Mjölnir - 13.10.1948, Blaðsíða 4

Miðvikudagiim 13. október 1948
42. tölublað. 11. árgöngur.

25 MILUÚNIR BANDARlKiAMANNA ERU
ðUESIR OG OSKRFANDI
Sex milljónir barna njóta ebki skólavistar.
— 70.000 kennara vantar til starfa í
skólum landsins. —
Sauðárkrókspósturinn
1 ræðu sinni til þingsins 27.
júlí s. 1. gaf Truman forseti svo
iiljóðandi yfirlýsingu: „Skól-
arnir eru nú svo yfirfullir, að
heilsu barnanna er hætta búin
og kennslan ber ekki tilætlað-
an árangur. Vegna vöntunar á
skólum og kennslukröftum eru
nokkrar milljónir barna úti-
lokuð frá skólagöngu.“
Hið íhaldssinnaða blað New
York Times sagði frá því í
febrúar i vetur, að um 60 millj-
ónir barna, eða um fimmti
hluti allra skólaskyldra barna
nyti ekki skólafræðslu.
Clark dómsmálaráðlierra
fullyrðir, að i Bandaríkjunum
séu um 25 milljónir manna,
sem hvorki kunna að lesa né
skrifa.
I tímaritinu New Statesman
and Nation, sem gefið er út af
brezka verlcamannaflokknum,
birtist nýlega grein eftir
kennslukonu, sem fengizt hafði
við kennslu í Bandaríkjunum
í rúmt ár, um skólamál lands-
ins.
Samkvæmt frásögn hennar
hafa um 35 þús. kennarar hætt
störfum í barnaskólum í
Bandaríkjanna síðan 1940. —
Vantar nú um 70 þús. kennara
til skólanna. Árið 1947 lá við
borð að loka yrði 6000 barna-
skólum vegna kennaraleysis.
Hver er orsökin til þessa
ástands?
Kennslukonan segir, að laun
kennara séu svo lág, að al-
mennur flótti sé frá starfinu.
Samkvæmt opinberum hag-
skýrslum eru meðallaun banda
riskra kennara 37 dollarar á
viku. Er það allmiklu lægra en
kaup ófaglærðra verkamanna,
sem er þó mjög lágt í Banda-
ríkjunum.
Meira en 10 þús. kennarar
og kennslukonur hafa aðeins
12 dollara í kaup á viku. Þetta
fólk starfar í lélegu og
heilsuspillandi skólahúsnæði
og við slæm skilyrði að öðru
leyti.
Þrátt fyrir þetta eru gerðar
mjög strangar kröfur til kenn-
aranna, hvað snertir hegðun
og lifnaðarhætti. Kennslukon-
ur, og sums staðar einnig kenn-
arar, verða að skuldbinda sig
til að neyta hvorki tóbaks né
áfengis. 1 mörgum skólum er
kennslukonum bannað að
sækja dansleiki, vera í þing-
um við karlmenn og fara svo
seint að hátta, að þær fái ekki
átta stunda svefn.
Þá eru ákvæði um, að kenn-
arar gangi vel til fara, og þeir
mega ekki sækja nema vissa
skemmtistaði. Þeir mega ekki
vera af erlendu bergi brotnir
.(hafa óamerískan framburð),
ekki ríkisborgarar annarra
landa, og í mörgum landshlut-
um mega kennslukonur ekki
vera giftar, þá mega þeir eklci
vera Gyðingar, ekki negrar, —
elcki meðlimir í óæskilegum
trúflokkum eða stjórnmála-
flokkum, til dæmis ekki vera
kommúnistar.
Kennslukona þessi skýrir
svo lrá, að hún hafi ekki sklið
til fulls, hve djúptækar kyn-
þáttaofsóknirnar í Bandaríkj-
unum væru, fyrr en hún sá
sjálf dæmi um það. Hafði 17
ára stúlka af Gyðingaættum
komið í bekk hennar með nef-
ið söðulbalcað eftir skurðað-
gerð, og nýtt nafn, að loknu
sumarleyfinu. Skurðaðgerðin
hafði verið framkvæmd eftir
„slys við íþróttaiðkanir“, og
var kennslukonunni sagt, að
slík „slys“ væru mjög algeng
meðal barna efnaðra Gyðinga.
Gætu þau þá komizt í mennta-
skóla, sem Gyðingum er ann-
ars meinaður aðgangur að, —
sömuleiðis sótt skemmtistaði,
sem fólk af lituðum kynþátt-
um fær ekki að koma á.
En þrátt fyrir allt þetta
leggja bandarískir kennarar
sig fram til að innræta börn-
unum lýðræðislegan hugsunar-
hétt, og ná oft undraverðum ár-
angri, að áliti greinarhöfund-
ar.
Ágæt skemmtun
Knattspyrnufélag Siglufjarð-
ar hélt kvöldskemmtun síðastl.
laugardagskvöld í Bíóhúsinu.
Húsfyllir var, enda vel til
skemmtiatriða vandað.
