Nýi tíminn - 12.03.1947, Blaðsíða 4

NYI TIMINN
Miðvikudagur 12. marz 1947.

NÝI tíminn
Útgeíandi: Sameinlngarflokkur alþýAu — SósíaUstaflokkurlnn
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Gunnar Benediktsson.
Atgreiðsla og auglýsingaskriístofa. Skólav.st. 19. Sími 2184.
Áskriftargjald er 15 krónur á ári.
Grelnar í blaðið sendist til ritstjórans. Adr.: Afgreiðsla
Nýja Tímans, Skólavörðustíg 19, Reyk^avik.
PRENTSMIÐJA ÞJÖÐVILJANS
Raddir ðr sveitinni
Válakanp landbúnaðarinis
Á siðustu árum liefur um fátt verið meira rætt í sambandi
við landbúnaðinn, en aukna vélaþörf til þess að hægt verði að
koma vinnubrögðum hans í nýtízku horf og vinna þar með tvennt
í einu, létta stritinu af þeim, er að framleiðslunni vinna, og lækka
framleiðslukostnað varanna. Víst er um það, að þetta mark
verður að nást, ef landbúnaðurinn á að verða lífvænlegur og
eftirsóknarverður atvinnuvegur í framtíðinni.
Hinsvegar verður því ekki móti mælt, að mjög orlcar tví-
mæiís, að stefnt hafi veri'ð í rétta* átt með vélakaup landbunað-
arins hingað til. Að vísu stafar það a. n. 1. af því hve, dreif-
býlið gerir erfitt um samvinnu alla en einnig af skilningsskorti
á nauðsyn þess, að fé það komi að sem beztum notum, er í fram-
kvæmdir fer.
Þeirri staðreynd verður ekki gengið framhjá, að fjármagns-
hofuðstóll og framleiðslumagn verður að vera í samræmi hvort
við annað, ef framleiðslukostnaður á ekki að verða of rpikill,
til þess að framleiðslan beri sig. Sé of mikið fjármagn bundið
I framleiðslutækjum, sem ekki hafa nægilegt verkefni, og því
ekki nýtt til hlýtar, verður það baggi á framleiðslunni, getur
orðio hít, sem gleypir eðlileg verkalaun framleiðandans að meira
eða minna leyti.
Þessi hætta er mikil nú r sambandi við þann áhuga sem
vaknað hefur til að vélnýta landbúnaðinn, og þá fjárhagslegu
möguleika er skapast hafa til að ná því marki. Vélakostur sá,
sem nauðsynlegur er á hverju því bændabýli, er á að hafa fram-
leiðslutækni í samræmi við nútíma kröfur, kostar tugi þúsunda
króna. Ef framleiðsluskilyrðin ekki eru sambærileg við þann
stofnkostnað, sem því miður er allt of víða, verður aukning
framleiðslunnar of lítil, vextir og afborganir höfuðstólsins verða
of þungur baggi, gleypa of mikinn hluta afurðaverðsins, og
lækka að sama skapi eðlilegar tekjur bóndans. Sáma og þetta
má vit ulega segja um aðra fjárfestingu, sem oft getur átt sér
stað, t. .d að jarðir séu yfirbyggðar að húsum o. fl.
Margur mun, segja, að við þessu verði að sjá, með því að hafa
vexti lága, og afskrifa verð vélanna að meira eða minna leyti
þegar í byrjun. Lágir vextir af lánum eru vitanlega sjálfsagðir,
þótt erfitt hafi verið að fá það sjónarmið viðurkennt hingað til.
Hvað snertir afskriftir höfuðstóls, má segja, að í fyrsta lagi eru
mjög mikil takmörk fyrir því hve langt er hægt að ganga í því
efni, og í öðru lagi leysir það ekki vandamálið, þótt langt verði
gengiý á þessari braut.
Endingartími vélanna er stuttur, miðað við kostnaðarverð,
viðhaldskostnaður mikill. Hættan á að sá vélakostur, sem er of-
viða f járhagslegri getu bóndans ag framleiðslumagni, drabbist að
miklu leyti niður vegua vanliirðu er því mikil. Hér reynir því á
hagsýni bændastéttarinnar að skipuleggja vélanotkunina á sem
hagkvæmastan hátt og með samvinnu, hvar sem því verður
við komið. Með framkvæmd laganna um ræktunarsamþykktir
verður nokkurt spor stigið í þessa átt með samvinnu um notkun
hinna stærri jarðyrkjuvéla, en reynslan mun sýna að hér er
einnig um vandamál að ræða hvað hinar smærri snertir.
