Ný vikutíðindi - 20.04.1973, Blaðsíða 4

4
NÝ VIKUTÍÐINDI
- óhæfur skipstjórí - 955 fórust
Duglaus skipshöfn
Sólin stráði geislum sínum
yfir New York, himininn heið-
ur og blár, yndislegt skemmti-
ferðaveður, miðvikudagsmorg-
uninn 15. júní 1904.
Langar raðir af glöðum og
hlæjandi krökkum í fylgd með
mæðrum sínum og kennurum,
streymdu niður á hafnarbakk-
ann við fljótið „East River“,
þar sem hjólaskipið „General
Slocum“ lá tilbúið til að fara
hina árlegu skemmtiferð fyrir
Markúsarkirkj usöf nuðinn.
Svo gekk hin mikla skrúð-
ganga um borð, 1358 manns
auk hljómsveitarinnar. Það var
blásið til brottferðar, endum
kastað, gamli skipstjórinn, Van
Schaich, hringdi vélsímanum
og skipið tók að skófla sig
norður á bóginn í áttina til
staðar, sem bar hið óhuggu-
lega nafn, Hlið helvítis.
Einmitt um sama leyti
kveikti einhver á lampa og
kastaði logandi eldspýtunni
niður í lestina, sem var full
af olíutunnum, þöktum hálmi
— önnur saga segir raunar
einn skipsmanna hafi farið um
lestina með logandi lampa. En
hvað sem um það er, þegar
skipið var gegnt 83. götu í New
York, þá sá 14 ára drengur,
Frank PÓrditski, graniia reyk-
súlu leggja upp úr lestinni.
Hann hljóp þegar til og sagði
skipstjóranum frá þessu.
„Haltu þér saman, og gættu
að sjálfum þér“, sagði skip-
stjórinn.
Á sama tíma sást frá leðju
pramma reykskýið leggja und-
an neðsta þilfari skipsins,
prainminn þeytti flautuna, og
önnur skip endurtóku hættu-
merkið og flýttu sér í áttina
til „General Slocum“ til að
reyna að hjálpa.
En á skipinu þyí var ekkert
um að vera; það hélt áfram
eins og ekkert hefði 1 skorizt.
Svo var stýrimaðurinn sóttur
og honum sýnt niður í lestina.
í sama bili tók kvenmaður
á efsta þilfari að hlaupá æp-
andi um með fötin í björtu
báli. Eldsúlan, er lagði út um
loftventil, hafði kveikt í henni.
Þá fyrst hringdi skipstjór-
inn, cil marks um hættuna.
Kvenfólkið hljóðaði og, fólk
stirnaði af hræðslu, þegar það
heyrði hættumerkið; en aðeins
augnablik, og síðan hófst æð-
islegt kapphlaup mæðra, sem
reyndu að finna börn sín.
Þegar á fyrstu mínútunum var
troðið undir í tugatali.
En General Slocum hélt
stöðugt stefnu sinni og ferð.
Skipstjórinn, sem seinna var
ásakaður harðleg, gaf margar
skýringar á því, hvers vegna
hann hefði ekki hleypt skip-
inu a land. Á einum stað þótti
honum of aðdjúpt, á öðrum
óttaðist hann að eldurinn læsti
sig i húsin á landi o.s.frv.
Dauðaskipið hélt áfram,
logandi stafna á milli.
•
í landi fylltust allir glugg-
ar af óttaslegnu fólki; margir
áttu ætingja um borð. Á Gene-
ral Slocum var fólk farið að
kasta sér í fljótið í logandi föt-
um. Þrjár litlar stúlkur stukku
samtímis fyrir boið, eins og
lifandi eldstólpar; hljóðandi
krakkar, sem orðið höfðu við-
skila við mæður sínar, voru
troðpir undir; mæður föðmuðu
börn sín með tárin í augunum,
áður en þær tóku þá erfiðu
ákvörðun að kasta sér fyrir
borð með þau í fanginu.
Áhöfn skipsins var stjórn-
laus og ráðþrota. Hún gerði
árangursjausa tilraun til að
ráða niðurlögum eldsins. Ein
slangan var svo fúin, að hún
rifnaði á milli, þegar vatnið
kom i hana. Björgunarbátarnir
og flekarnir voru svo fastir,
að ógerningur var að losa þá.
Skipshöfnin gafst upp og tók
þátt i kapphlaupi farþeganna
til að frelsa líf sitt.
Hinir óttaslegnu farþegar
slógust af æði til að ná sér í
björgunarbelti, en þeir náðu í
þáú, vörú 'engú bæítari. Þau
duttu ’ sundur, þegar við þeim
var hreyft. Á þeim stóð ártalið
1891.
•
General Slocum hélt stöðugt
fullri ferð í áttina að hliði
helvítis Konur féllu að fótum
skipstjórans og grátbáðu hann
að renna skipinu á land; faðir
sem hafði misst barnið sitt,
skaut af byssu á skipstjórann
en hitti ekki.
