Ný vikutíðindi - 28.04.1972, Blaðsíða 2

2
NÝ VIKUTÍÐINDI
Gleðisaga:
on Juan endurfæddur
NÝ VIKUTÍÐINDI
Útgefandi og ritstjóri:
Geir Gunnarsson.
Ritstjórn og augiýsingai
Skipholtj 46 (vesturgafl)
Símar 26833 og 11640
(prentsmiðjan) Pósth. 5094
Prcntun: Prentsm. I'jóðviljuns
Setning: Félagsprentsmiðjan
Myndamðt: Nýja prentmyndu
gerðin
„Hamingjulán
sem hlýst af
fé“
Nóbelsskádið Halldór
Laxness, sem nú sér að baki
sjötíu árum, hefur sagt i
ræðu, að frægð og „liam-
ingjulán, sem hlýst af fé“
sé skáldi næsta lítils virði,
ef það gleymi „upphafi
sínu í þjóðdjúpinu, þar sem
sagan býr, éf hann missir
samband sitt og skyldu við
það lif, sem er aðþrengt...“
Nú er það svo, að fæstir
öðlast hamingjulún af fé og
frægð, heldur miklu fleiri
það gagnstæða. Mjög marg-
ir, sem fá fé og völd á fyr-
irhafnarlausan hátt, lcunna
ekki fótum sínum forráð.
Það er einmitt „upphaf
þeirra í þjóðardjúpinu“ og
skyldutilfinning, sem getur
orðið þeim spori til farsæld
ar, en ekki iðjuleysi eða
sýndarmennsku.
Nýríkt fólk af lágum stig-
um gerir sér oft far um að
sýnast meira en það er.
Venjulega afhjúpar það
smekkleysi sitt og menning-
arskort og veldur aðhlátri
sannmenntað fólks, sem lif-
ir e.t.v. á gömlum ættar-
merg. Þetta rótlausa pen-
ingafólk er andlega hlá-
snautt — og í rauninni al-
veg utan gátta í öllum lúx-
usinum, hvað þá að um
„hamingjulán, sem hlýst af
fé“ sé að ræða.
Það er í sannleika sagt
sárt að sjá og heyra til
vandaðs fólks, sem komist
hefur yfir fé með fljótfeng-
um hætti, keppast hvert við
annað um innantóman mun
að, án þess að bera nokkurt
skynbragð á að notfæra sér
hann, nema til að sýnast í
augum annarra.
Slíkri sýnimennsku fylg-
ir ekki hamingjulán. Mann-
gildið kemur fram með öðr-
um hætti en á ytra borð-
inu.
En menn eins og Laxness,
sem standa föstum fótum
bæði í þjóðardjúpinu og
menningu samtímans og
helga alla starfskrafta sína
lífsköllun sinni, eru vísir
til að fá hlessunarlega um-
bun erfiðis sins.
Ný Vikutíðindi árna Lax-
ness til hamingju með sjö-
tugsafmælið og votta hon-
um virðingu sína fyrir það,
hversu djarflega og mark-
visst hann hrfnr <:ntt fram
tíl siöui
ER ÞAÐ satt að þið hafið
ekki heyrt söguna af honurn
Johnny? Ógn og ótta Miðjarð-
arhafsflotans? Það var skrýtið.
En bíðið á meðan ég renni út
úr glasinu, þá skal ég segja
ykkur hana.
Fyrir um það bil ári síðan
lágum við í höfn í Norfolk í
Virginíu-fylki. Ágætis staður,
ef maður lætur það liggja á
milli hluta, að helmingur bæj-
arbúa (það er að segja karl-
mennirnir) hötuðu okkur eins
og pestina. Johnny kom um
borð ásamt nokkrum fleiri ný-
liðum. Eiginlega er honum
bezt lýst sem ósköp venjúleg-
um náunga, í meðallagi háum,
fremur grönnum, þó ekki hor-
uðum. Hann reyndist ágætur
tundurskeytaliði. Heldur var
hann þó þegjandalegur, jafn-
vel þótt við færum með hann
inn í Bláskeggskrána til þess
að fá okkur einn bjór.