Þá má ennfremur minna á þá tæknilegu uppgötvun, sem
líkleg er til að verða landbúnaðinum til allra mestra þrifa, ef
vel er á haldið. Það er hin nýja heyverkunara'ðferð, súgþurrk-
unin. Til þess að hún komi að fullum notum þarf algerlega nýja
húsaskipun á flestum býlum í heilum héruðum, og lítil von til að
mörg býli fái nokkurntíma notið hennar vegna óhagkvæmra
staðhátta. Það er því fyllilega tímabært að taka það mál til at-
hugunar í sambandi við nýjar framkvæmdir bæði í ræktun og
Framsóknarmenn liálfslegnir
... Nú er komin ný stjórn,
og hefur það orðið með öðrum
og verri hætti en. maður hafði
leyft sér að vona,- Framsóknar-
menn hér eru bara hálfslegnir
yfir þessu, og ég held þeir búist
við litlu eða engu góðu af þessr
ari stjórn. Þeir höfðu gert sér
vonir um vinstri stjórn, því að
reyndar er það svo og hefur
alltaf verið, að allir hinir betri
menn flokksins hafa einskis ósk
að frekar en að samvinna tækist
tiil vinstri^ þótt þeir hafi borið
með þögn og þolinmæði öll gönu-
skeið sem flokkur þeirra hefur
tekið, og svo mun vitanlega enn
verða ......
★
Þá er nú stjórnin komin
... Þá er-nú stjórnin komin.
Ekki heid ég, að neinum hafi
dottið í hug, að Stefán Jóhann
yrði gerður að forsætisráðherra.
Framsóknarm. eru ekku rétt vel
ánægðir, bæði hafa þeir ekkert
af dýrtíðar- og fjármálunum,
sem þeir trúa Eysteini bezt fyrir,
finnst hann vera á rangri hillu.
Og Bjarni drengskapur dómsmála
náðherra!
Mér finnst Stefáni ekki vera i
studdu þessa ágengni erlends j að í orði, að svo eigi það að
valds. Þá alþingismenn^ sem | vera. Það hljóta allir að sjá,
greiddu atkvæði með bandaríska ] að styrkjaleiðin gamla er ófull-
herstöðvasamningnum 6. okt. | nægjandi til úrbóta, þess vegna
verðum við að hætta við hana
og taka upp aðra leið í ræktun-
armálum okkar, sem fær sé um
1946, skoða ég sem liðhlaupa.
Þeir hlupu frá íslenzkum hags-
munum og sjálfstæði lands síns.
Þeim ætti að vera alstaðár ofauk
ið í opinberum stöðum, eftir dóm
þjóðarinnar í næstu kosningum.
klígjugjarnt í stjórnarboðskapn- ríkisstjórnarinnar, togarar voru
a keyptir i stað hinna gömlu.
um, m. a. ætlar stjornm að | _____ ,
vernda sjálfstæði ilandsins. I
NýskOpunin tók að haltra.
.... Stjórnin, sém nú er farin
frá völdum, nefndi sig nýsköp-
unarstjórn. Eg man eftir ann-
arri stjórn, sem nefndi sig
stjórn vinnandi stétta. Fögur
heiti lof alltaf nokkru og
hrífa fólkið í svip. Orðið ný-
sköpun átti líka að vera tákn
þeirrar meginstefnu, sem flokk-
arnir hétu þjóðinni, er hún
hóf starf sitt. Sannarlega voru
þeir fáir mörlandarnir, sem
ekki vildu nýsköpun atvinnuveg
anna í einni eða annari mynd.
Stórfé í erlendum bönkum var
sett fast, það skyldi ekki verða
eyðslueyrir, féð skyldi ganga
til nýsköpunar, og hvert átakið
var gert á fætur öðru. Þjóðin
fylgdist vel með, hún var yfir-
leitt ánægð. Það var samið um
smíði á fjölda fiskibáta, bæði
innanlands og utan, að tilhlutun ið, frjósamt og auðugt. Þessi
kvöð hefur að langmestu leyti
hvílt á sveitafólkinu einu til
að lækka búvörur að mun, án
þess að skertur sé hlutur fra.m-
leiðandans. En jafnframt því,
að ræktuninni yrði komið í við-
unandi horf á skipulagðan hátt,
þá þarf vitanlega að sjá um,
að verkfæri og vélar til léttari
ræktunar, heyskaparvélar o. fl.
séu fáanlegar og efnaminni
bændum gert kleift að eignast
þær,þótt þeir gætu ekki greitt
þær við móttöku. Styrkveit-
ing þar eins og annarstaðar er
ekki rétta leiðin. Sú leið er fyrir
þá efnameiri en ekki hina. Lán
og afborgun á vissum árafjölda,
eftir því sem vélin er talin end-
ast, er rétta leiðin.
Vélar til landbúnaðar méga
aldrei verða féþúfa braskara, né
bannvara í okkar landi, eins og
nú hefur átt sér stað hin síðari
ár. Það er allri þjóðinni of dýrt,
til þess að það verði fyrir-
gefið. ...
*
Þjóðin öll á að rækta landið
.... Það er þjóðarinnar allr
ar að gera sér landið.úndirgef-
-anda herstöðvasamningsins, eða
hvað? ......
-¥•
Þá hefði ég- talið hann
ábyrgðarlausan
.....Margir eru með vangavelt-
ur út aí því, að stjórnarsam-
starfið rofnaði svo snögglega^ og
kenna sósíalistum um. Þeir eru
taldir ábyrgðarlausir, úr því að
þeir slitu stjórnarsamstarfinu
út af slíku máli sem herstöðva-
málinu. Þeim er jafnvel borið
það á brýn, að þeim hafi aldrei
verið alvara með nýsköpunina,
sem þeir eru þ.ó upphafsmenn að.