Skyndilega brotnaði öldu-
stokkurinn aftarlega á bak-
borða og straumur af fólki
rann út í fljótið; kona féll á
þilfarið og fæddi fyrir tímann;
hræðslan hafði orðið henni um
megn.
Þegar logarnir nálguðust
hana, reis hún upp, tók barn-
ið í fangið og stökk fyrir borð.
Vatnið huldi þau.
Skipið sigldi nú þvert yfir
fljótið, rakst á klett og byrjaði
að sökkva. Loks var hinni
brjáluðu siglingu lokið, svo
að skipin, sem eltu, gátu
safnazt í kring og byrjað að
bjarga.
Meðan konur teygðu hend-
urnar biðjandi í áttina til
bjögunarskipanna, hófst hryll-
ilegasti þáttur slyssins. Bitarn-
ir, sem héldu uppi, efsta þil-
farinu, brunnu í sundur og
þilfarið hrundi ásamt hund-
ruðum fólks ofan í freyðandi.
eldhafið.
Á hvejum bletti skipsins,
sem ekki logaði, þrengdi fókið
sér saman. Af efsta þilfari
stökk skipstjórinn og hafn-
sögumennirnir í sjóinn og var
bjargað. Þegar menn héldu að
ekki væry fleiri lifandi um
borð, sást lítill drengur klifra
upp afturmastrið og logarnir
sleiktu fætur hans. Hann kleif
stöðugt hærra, og frá þúsund-
ym bárust angistarópin, bæði
á ströndinni og á fljótinu,
þegar mastrið brami í sundur
og féli ásamt drengnum i
hvæsandi eldhafið.
Smáþátar í tugatali dfógu
fólkið lifandi og drautt upp
Hinn kunni íslandsvinur
Mark Watson hefur tilkynnt,
að hann sé i-eiðubúinn að gefa
Dýraverndunarsambandi ís-
lands, Hundavinafélagi íslands
og Dýraverndunarfélagi
Reykjavíkur í saineiningu, til-
búna dýrahjúkrunarstöð
(cilini)c.
Hér er um að ræða timbur-
hús, sem sérsmíðað verður
með tilliti til íslenzkrar veðr-
áttu. í því er biðstofa, skurð-
stofa, sjúkrastofa, aflífunar-
herbergi, skrifstofa o.fl. Enn-
fremur pláss, sem sérstaklega
er æílað fyrir röngtenmynda-
tökur.
Innifalið í gjöfinni er að
senda hingað til lands hjúkr-
unarkonu til að þjálfa inn-
lent starfslið.
Einkum hefur verið rætt um
að staðsetja þessa hjúkrunar-
stöð að Esju á Kjalarnesi. Þar
er fyrir hendi um 130 fer-
metra steinhús, sem unnt væri
að nota sem dýrageymslu í
tengslum við stöðina. Mikil
þörf hefur verið fyrir slíka
dýrageymslu, t.d. þegar fólk
fer í íerðalög og þarf að koma
heimilisdýrum sínum fyrir á
meðan. Þar er einnig aðstaða
fyrir gæzlumann.
Englendingurinn Mark Wat-
son rr íslendingum að góðu
kunnur. Hann kom hingað til
lands í fyrsta sinn árið 1937.
Síðan hefur Watson meira og
minna verið tengdur landinu.
Þetta er engan veginn 1 fyrsta
skipti sem hann hefur sýnt
góðan hug sinn til íslands með
höfðinglegri gjöf. Meðal ann-
ars hefur hann gefið Þjóð-
minjasafninu dýrmætt safn
Collingwoodmynda og gefið fé
til uppbyggingar Glaumbæjar-
safns í Skagafirði. Einnig
hafa íslenzkir dýravinir oft
notið rausnar hans í ríkum
mæli.
Áhugi Watsons á íslenzka
hundinum er löngu kunnur.
Hann hefur bæði ræktað ís-
lenzka hunda og hesta á bú-
görðum sínum í Englandi og í
Bandaríkjunum. Á næstunni
úr vatninu. Um miðnætti lágu
nærfejlt 600 lík á ströndinni,
en 400 var ennþá saknað, í
marga daga var fljótið að skila
feng sinum.
Dauðinn hafði heimsótt því
nær hverja fjölskyldu í Mark-
úsarkirkju-söfnuðinum. 120
eiginmenn misstu alla sína
fjölskyldu. Frank Perditski —
drengurinn, sem fyrst sá eld-
inn — missti móður sína,
bróður og systur. í einu húsi,
sem höfðu búið 15 fjölskyld-
ur, voru aðeins eftir 15 barn-
lausir ekkjumenn.
•
Við réttarhöldin upplýstist
margt óskemmtilegt varðandi
útgerð skipsins.
