Freyr - 01.09.1974, Qupperneq 31

cækið er munnurinn, og meltingarvegurinn
er verksmiðjan.
Við rannsóknir sínar hafa Svíarnir kom-
ist að raun um, að í góðum jarðvegi geta
verið allt að 200 ánamaðkar í hverjum fer-
metra lands, og að í grasi vöxnu landi er
meira af ánamaðki en í opnum akri.
Þeir hafa einnig komist að raun um, að
ef laufi og öðrum jurtalaufum er safnað
og flutt burt af svæðinu þá er verið að
skerða næringarforða ánamaðksins. Með
vinnslu jarðvegsins verða ótal dauðsföll í
hópi þessara vinnsluaðilja, en ánamaðkur
á auðvelt með að auka kyn sitt því að hann
er tvíkynja, með öðrum orðum, hann er
sjálffrjóvgandi, eins og ýmsar tegundir í
jurtaríkinu. Löngum hefur það verið góð
og gild kenning, að hægt sé að fjölga ána-
maðki með því að slíta hann sundur í tvo
hluta. Þessari kenningu hafna umræddir
aðiljar algjörlega. Þó segja þeir, að sé að-
eins lítill stubbur afturenda ánamaðks slit-
inn af geti hann lifað, annars ekki ef slitinn
er eða skorinn í tvennt.
Ánamaðkur veit skil dags og nætur, en
hann hefur ekki augu í venjulegum skiln-
ingi heldur eru það sérlegar frumur, sem
greina ljósáhrif. Og að einhverjum leiðum
gerir hann sér grein fyrir eðli eða bragði
þeirra næringarefna, sem völ kann að
vera á.
Þannig kýs hann viss blöð öðrum frem-
ur, hesliblöð t. d. fremur en beykiblöð.
* ❖ *
Ánamaðkurinn unir sér best í moldinni
þegar hún er 100% rakamettuð, þ.e. þegar
við kornin loðir svo mikill raki, sem þar
getur mestur tollað.
Sérlega hafa þeir félagar kannað hvort
nokkur samvinna á sér stað meðal þessara
lífvera. Hafa þeir komist að raun um að
svo muni vera, að minnsta kosti getur litið
svo út við ákveðin umhverfisskilyrði, og
þótt ánamaðkur sé yfirleitt tvíkynja er
hann engan veginn andhverfur því að
frjóvga aðra einstaklinga innan hópsins, og
það skeður ekki svo sjaldan.
Vaxtar- og þróunarferill ungviðsins er að
sjálfsögðu þeim mun örari, sem aðstaða og
umhverfi búa betri lífsskilyrði, en sú saga
er talsvert flókin og raunar er ræktandan-
um ekki svo létt fyrir að skapa vaxandi
ungviði ánamaðks hin ákjósanlegustu skil-
yrði. Að vísu eru til ánamaðka-ræktendur,
sem hafa fengið æfingu og leikni í starfi
sínu, en það er aðallega unnið í þeim til-
gangi að hafa ánamaðk sem verslunarvöru
fyrir þá, sem stunda laxveiðar, því að vænn
og vel lifandi ánamaðkur, með öllum sínum
hundruðum vartna á yfirborði sínu, er á-
litlegur góðbiti spriklandi laxi, sem er að
safna næringu til þess að styrkja verðandi
kynslóð, er með honum þróast og njóta
skal lífs og vaxtar í möl straumvatns á
fyrsta æviskeiði.
Ánamaðkurinn er því góður styrkjandi
æðri lífvera og þar með tilveru mannkyns-
ins þótt beinlaus sé og blindur.
Maí 1974
F R E Y R
319