðu landi en í Kelduhverfi norður, eftir að
hún kom þangað, hafi hún naumast orðið
vör við ánamaðk á víðavangi. Máske er það
jarðvegsbyggingin, sem hér ræður nokkru.
Ef til vill er það veðurfarið, sem óneitan-
lega er annað þar nyrðra en í Rangárþingi.
Máske er það eitthvað annað? Og stað-
reynd er, að mismikið er um ánamaðk í
ræktuðu landi og óræktuðu. Þannig er það
vafalaust einnig í öðrum löndum.
❖ ❖ ❖
Til þess að gróður þrífist vel eru forsendur
af ýmsu tagi mikilvægar, en líklega engin
fremur en sú, að í jarðveginum sé talsvert
loft og að jarðvegurinn sé hæfilega laus.
F R E Y R
317