Hið glæpsamlega kæruleysi
var öllum ljóst, m.a. af á-
standi brunaslöngunnar og
mun koma út hérlendis bók
um íslenzka hundinn, sem
Watson hefur samið og er hún
myndskreytt af Barböru Árna-
son.
Hann hefur verið sæmdur
hinni íslenzku fálkaorðu og er
fulltrúi íslands hjá alþjóðleg-
um dýraverndunarsamtökum.
Hefur hann ekki talið eftir sér
'að ferða landa á millic,f'þágu
dýraverndar hérlendis og þá
ekki sízt vegna hundabanns-
ins i Reykjavík.
Þann 15. apríl s.l. var
efnt til „Dags dýranna“ en
það er í fyrsta skipti sem slíkt
er gert hérlendis. í því tilefni
var gefið út sérstakt blað
í stóru upplagi og var því
dreift um höfuðborgarsvæðið
og einnig í stærstu kaupstöð-
um landsins.,
Formaður Sambands Dýra-
verndurnarfélaga íslands er
Ásgeir H. Eiríksson, en aðrir
í stjórn eru Jórunn Sörensen,
Gauti Hannesson, Geir Waage,
Hilmar Norðfjörð, Ólafur
Thoroddsen og Jón Kr. Gunn-
arsson.
* Utanlandsferð
Framh. af bls. 1
utanlandsferðina og verður
þá um háar upphæðir aö
ræöa í feröakostnað og
annað, sem utanlandsferö-
um fylgir.
Satt aö segja er þaö kapp-
nóg aö skólanemar, allt of-
an 1 ga gnf ræöapr óf s-krakka,
skuli streyma utan eftir
próf á hverju ári. Krakkar,
sem láta ferma sig af því aö
þaö er siður, hafa alls
ekkert meö utanlandsferö-
ir aö gera í tilefni af ferm-
ingunni, hvaö þá ef þau
fara svo með skóla sínum
örfáum árum síðar.
Ef svo heldur sem horfir
má búast við aö feröaskrif-
björgunarbeltanna, af dugleysi
áhafnarinnar og af því, að
aldrei höfðu verið brunaliðs-
æfingar um borð.
Auk þessa kom í ljós, að
fyrirtækið, sem búið hafði til
beltin, hafði látið 18 sm. langt
járnstykk inn í hvert belti til
að fá á þau löglega þyngd.
Eftir langvarandi réttarhöld
var skipstjórinn dæmdur í 10
ára íangelsi fyrir glæpsam-
lega vanrækslu. Tíu af ráðs-
mönnum skipafélagsins voru
einnig ákærðir sem meðsekir,
en pótt. undarlegt megi virðast,
voru þeir allir sýknaðir.
í Lúterska kirkjugarðinum í
New York hvíla 60 þeirra
sem fórust og ekki þekktust.
þar safnast árlega þeir 403,
sem komust af og enn eru á
lífi, ésamt ættingjum þeirra
955 manna, kvenna og barna
sem fórust júnídaginn 1904.
stofurnar fari að auglýsa
ódýrar Maljorkaferðir fyrir
fermmgarbörn og prestarn-
ir verði fararstjórar. Því
ekki virðast þeir hafa bar-
izt á móti þessari þróun.
* Þrengsli
Framh. af bls. 1
ánægju af að sjá dýr sýnd
opinberlega í umhverfi sem
þessu.
Safninu lokað?
Þrátt fyiúr ítrekaöar ósk-
ir Sædýrasafnsmanna um
framlög úr opinberum sjóð-
um, hefur ekki verið um
mikla styrki að ræða úr
þeirri átt. Þrengsli eru orð-
in mikil og margt þarf aö
lagfæra hiö bráöasta.
En ef ekki fæst fé til að
gera úrbætur verður aö
loka safninu eða hluta þess.
Þaö er mannúðlegra en aö
láta sum dýrin búa áfram
við núverandi aöstæöur.
Bjarndýrin höfðu ágætt
pláss, meðan þetta voru
litlir húnar, en nú hafa
dýrin náð fullri stærð. Pláss
það sem þeim hefur verið
ætlaö er hins vegar þaö
sama, og nær þaö ekki
nokkurri átt.
Það er ekki verið að
minnast á þetta hér í þeim
tilgangj að ófrægja starf
Sædýrasafnins. Það hefur
veitt þúsundum ungra sem
gamalla mikla ánægju er
safniö hafa heimsótt.
En þaö verður samt sem
áöur að uppfylla strangar
kröfur um aðbúnaö dýr-
anna. Annars er hætt viö
að ánægja gesta snúist upp
í reiöi, eins og nú virðist
hafa gerst vegna ísbjarn-
anna.
Auglýsið í
Nýjum
vikutíbmdum
Dýraspítali gefinn
Höfðingleg gjöf ensks
Islandsvinar