Nýi tíminn - 12.03.1947, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 12. marz 1947.
NÝI TÍMINN
7
Eréí írá K
íslcnzkur stúdent sem nú dvelst í Kaupmannahöfn hef-
ur sent Þjóðviljanum eftirfarandi pistla um þau mikhi liarð-
indi sem ],*ar hafa verið imdanfarið.
Höfn 3. marz ’47.
.... í dag er fólk almennt
farið að spá hláku. Áður töl-
uðu aðeins einstaka optátmist-
ar um væntanlega hláku, en
í dag er auðséð á svip fólks-
ins að það býst fastlega við
hlýrra veðri. Eg get ekki í-
myndað mér hvert urnræðu-
efni fólksins verður þegar
kuldinn er Jiðinn hjá, því að
undanfarinn mánuð og vel
það hefur ekki verið t’alað
um annað en kulda, aftur
kulda og enn kulda enda
ekki undarlegt þyí að eldi-
viðarskortur hefur aldrei ver
ið aknennari en í vetur. í
blöðunum stendur að fjórði
hluti Hafnarbúa sé eldiviðar-
laus.
Það er hreint eins og ævin-
týri að búa í búsi sem alls
ekki er hitað upp í hálfan
mánuð. Eg vakna einn góðan
veðurdag og það er óvenju
kalt í herberginu. Ofnarnir
eru aðeins volgir, en í stað
þess að hitna þegar líður á
daginn kólna þeir meira og
meira og um miðjan dag erj
hitinn kominn niður í 9 gr. í:
I
íbúðinni. Einhver ráð verður]
að hafa til að ylja upp og við:
drögum fram brauðrist til að
við séum ekki loppin við.
bréfaskriiftirnar því aðDrottn
ingin á að fara næsta dag. j
Dagurinn eftir er öllu verri í
og brauðristin gerir næsta lít-
ið gagn. Hitinn í'íbúðinni er
5 gráður og nú fáum við þær
ömurlegu fregnir að hitaleys-
ið standi um óákveðinn tíma
og engin von sé um eldivið í
náinni framtíð. I baðherberg
inu er komið tveggja stiga
frost og vatn frosið í öllum
pápuím. Og þá er gripið til ör-
þrifaráða, hringt í alla mögu-
lega og ómögulega kunningja
og með mestu herkjum tekst
ofekur að ná í rafmagns- og
oláuofna og með þeim er hægt
að gera eitt herb. að sæmi-,
legri vistarveru. En það er
svo sem enginn hægðarleik-
ur heldur að ná í oláu í
Kóngsins Kaupmanna'höfn.
Hún er reyndar fáanleg í
flestum búðum en fyrir
henni þarf skömmtunarseðla
,sem venjulegy.fólki er ógern
ingur að ná í nema með því i
móti að kaupa.þá á svörtumí
marfeaði fyrir tvær til þrjár!
krónur stykkið og fyrir hvern j
þeirra fæst aðeins einn láter,
af oláu sem endist nokkra’;
klukkutíma.
Eftir vikutáma er þolin-j
mæði okkar að þrotum komin.
Við vogum okkur h-vorki •
fram í eldhús né á baðiher-'
bergið og ástandið versnar'
með degi hverjum. Þá frétt- •
ist um íbúð sem stendur auð I
í nágrenninu og kunningi
okkar á. Þar er hiti og að
fengnu leyfi og lyklum er á-
fcveðið að safna’ liði, gera í-
búðina hreina og flytjast
þangað meðan verstu hörk-
urnar standa yfir. Við tinum
að okkur einvalalið, skálmum
•þangað með fötur, kústa og
alls kyns tæki og hefjumst
handa við hreingerningarnar.
Við erum í geysSigóðu skapi,
öllum áhyggjum af okkur
létt og vinnan gengur eins og
í sögu. Um hádegisleytið er
allt orðið sópað og prýtt og
við horfum með velþóknun á
handaverkin. Þá dettur okk-
ur í hug að tala við húsvörð-
inn og spyrja hann hversu
lengi verði kynt á þessum
stað. Hann er mjög vingjarn-
legur, horfir á okkur með
samúðarsvip um leið og hann
segir okkur að frá og með
þessum degi sé hætt að
kynda í húsinu. „Engin von
um eldivið á næstunni.“ Og
við megurn rölta heim með
hreinlætisvörurnar og setjast
í kuldann aftur. Fólkið í
næstu húsUm hefur áreiðan-
lega haldið að þarna væri
stórbilað f-ólk á ferð, en bótin
er að hér þekkir mann eng-
inn.
Annars hefur margt verið
brallað hér i kuldanum. Á
stúdentagarði einum hér í
Höfn átti að halda mikinn
dansleik* nú fyrir skömmu.
Þar er til óvenju mikill eldi-
viður, en þó efeki meiri en
svo að öll salemi þar voru
vatnslaus vegna frostsins.
Slikt ástand er alltaf heldur
óskemmtilegt, ekki hvað
sízt í samibandi við dansleiki
og þessu þurfti að kippa í
lag með einhverju móti. Einn
stúdentanna komst yfir kaffi
merki; fyrir þau gat hann
herjað út nokkra lítra af oiíu
og kvöldið sem ballið stóð yf-
ir var kynt i ergi og gríð á
öllum salernum með olíuofn-
um. Þetta gerði sitt gagn og
nefnd herbergi voru ótrú-
lega hlý og vistleg þetta
fevöld.