Kvöld eitt sátum við Rupert
radarliði, Nixon sjúkraliði og
ég inni á þessari knæpu í
heimspekilegum hugleiðingum.
Þá barst talið að Johnny og
því, hvernig hann hagaði sér.
Við komumst að þeirri niður-
stöðu, að það væri skylda okk-
ar að kynna þessum unga fé-
laga okkar, hvernig við blótuð-
um Venusi, svo að hann gæti
haft meiri ánægju af land-
gönguleyfum sínum.
Við skröpuðum saman 10
dollara og kölluðum á Ellen,
barstúlkuna. Allra lögulegasta
hnáta með afturdekk, sem vel
þoldi það, að maður legði sig
þar til hvíldar. Þegar við út-
skýrðum fyrir henni áætlun
okkar, var hún strax til í
tuskið — þó ekki meira en
það, að hún heimtaði 20 doll-
ara. Við sömdum að lokum
um 12 dollara.
Næsta kvöld tókum við
Johnny með okkur á Bláskegg,
og um hálf-tíuleytið hófumst
við handa um að framkvæma
áætlunina.
„Heyrðu mig, Johnny,“ hóf
ég máls. „Hvað hefurðu hugs-
að þér að gera við hana Ell-
en?“
„Hvaða Ellen?“
„Barstelpuna, fíflið þitt.
Sástu ekki, að hún ætlaði að
éta þig með augunum, þegar
hún setti bjórglösin á borðið?“
„Nei,“ sagði Johnny og gaut
augunum til stelpunnar.
Ellen tók þessu ósköp rólega
og lét eins og hún tæki ekkí
eftir honum, en rétt á eftir
blikkaði hún hann.
„Þarna getur þú séð. Henni
lízt á þig.
„Já,“ sagði Rupert. „Það lít-
ur út fyrir að þér hafi tekiz!
að kveikja undir katlinum hia
henni, lagsmaður. Svons i-
Áfram með þig drenguri'
„Ha,“ sagði Johnny og roðn-
aði upp í hársrætur. „Uss. hún
talar ábyggilega ekki við mir “
„Það er augljóst mál, að hún
verir það,“ sagði ég. „Ég skal
sér, að núna rótt
þegar þú fórst fram, hvíslaði
hún að mér, að sig langaði
mikið til þess að tala við þig,
en hún væri hrædd um, að
þér litist ekki á það, ef hún
stigi fyrsta sporið.“
„Er það satt?“ sagði Johnny
og Ijómaði eins og sól í heiði.
„Þú ert ekki að plata mig?“
bætti hann við með svolitlum
tortryggnissvip.
Ekki veit ég, hvernig þeim
Rupert og Nixon tókst að láta
vera með að skella upp úr.
Johnny var svo álkulegur á
svipinn.
„Spurðu, hvort þú megir
ekki fylgja henni heim.“
Hinir strákarnir ýttu líka á
hann, og hann lagði hikandi
af stað yfir gólfið. Loks komst
hann á leiðarenda og tók að
stama einhverju upp úr sér.
Ellen leit feimnislega niður
fyrir sig og flissaði. Hún lézt
vera á báðum áttum, og þar
sem þetta var um líkt leyti og
knæpurnar loka, þá smeygði
hún handleggnum undir hand-
legg hans, og stakk af með
hann.
Ellen átti heima þarna í ná-
grenninu. Við hinir höfðum
varpað þar oftar akkerum en
einu sinni, svo að við þekktum
„rítúalið“ svona nokkurn veg-
inn. Samt vorum við mjög
spenntir að fá að heyra, hvern-
ig Johnny hafði gengið. Þegar
Johnny kom um borð morgun-
inn eftir, var hann hálf syfju-
legur að sjá og þreyttur, en
ánægju og vellíðan gátu allir
lesið úr svip hans.
