Mjölnir - 13.10.1948, Page 2

ÍHALBSKRUMMI
— VIKUBLAÐ —
Útgefandi: Sósíalistafélag Siglufjarðar
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Sigurðsson
Blaðið kemur út alla miðvikudaga.
Áskriftargjald kr. 20,00 árg. — Afgreiðsla Suðurgötu 10
Símar 194 og 210
Siglufjarðarprentsmiðja h. f.
ARAS A FCLAGAFRELSI
Aðalhhugamál atvinnurekenda hefur jafnan verið að eyði-
leggja samtök verkamanná eða gera þau áhrifalaus. öllum er
Ijóst hversvegna atvinnurekendiir vilja liafa veik verkalgðs-
samtök eða helzt engin. Aðferðirnar þekkjum við líka, bæði af
eigin reynslu og afspurn. Meðan samtökin eru veik og verka-
menn ennþá óstéttvísir, dugar venjulega að leggja forustumenn
þeirra í einelti, beita þá atvinnukúgun, svelta verkamenn til
hlýðni. Þdr sem verkalýðssamtökin eru orðin öflug og samslillt,
duga þessi ráð ekki lengur. Þá snúa hinir gömtu fjandmenn
verkalýðsins við blaðinu, þykjast nú orðnir áliugasamir fyrir
velferð verkamanna og samtaka þeirra; smeygja sér þá inn í
raðir þeirra til að vekja sundrung og valda klofningi. Þegar
þessi aðferð kemur ekki lengur að notum, grípur löggjafar-
valdið í taumana — ýmist með því að hlutast til um innri mál
samtakanna, fyrirskipa hlutfullskosningar eða þvíumlíkt, og þar
sem lengst er gengið, banna samtökin með öllu, eða setja þau
undir bein yfirráð ríkisvaldsins eins og í Hitler-Þýzkalandi og
nú í Grikklandi. , ó
lslenzka afturhaldið stríðir í ströngu nú um þessar mundir.
Það hefur gerst peð í tafli bandaríska afturhaldsins, um að slá
niður verkalýðssamtökin og sósíalismann í heiminum. En þótt
því hafi tekist á margan hátt að þrengja kosli almennings í
landinu með tollum, sköttum og falsaðri vísitölu, er því þó Ijóst,
að fullnaðarsigur getur það ekki unnið meðan verkalýðssam-
tökin eru ólömuð. Sundrungarherferðin, sem nú stendur yfir
liefur að mestu leyti misheppnast. Þótt ennjjk sé ekki útséð um
hvorir fái fleiri fulltrúa á Alþýðusambandsþing í haust, þá
standa þó öll sterkustu verkalýðsfélögin ennþá ósigruð, og það
má telja fullvíst að af greiddum atkvæðum í kosningunum í
haust hafi einingarmenn ríflegan meirihluta fram yfir breið-
fylkingu atvinnurekenda og flugumanna þeirra.
Þessvegna er afturhaldið nú að undirbúa nýja lierferð. 1
þeirri herberð á að beita löggjafarvaldinu og fyrirskipa með
lögum hlutfallskosningar til allra trúnaðarstarfa í samtökum
verkamanna. Þó munu þeim sjálfum vera það Ijóst, \að með því
tryggja þeir sér alls ekki meirihluta, sem bezt sést á því, að
einingarmenn fá fleiri atkvæði greidd í kosningunum þeim sem
nú standa yfir en breiðfylking afturhaldsins, eins og áður er sagt;
en með þessu vinnur þó afturhaldið tvennt. 1 fyrsta lagi er
leiðin opnuð til frekari afskipta ríkisvaldsins um samtök verka-
manna og auðveldari eftirleikurinn að skerða rétt þeirra enn
meir, eða banna þau alveg ef þurfa þykir. 1 öðru lagi býst aftur-
haldið við, að með þessu geti það valdið nægilega mikilli sundr-
ungu innan samtalcanna til þess að þau verði lítils megnug
framvegis í hagsmunabaráttunni.
Það er ekkert annað en blekking, að hlutfallskosningar séu
nokkur trygging fyrir meira lýðræði í verkalýðsfélögunum. Þar
er svo ólíku saman að jafna og kosningum til Alþingis. 1 Alþingis
kosningum eru hlutfallskosningar sjálfsagðar af þeirri einföldu
ástæðu, að með því einu móti er nokkur trygging fyrir að and-
stæðar stéttir og hagsmunahópar stéttaþjóðf élagsins fái þau ítök
í ríkisvaldinu, sem þeim ber. Allt öðru máli er að gegna með
einhliða hagsmunasamtök og áhugamannafélög. 1 verkalýðsfél-
ögunum eiga allir sömu liagsmuna að gæta. Þar er því fyllilega
séð fgrir algerðu lýðræði ef kosningaréttur er jafn og almennur,
og lwerjum heimilt að kjósa þann einstakling, sem hann trúir
bezt til að standa vörð um hagsmuni stéttar sinnar, án tillits til
stjórnmálaflokka.. Það mætti alveg með sama rétti lögbjóða
hlutfallskosningar innan Sjálfstæðisflokksins eða Alþýðuflokks-
ins. Iiugsum okkur að hlutfallskosningareglan yrði útfærð út í
æsar. Segjum að stjórnmálaflokkum væri sleppt, sem þó eru
hver um sig hagsmunasamtök á borð við alþýðusamtökin og
mætlu því vera sömu lögum háðir. En hvað segja menn þá um
samvinnufélögin — neytendasamtök almennings — sem eru al-
gerlega hliðstæð kaupgjaldssamtökum verkamanna? Svipað má
segja um ýmis félög áhugamanna. Hvað segðu kvenfélagasam-
tökin um fyrirskipun pólitískra hlutfallskosninga innan þeirra?
