Freyr - 01.08.1992, Síða 20

580 FREYR
15.-16.’92
87,3% af breytileika vöðvaþung-
ans. Sambærilegar tölur fyrir flat-
armálið eru 23,1% og 86,5%.
Þessar niðurstöður sýna fyrst og
fremst að HLM mæling á bak-
vöðvaþykkt og flatarmáli bak-
vöðvans eru nálega jafn góðir
mælikvarðar á vöðvaþunga
skrokksins. Af því leiðir að sund-
urskurður á skrokkum kann að
verða óþarfur og sparast þar með
mikil vinna og fjármunir að ekki sé
talað um hve niðurstöður fást
fljótar og þau áhrif sem það kann
að hafa á úrvalsaðferð og kynbóta-
framfarir eins og minnst var á í
upphafi.
Bakbreidd, bak- og lærastig
höfðu jákvæða, en mun lægri fylgni
við vöðvaþungann og höfðu lítil
áhrif til lækkunar á staðalskekkju.
umfram þungaleiðréttingu.
Þykkt síðufitu (J) sem mæld er á
föllunum í sláturhúsi og m.a. notað
við flokkum á kjöti, hafði hæstu
fylgni við heildarfitu skrokksins

y
'
HESTURR UEETURG. HR. 907 »'
C50O 1428 UET 220U
DIS=039MM
SCREEN i xi. k i 8 s 4 3 5 FR2 7. 5MHz 09/09/91
i ________________I
Myndin sýnir þykkt á bakvöðva
(milli krossa) af hrútnum Galsa 907 á
Hesti. Bakvöðvinn mœldist 39 mm,
sem er það mesta sem mœlst hefur á
Hesti.
(r=0,63), og útskýrði samanlagt
með þunga á fæti 86,9% af breyti-
leika heildarfituþunga skrokksins.
HLM-mælingar á fituþykkt yfir
bakvöðva og mat á síðufitu með
þreifingu á rifjum virðast jafn góðir
mælikvarðar á heildarfituþungann
(r=0,44). Bak- og lærastig virðast
lítið tengd heildarfitu skrokksins
og eru það jákvæðar niðurstöður
en hins vegar reyndist jákvætt sam-
band (r=0,42) milli lærastiga, met-
in á fallinu, og fituþungans.
I heild má segja að þessar niður-
stöður lofi góðu um notkun HLM-
mælinga í þágu kynbóta fyrir kjöt-
gæðum. Þótt hér sé um lítið gagna-
safn að ræða eru niðurstöðurnar í
góðu samræmi við eldri rannsóknir
frá Hesti. Með stærra gagnasafni
mun nákvæmni aukast og efalaust
má gera matið á vefjunum ná-
kvæmara með því að taka fleiri
þætti með í reiknilíkanið svo sem
beina- og fitumál, en það bíður
heildaruppgjörs, sem áætlað er að
ljúka á síðarihluta næsta árs.
Notkun ómsjár...
Frh. afbls. 581.
anna, þá sem best komu út. í flest-
um tilfellum hafði ég hins vegar
aðstoðarmann með mér, sem sá þá
að mestu um mælingarnar með
ómsjánni. Gafst þá meiri tími til
þess að aðstoða bóndann við val á
lömbum til skoðunar svo og að
stiga og mæla á hefðbundinn hátt
stærri hluta þeirra lamba sem
mynduð voru með ómsjánni.
Við eðlilegar aðstæður voru af-
köst við mælingarnar með
ómsjánni 20-30 lömb á klukku-
stund. Hins vegar kom það manni
mjög í opna skjöldu hversu erfitt
var að mæla lömb, sem höfðu sand
eða mold í baki. Var þetta verulegt
vandamál á mörgum bæjum, tafði
oft tilfinnanlega og setti tímaáætl-
anir úr skorðum. Auk skoðunar á
lambhrútum var á þessum tíma
verið að skoða og dæma vetur-
gamla hrúta, ýmist heima á bæjum
eða á sýningum og voru þeir allir
mældir með ómsjánni.
Eingöngu var myndað á einum
stað, þ.e. við 3. spjaldhryggjarlið,
og mæld þykkt bakvöðva þar sem
hann er þykkastur og þykkt fitu
þar yfir. Þá voru allar myndir
prentaðar og gátu menn þá virt
fyrir sér Iögun vöðvans, sem oft
sagði mikið til viðbótar við mæl-
inguna.
í 1. töflu eru sýndar tölur úr
þessum mælingum á Norðurlandi
yfir syni sæðingahrúta. Athygli
vekur ágæt útkoma hrútanna
Kokks og Kráks frá Hesti og
Hnykils og Svola frá Stóra-
Ármóti. Á þessum stöðum hafa
mælingar á þykkt bakvöðva á föll-
um í sláturhúsi verið stundaðar um
alllangt skeið og virðist það koma
mjög greinilega fram þarna að ár-
angur hefur náðst. Ennfremur
vekur athygli góð útkoma kollóttra
hrúta af Ströndum en þeir hafa
allgóðann vöðva og eru fitulitlir.
Þar sem ómsjáin er alldýrt tæki
hafa menn rætt hvernig hægt væri
að nota hana utan þessa hefð-
bundna tíma fyrir líflambaval í
september og október. Fór ég út í
það að mæla gimbrahópa í nóvem-
ber og desember, samtals 350
gimbrar, hjá 10 bændum. Voru
þetta nær eingöngu nýklipptar
gimbrar og mæling því yfirleitt
auðveld. Auk mælinga með
ómsjánni mældi ég fótlegg á
gimbrunum og gaf þeim stig fyrir
læri. Með þessu móti ætti að vera
hægt að finna í væntanlegum ær-
hópi best gerðu einstaklingana,
t.d. verðandi hrútsmæður. Aug-
ljóst er að þessar mælingar út-
heimta mikla vinnu ef gera á þær í
stórum stfl. Ég tel þó að skoða
verði gaumgæfilega hvort ekki sé
ástæða til að framkvæma allvíð-
tækar mælingar á fé á þeim búum
þar sem líkur eru á að keyptir séu
hrútar inn á sæðingastöðvar.
Eflaust mætti hugsa sér notkun
þessa tækis á annan hátt en hér
hefur verið rætt um en ég tel að
eftir þessa reynslu sé enginn vafi á
því að ómsjáin getur orðið mjög
mikilvirkt hjálpartæki í kynbóta-
starfinu í sauðfjárrækt.