Þórir Konráðsson setti
skemmtunina og minntist þá
um leið með nokkrum orðum
á starfsemi K.S. Sigurður Ell-
efsen og Sveinn Jakobsson
sungu og léku á gítara. Helgi
Sveinsson sagði smekklega frá
Olympiuleikunum, Kristján
Sturlaugsson las mjög vel
ágæta smásögu; Erna Sig-
mundsdóttir, Guðný Friðfinns-
dóttir og Margrét Olafsdóttir
sungu, og Erna lék undir á
gítar.
Sigurjón Sæmundsson söng
einsöng með aðstoð Ragnars
Björnssonar og Ragnar Björns-
son lék einleik á píanó. Flutn-
ingur þeirra Sigurjóns og
Ragnars og túlkun á viðfangs-
efnunum vakti óskipta hrifn-
ingu áheyrenda.
Sama má segja um söng og
gítarleik Sigurðar og Sveins,
Ernu, Guðnýjar og Margrétar
og önnur skemmtiatriði.. —
Skemmtuniuni lauk með því
Skiladagur í happ-
drætti Sósíalistafi.
er á morgun
Á morgun, fimmtudag, er
skiladagur í happdrætti Sósíal-
istaflokksins.
Þá þurfa allir þeir, sem tekið
hafa miða til sölu að koma á
skráfstofuna Suðurgötu 10 og
gera sk-il fyrir því, sem þeir
hafa selt.
Félagar! Munið að hver seld-
ur miði er einn steinn í f járhags-
grundvöll Þjóðviljans, — en um
leið mikill möguleiki til að eign-
ast nýtan og verðmætan lilut,
heila búslóð o.fl.
Herðið miðasöluna og gerið
skil fyrir annað kvöld, fimmtu-
dagskvöld.
Þjóðviljinn—
- Mjölnir
Þeir áskrifendur Þjóðviljans
og Mjölnis, sem enn eiga ógreidd
áskriftagjöld, eru vinsamlega
beðnir að koma í skrifstofuna,
Suðurgötu 10 sem allra fyrst og
greiða gjöld sín.
Skrifstofan mun framvegis
verða opin sem hér segir:
Alla virka daga frá kl. 10—
12 f.h. og frá kl. 4—6 e.h.
að sýnd var smellin gaman-
mynd með gítarleikaranum
Gene Autry og flokki hans.
Þá foer og að þakka þá ein-
stöku velvild frú Svövu Jó-
hannsdóttur, að lána félaginu
píanó. Án hjálpsemi hennar
hefði þessi skemmtun að lík-
indum ekki komist á, því að
ekkert samkomuhúsanna í bæn
um hefur séð sóma sinn í þvi
að hafa frambærilegt hljóð-
færi.
Aðeins eitt atriði, (en það
getur líka orðið aðalatriði)
skyggði á ánægju þeirra, sem
komu til að njóta góðrar
skemmtunar, en það voru ólæti
unglinga og barna, sem sátu á
fremstu bekkjunum, pískur
stympingar og ráp, — og eftir
hléið bættist við glamur í glös-
um.
Olli þetta töluverðri truflun
Til að koma i veg fyrir slíkt í
framtíðinni, þarf að gera ann-
aðhvort: að banna börnum að-
gang að svo skemmtunum, eða
að sjá um, að skemmtanagest-
ir hafi ekki með sér glös eða
flöskur inn í salinn. Hléin eru
til þess að fólk geti fengið sér
hressingu meðan á þeim stend-
ur, en ekki til að birgja sig
upp að vistum til seinniparts
skemmtunarinnar.
Að öðru leyti en þessu, var
skemmtunin hin ánægjuleg-
asta. Hafi K.S. og skemmti-
kraftar þess hina beztu þökk
fyrir. iVonandi býður K.S. okk-
ur upp á aðra slíka skemmtun
áður en langt um líður.
Septembermánuður þykir
oft illviðrasamur, og nú í haust
ætlar hann ekki að bregða
venju sinni. Menn, sem komnir
eru til vits og ára, þekkja þetta
mætavel og vita við hverj u má
búast.
Eklci er ótítt að vakna á
morgnana við brimsog og
heyra norðangustinn lemja
gluggann. — Og þá daga er
hver sá sæll, sem getur haldið
sig innan dyra. — En menn eru
misjafnir. Sumir eru svo mikil
sólskinsbörn, að þeir gleyma
kuldanum og vetrinum í blik-
andi ljóma sólarinnar. Og vist
væri gott að mega gleyma öll-
um „íslenzkum“ vetrarkulda,
ef það yrði ekki til þess, að
hann læddist að okkur óvörum
einhvern daginn. Og hver getur
í raun og veru láð þeim, sem
á sumrin sleikir þurrt sólskinið
bak við gegnsæj ar gluggarúð-
ur, en á veturna vefur fæt-
urna gæruskinni á skrifstof-
unni, þótt sá hinn sami gleymi
kulda og brimi. Slíkar hugs-
anir sem þessar fljúga mönn-
um um huga, sem fylgzt hafa
með hafnarmálum þessa bæj-
ar síðustu vikurnar. Og þeir
eru furðu margir, sem fylgj-
ast ineð þeim. Það er eins og
menn finni það af einhverrri
eðlisávísun, að hér er mikið í
húfi, — menn, sem þó annars
hefur lítið borið á í þröngum
hring hinna athafnasömu. —
Eftir hverja brimroku ganga
bæjarbúar út á hafnargarðinn
og skoða hverju Ægir karl
hefir komið til leiðar í leik sín-
um..Og til eru þeir, sem stór
og óviðfeldin orð nota. Ekki
vantar ráðleggingar og hugar
smíði manna. Þeir falla í
stafi yfir heimsku hinna lærðu
manna. „Ekki hefði það orðið
verra hjá mér,“ er viðkvæðið.