Við spurðum hann spjörun-
um úr, en fengum ekki annað
svar, en heimskulegt bros og
eitthvert taut, sem enginn
skildi.
Eftir öllum sólarmerkjum að
dæma hefði þetta átt að vera
endirinn á sprelli okkar með
Johnny, en það var nú ekki
aldeilis því að heilsa. Þetta
átti eftir að vera upphafið á
nokkru, sem við höfðum alls
ekki reiknað með
ÞREM dögum seinna — það
var viku áður en við áttum
að leggja upp í Miðjarðarhafs-
ferðina til þess að sameinast
þar sjötta flotanum banda-
ríska —< borðuðum við kvöld-
verð á hinu virðulega Bigsby
veitingahúsi. Það voru kerta-
ljós á borðum og dauf hljóm-
list úr fjarska. Við vorum ó-
venju þöglir, og þeir, sem
þarna voru staddir, voru í
hvítum einkennisbúningum.
Skyndilega sagði Johnny:
„Nei, ekki núna. Ekki svana
i strax aftur.“
Við litum þangað, sem hann
var að góna, og sáum þar
sitja mjög fagra, rauðhærða,
gimsteinum skrýdda og vel
iklædda stúlku.
„Ásjáleg skúta,“ sagði Nixon
i. óvenjulegxú hrifningu. „Það
er ekki amalegt á henni topp-
stykkið, og þá er hún ekki illa
byggð miðskips.“
„Jæia. Það er víst eins gott
að hún fái það, sem hún vill,“
sagði Johnny rólega, ýtti stóln-
um frá borðinu og stóð upp.
„Hvað ertu að hugsa, dreng-
ur?“ hrópuðum við skelkaðir.
„Ég ætla að fara og spyrja
hana, hvoi’t hún vilji hitta
mig,“ sagði hann mjög alvar-
legur á svip. „Sáuð þið ekki,
að hún góndi á mig?“
„Svona, taktu þessu rólega,
drengur minn. Hún er svo
sem nógu hrífandi; en seztu
niður. Annars verður okkur
öllum kastað út. Þetta er ekki
nein ölknæpa.“
„Já, en gleymið ekki Ellen,“
maldaði hann í móinn. „Það
var einmitt svona, sem hún
góndi á mig.“
„Guð minn góður! Heyrðu
nú, Johnny .. .“
„Já.“
„Gleymdu þessu. Við skul-
um koma okkur héðan, áður
en þú hagar þér eins og fífl.“
En við áttum ekki annars
úrkosta en að sitja kyrrir og
horfa á Johnny ganga hánn ró-
legasti að borði stúlkunnar.
Hann settist andspænis henni,
án þess að honum væri boðið
sæti. Eftir að hafa ræðzt við i
5 mínútur, yfirgáfu þau veit-
ingahúsið saman. Johnny var
ekki að hafa fyrir því að líta
á okkur, þegar hann gekk
framhjá.
„Heldurðu að ...” byrjaði
Rupert.
„Ég held ekki neitt,“ var
það eina, sem ég gat stunið
upp. „Ég blátt áfram neita að
halda nokkurn skapaðan hlut.“
En rétt áður en morgunlúð-
urinn gall næsta morgun, birt-
ist Johnny, og aftur sáum við
sömu hamingjuværðina í aug-
um hans og þegar hann kom
frá Ellen. Það voru líka dökk-
Til fiskiveiða
förum..."
Hvítasunnuferó m/s Gullfoss
til Vestmannaeyja
FRÁ REYKJAVÍK
19. MAÍ
TIL REYKIAVÍKUR
23. MAÍ
VERÐ FRÁ
KR« 4.218 -
Allar nánari uþplýsingar vcitir: FARÞEGADEILD EIMSKIPS, SÍMI 21460
ÍJÉ! H.F. EIMSKIPAFÉLAG ÍSLANDS