Mundu ungmannafélög, skátafélög, íþróttafélög og önnur slík
félög taka slíkum trakteringum þegjandi? Spyrjum templara,
hvort þeir vilji lögbjóða pólitískar hlntfallskosningar innan
•k Skipulagning skortsins. —
A'ldrei síðan á eymdar- og niður
lægningartímaibilii þjóðarinnar,
mun hún hafa búið við annað
eins skipulag í vöruinnkaupum
og vörudreifingu og nú, undir
stjórn „fyrstu stjórnarinnar, er
Alþýðuflokkurinn myndar á ts-
landi,“ þeirrar afturgöngu, sem
spennir allt athafna-, fram-
kvæmda- og verzlunarlíf nákjúk
um sínum, helgreipum aftur-
halds og kyrrstöðu.
Nálgast iþetta „skipulag“ vald
hafanna, hreinar ofsóknir á
hendur almenningi, sem ekkert
hefur til saka unnið, nema þá
það að venja sig á örlítið betri
lifskjör en þau, er afi og langafi
ólust upp við. Almenningur nú
tfll dags telur það sem sagt til
lífsnauðsynja s-inna, að geta
boðið kunningjum sínum kalffi-
sopa og þá auðvitað að geta
sjálfur fengið sopa með. Karl-
menn nú til dags sætta sig i'lla
við að ganga með alskegg og
óhreinar tennur, og kvenfólkið
er ekkert sólgið í að ganga ber-
fætt í vetrarkuldanum eða taka
upp hversdagsbúninginn henn-
ar langömmu: Sítt strigapiils og
ullarsokka upp að hnjám.
En svo virðist sem núverandi
ríkisstjóm finnist hún ekki geta
lækkað rostann í almenningi, —
brotið á bak aftur kröfur hans
um mannsæmandi líf, nema með
því einu að auðmýkja hann til
þess að taka upp lifnaðarháttu
fólks á nítjángu öld, og þá auð-
vitað aumustu lifnaðarhættina.
★ Neyðir menn til áfengiskaupa.
— Gestrisinn Islendingur getur
ekki boðið gesti sínum kaffi, vin
sælasta iþjóðardrykkinn. Hins-
vegar getur hann sýnt gest-
niisni sína í því að bjóða áfengi.
Það er óskammtað og ótak-
markað, enda virðist ríkisstjórn
in ætlast til þess að þjóðin
bæti sér upp kaflfiieysið með vax
andi neyzlu áfengjis. Er þetta
e. t. v. í samræmi við aðra bar-
áttu ríkisstj. í þá átt að 'lama
siðferðisþrek og sjálfstæði þjóð-
arinnar. Þarf þjóðin því vissu-
lega að vera á verðál gegn þess-
aii spillingaráætlun ríkisstjórn-
arinnar, eins og öðru, og gæta
þess, að týna ekki hæfileikum
sínum tdl þess að greina rétt og
rangt.
★ Á Iægra stíg. — Sú ríkisstj.,
eða þeir valdhafar, sem hyggj-
ast neyða menningarþjóð á háu
stigi, niður á lægra stig, þjóna
engu öðru en skammvinnum sér
réttaindum og hagsmunum yfir-
stéttarinnar.
Þau yfirvöld, sem banna al-
menningi brýnustu nauðsynjar,
en veita sínum gæðingum hvers-
konar lúxus, ræna miklum hluta
af launum manna með lögbund-
inni og falsaðri vísitölu, en veita
sínum gæðingum ótal tækifæri
til brasks og svartamarkaðs-
sölu, — þau hafa sjálf afhjúp-
að sig sem afturhaldsþjóna og
örugustu f jendur mannsæmandi
ilílfskjara alþýðunnar.
Það er von, að Morgunblaðinu
finnist vera hörpull á því, hvað
fólki sé gert mikið tál bölvunar.
Alþýðublaðið er sammála þó það
syngi í öðrum tón.
★ Fátt er of vandlega hugað!