Jafnvel bláókunnugir „túrist-
ar“ í köflóttum pokabuxum og
með gleraugu koma akandi í
jeppanum sínum þarna út
eftir og pata og benda í allar
áttir, svo að heima^alningun-
um stendur stuggur af. —
Laust fyrirmiðjanseptember
urðu allmiklar skemmdir á
þessa árs viðbót við hafnar-
garðinn. Steinskipið hið mikla,
sem keypt var frá Englandi í
vor, og manna á meðal er nefnt
hinu virðulega nafni stein-
nökkvinn, — brotnaði. Sjórinn
var þangað til að nudda og
grafa frá afturendanum á því,
að það sprakk í sundur um
öftustu lestina og skuturinn
seig einn laugardagsaftan
mjög svo rólega til botns. —
Lestin sú, sem eins og hinar
hafði verið fyllt með möl og
sandi innan úr höfn, gaf Rán-
ardætrum aftur talsverðan
skerf af inhihaldi sínu. — Og
eins og málum er nú komið,
hangir afturpartur hins mikla
skips, á j árnunum, sem liggja
í steypunni eftir skipinu þveru
°|> endilöngu. En ekki var
nóg að blessað skipið færi í
sundur. Skipið, sem Sauð-
krækingar bundu svo fagrar
vonir við, langstærsta skipið,
sem þeir nokkurn tíma hafa
eignazt. Nei, það var meira,
sem undan varð að láti í liam-
förum sævarins þessa helgi. —
Staurakláfar þrír, sem settir
höfðu verið niður framan við
hinn svonefnda „sandfangara“,
sigu. Framan við staurakláfa
þessa höfðu staurar verið rekn-
ir niður. öll var þessi smíði
bundin saman með járnboltum
ferlegum og gríðarsverum
slám. Síðan var allt fyllt með
stórgrýti handan úr Hegra-
nesi. — Allir, sem litu verk
þetta fullbúið, hrósuðu því
mjög. „Þetta hefði átt að gera
fyrr,“ sögðu margir — ;,og ef
svona verður bætt við á hverj u
ári, fáum við góða höfn áður
en langt líður.“
En ólætis kláfarnir sigu,
fyrst lítið, svo mikið. Og þá
greip sjórinn tækifærið, braut
hinar miklu slár, tíndi grjótið
af mestu kostgæfni út úr kláf-
unum og lagði það kyrfilega
frá sér á hentugum stöðum
inni í höfninni. — Og var þá
nokkur furða þótt króksurum
brygði í forún, þegar kláfa-
skammirnar sigu von úr viti —
en staurarnir framan við stóðu
eins og hetjur. Enda bölvuðu
menn þá verkfræðingum og
Ihafnarnefndum. Til hvers
væru líka þessir fjárans
menntamenn, ef þeir gætu ekki
rneira en ég og þú?
„Auðvitað hlaut svona að
fara. Það átti aldrei að setja
niður neina kláfa. Það átti að
„ramma“ alla leiðina. Þvílík
vitfirring.“ Og menn hristu höf
uðið og glottu, eftir skaplagi
hvers og eins, þegar þeir snéru
heim.
Hafnarnefnd hélt fund. —
Hvað skal nú, sögðu hinir vísu,
struku skallana og tuggðu skro.
iVörubílar koma hlaðnir stór-
grýti utan frá Meyjarlandi og
„sturta“ því niður í hálftóma
kláfana, en steinskipið liggur
í sömu skorðum.
En á kvöldin, þegar menn
hafa snætt kvöldverðinn og
spjalla um dagleg mál við
kunningjana ber eitt málið
hæst. Hitaveitan. Og við sjáum
úr fjarska rjúka frá hólunum
suður við Áshildarholtsvatn. —
Og á meðan lágur maður með
derhúfu leiðir vin sinn um
Aðalgötuna og talar um „verka
lýðsmál,“ og á meðan bæjar-
stjórnin ber sér á forjóst og
hrópar: „0, við fátækir,“ —
byggj a sauðkrækskir verka-
menn sér loftkastala, sem hrun
ið geta með fyrstu vetramæð-
ingunum.
Lesið auglýsingarnar í
jblaðinu. ,J.