Eg ætla ekki að fara að verja
Sósíalistaflokkinn í öllum dæg-
urmálum, ekki heldur. að sýna
fram á, hvert stórmál þarna var
og er á ferðinni, — já,* stærra
mál en hvort ein stjórn situr
deginum lengur eða skemur,
jafnvel þótt hún hafi yfirleitt
verið þjóðinni þörf. En eitt vil
ég talca fram, að hefði Sósíalista
flokkurinn ekki staðið sem einn
maður gegn þessum landráða-
samningi og beitt sér til hins
ýtrasta gegn honum, barizt tii
þrautar í broddi fylkingar alls
þorra alþýðu og menntamanna,
þá hefði ég aldrei getað treyst
þessum flokki framar. Þá hefði
ég talið hann ábyrgðarlausan
gegn þjóð sinni. í minum augum
hefði hann orðið sami mútuþeg-
inn og hinir flokkarnir, sem
margumtöluðu ryðkláfa. Síldar-
verksmiðjur voru byggðar og
aukin afköst þeirra, sem fyrir
voru. Það var orðin óumdeilan-
leg staðreynd, að nýsköpun
sjávarútvegsins var liafin með
risaskrefum með aukningu fiski
flotans. Nú varð að fylgja á-
takinu vel eftir. En þá byrjuðu
erfiðleikarnir fyrir alvöru að
halda liðinu saman. Ihaldið í
öllum sýnum felumyndum, vakn
aði við vondan draum og skreið
á bak við Landsbankavaldið, og
bað það ásjár. Nú várð að
stöðva nýsköpunina, ef bylting
átti ekki að eiga sér stað í~at-
vinnuháttum landsmanna og í-
haldið að missa tökin. Lands-
bankavaldið varð strax við bón
íhaldsins, eins og það hefði ver-
ið að biðja um braskfé eða að
strika yfir stóra skuld. Lands-
bankavaldið faðmaði íhaldið að
sér og nýsköpunin varð haltr-
andi.......
Eigi bú\örur að lækka, verður
tæknin að aukast.
... .Það er mikið rætt og rit
að um nauðsyn á lækkun fram-
leiðslukostnaðar búvara. En
það verður að gera eitthvað, til
þess að svo geti orðið. Þeir,
sem er það alvara, að svo verði
innan fárra ára, hljóta að sjá,
að lækkun á búvörum getur
ekki orðið að ráði, fyrr en
tæknin við landbúnaðinn er orð-
in almenn, ef sveitafólkið á að
bera svipað úr býtum og aðrir,
og það er að minnsta kosti ját-
byggingum, og miða þær framkvæmdir við það að heyþurr.kunar-
vandamálið verði leyst á þann hátt.
Með þvi eina móti að skynsámlega sé ráðstafað því fjár-
magni sem fer til að vélnýta landbúnaðinn, fæst trygging fyrir
því að skapa framleiðendum betri fjárhagsafkomu.
þessa. Það hefur verið pírað
í það viðurkenningum fyrir vel
unnið starf, er bezt lét með
hangandi hendi. Nú er það
raunar svo, að molar þessir,
sem hafa hrotið af borðum
ráðamanna þjóðfélagsins, hafa
ekki farið til þeirra sem eigna
minnstir voru og þar af leið-
adi gátu minnst lagt af mörk-
um til almennrar þjónustu fóst
urlandsins. Hinir svonefndu
styrkir hafa að mestu leyti far
ið til hinna sem voru aflögu-
færir og gátusdátið það af mörk
um, til þess að hreppa hinn
margumtalaða styrk. En það
er eklci einungis svona með
jarðræktarstyrkinn, heldur er
sama sagan með styrki til jarð
vinnslu og heyvinnuvéla. Til-
gangurinn virðist alstaðar vera
sá sami, að breikka bilið, sem
á að brúa, auka aðstöðumun
þjóðfélagsþegnanna í staðinn
fyrir að láta hann hverfa. í
þessu tilfelli er hinn eignalausi
látinn vinna fyrir lægra kaupi
en hinn efnaði. Afköstin hljóta
að verða minni hjá þeim, sem
verða að berjast um með orfi
í þýfi og óræktarmóum, en
hann fær að sjálfsögðu sama
fyrir afurðir sínar og hinn er
situr á sláttuvél sinni á vel
unnu landi. Útkoman er svo:
hinn ríki ríkari, hinn fátæki fá-
tækari, og neytendurnir súpa
seyðið af þessari landbúnaðar
stefnu í hærri landvörum en ef
tæknin væri almenn og jöfn.
Sannleikurinn er líka sá, að
þó að bændur hverfi í stórum
liópum af jörðum sínum til arð
bærari og um leið léttari starfa
út af þessari óheillastefnu í
landbúnaðarmálum, þá má full
yrða að hópurinn væri allmiklu
stærri, ef bændur yæru ekki að
vona í lengstu lög, að önnur
stefna verði upptekin, heilla-
vænlegri fyrir alþjóð ....