— Það þótti miklu „betra seint
en aldrei," þegar það fréttist, að
bæjarstjórnin hefði mjakast til
að taka á leigu íshúsfelefa hjá
Óskari Halldórssyni (og börnum
hans). Var svo bæjarbúum gef-
inn kostur á að geyma þarna
matvæli gegn eánnar krónu
gjaldi á kg. — Þótt slátrun væi'i
að mestu lokið er kostur var
gefinn á matvælageymslunni, —
þá hefur fólk notað sér hin
meintu fráðindi almennar en við
mátti búast, vegna þess hve á-
liðið var orðið.
Þó ótrúlegt sé, virðist svo sem
bæjarstjórninni 'hafi tekizt að
sameina tvennt, sem þó sjaldan
fer saman hjá óvöldu fólki, að
vera of sein, en hlaupa samt á
sig. Það hefur sem sé ikomið í
'ljós, að í frystiklefanum er svo
lítið frost, að matvæli þau, sem
þar eru geymd, hljóta að ger-
skemmast á stuttum tíma, nema
úr verði bætt.
★ Hjónaband. Fyrir nobkru
voru gefin saman í hjónaband
hjá borgardómara í Reykjavík,
ungfrú Eyrún Maríusdóttir,
ljósmóðir, Meðalholti 8 og Har-
aldur Pálsson húsasmiður, Siglu
firði.
Mjölnir óskar ungu hjónun-
um til hamingju.
★ Andlát. S.l. föstudag andað-
ist í Sjúkrahúsi Siglufjarðar
Jón Isfjörð, skósmiður, Tún-
götu 10.
Um s.l. helgi lézt í Sjúkrahúsi
Siglufjarðar Sigríður Bessa-
dóttir, Lindargötu 6.
★ Nýjar götur — myrkar götur
Menn eru oft að veita fyrir
sér ýmsu, sem fyrir ber hér í
bænum, og oft eru það ein-
hverjar framkvæmdir á bæjar-
dns vegum, sem menn eiga erfitt
með að átta sig á. Það er heldur
ekki von að óupplýstur abnúg-
inn skilji allar hinar háverk-
fræði- og vísindalegu fram-
kvæmdir, sem á döfinni eru.
En óupplýstur almúgi skilur
vel að betra er að ganga um
„Það er nóg að
gera núna í
sláturtíðinni. -
já, það má nú
segja. Og bráð
um erum við
„Iýðræðissinnarnir“ búnir að
kála öllu kommabyskinu í ASf.
Já, þetta er nú meiri sláturtíðin.
Bara að þeir gangi ekki aftur,
béuð svínin, því sannast að
segja er öll okkar barátta við
þá hjaðningavíg, og þeim fjölg-
ar alltaf hvað miklu, sem við
slátrum.
.. Ja, þvílík sláturtíð, dollar
minn góður!
^iqlufáartarbíó
. Miðvikudaginn kl. 9:
STORKURINN
Amerísk músik og gamanmynd.
Aðalhlutverk:
Betty Hutton — Barry Fitz-
gerald — Don De Fore.
Fimmtudag kl. 9:
Föstudag kl. 9:
Á BÁÐUM ÁTTUM
Laugardag kl. 9:
TEHERAN
Sunnudag kl. 3:
STORKURINN
Kl. 5: Á BÁÐUM ÁTTUM
Kl. 9: KEPPINAUTAR
Finnsk ástarmynd
tlijja bíc
TILKYNNIR:
N.k. sunnudagskvöld kl. 9
verður sýnd hán heimsfræga
músíkmynd
CARNEGIE HALL
sem af listdómurum hefur verið
dæmd mesta músíkmynd, er
gjörð hefir verið.
Aðalhlutverk leika:
William Prince
og flestir frægustu tónsniOingar
heimsins.
HLJÚMPLÖTUR
Allar bljómplötur sungnar af
Marian Anderson óskast keypt-
ar.
Upplýsingar hjá
FISCHER NILSEN
Apótekinu
»♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
hálfgerða götu í 'ljósi en myrkri,
og brýtur því heilann um það,
hverskonar „visindi" það séu að
lýsa ekki slíka vegi upp. T.d.
Hólavegur, norðurhlutinn. Það
er ekki skemmtilegt fyrir fólkið,
sem þar býr að verða að klöngr-
ast í for og bleytu yfir þennan
lítt nidda veg í kolsvarta
myrkri.
í öðrum bæjum er það ekki
talán hagsýni við verk að byrja
á ótalmörgu og hætta svo í
miðju kafi.
En þetta virðist vera talin
hagsýni hér í gatnagerð hjá
bæjaryfirvöldunum þó óupp-
lýstur almúginn skilji ekki þá
hagsýni.
sinrvai vébanda. Flest eða öll þessara samtaka njóta þó opinbers
styrks og margvíslegra hlunninda.
Krafan um hlutfallskosningar etv ósvífin árás á frelsi verka-
lýðssamtakanna og frekleg tilraun til að skerða félagafrelsi í
landinu.