Margir landar hafa búið
við algeran kulda um lengri
og skemmri tíma. 'Flestir
bera sig býsna karlmannlega,
láta þetta hvergi á sig fá,
kappklæða sig á næturnar og
koma ekki heim á .daginn.
Aðrir reyna að skipta urn
verustaði, fly'tjá jafnvel á
hótel þrátt fyrir' takmarkað-
an fjárhag. Sumir fara þann-
ig úr einni plágúnni í aðra.
Ein íslenzk stúlka hafði búið
í kulda fyrri hluta janúar-
mánaðar og hafði loks feng-
ið nóg. Henni tókst fyrir sér-
staka náð að ná sér í annað
herbergi sem var uþphitað.
Þangað flutti hún fyrsta fe-
brúar og fagnaði fengnum
hita en sú dýrð stóð þvi mið-
ur ekfei lengi því að vifeu
seinna var eldsneytið uppur-
ið á síðari staðnum og þar
hefur hún skolfið síðan.
En í dag er spáð vestan-
vindi og rénandi frosti. Fólk-
ið á götunum er óvenju
glaðlegt og sumt kvenfólkið
j hefur jafnvel íklæðzt pilsum
! til hátíðabrigða en slíkur
klæðnaður hefur verið harla
sjaldgæfur síðan um jól.
Manni dettur ósjálfrótt í hug
að vorið sé í nánd, því að
sagt er að á vorin springi
blómin og stúlkurnar út 1
Kaupmannahöfn. ■
Æskulýður
Grikklands
Frh. af 5. siðu
ganga sér tii s-k,emmtunar eða
verzlunarfólki, sem býð.ur vör-
ur sínar til kaups með hrópum
og köllum. Eg fer að tala um
þennan mislita hóp. „Þannig er
1 það aMtaf,“ segir fylgdarmaður
okkar, en bætir svo við: „Þó var
það ekki svona í gær“. Daginn
áður hafði Montgomery komið
til Aþenu og göturnar höfðu ver
ið auðar og mannlausar. — Við
segjum honum frá deginum, þeg
ar þessi sami hershöfðingi hélt
innreið sína í Kaupmannahöfn
og fagnaðarlátum fólksins ætlaði
aldrei að linna. „Og nú kom
hann hingað til að leggja á ráð-
in um það, hvernig eigi að út-
rýma, okkur.“
Nordhal Grieg í
Moskvu
Frh. af 3. síðu
koma með okkar álit og brátt
voru samræðurnar orðnar hinar
íjörugustu. Um nóttina urðum
við Grieg samferða yfir hinar
snæþöktu götur Moskvu-borgar,
við áttum samleið heim. Grieg
lofaði að hringja til mín innan
skamms.
Það leið ekki á löngu áður en
hann efndi loforð sitt um að
hringja til mín. Hann bað mig
að heimsækja sig á Hótel líovaja
Moskovskaja. — Novaja Mosk-
ovskaja er stór hótel, sem stend-
ur sunnan við Moskvu-fljótið
gegnt Kremi. Úr gluggum Nor-
dahls Griegs vay fagurt útsýni
yfir hina gömlu borg Zaranna
og Moskvu-fljótið, sem var lagt,
því að þetta var að vetrarlagi.
Endaiausar raðir svartklæddra
manna gengu eftir götunum og
yfir brýrnar á ánni. í turnum
Kreml hafast við þúsundir blá-
hrafna. Þessir fugilar og hið si-
fellda krunk gefur umhveríinu
dulrænan blæ. Grieg bjó þarna
einn. Húsgögn hans voru fábrot-
in og Inus við allan íburð og
skraut. Hann hafði ekki heldui
mikið aí bókum, aðeins þær
sem hann þurfti að nota í svip
Svaflbarða-isiálM
Islenzku landssíölublöðin ráku upp mikil fagiíaðaró
vegna þess að Norðmenn neituðu að ræða við Rússa
um sameiginlegar hervarair á Svalbarða. Þau lýsa á fjálg-
legan hátt áhuga sínum á sjálfstæði og frelsi norsku þjóð-
arinnar og kunna engin orð nógu ill um þá 11 kommúnista
sem voru andvígir samþykkt Stórþingsins. Og með miklunv
karlmennskulátum mótmæla þau allri ágengni stórveldanna
í garð smáríkja.
Öllu hjákátlegri mannalæti hafa ekki sézt i isienzbri ■
blaðamennsku. Þessi sömu blöð sem nú eru grátklökk af
ótta um sjálfstæði Norðmanna voru algerlega klumsa þegap
Bandaríkin ætluðu að leggja undir sig ísland. Þá iyoru orð
eins og sjálfstæði og frelsi bannfærð í dálkum borgarablað-
anna. Þegar Bandaríkjastjórn krafðist herstöðva hér á laridi-
í 99 ár, áttu þessi blöð engin orð til varaar hínum íslenzka
málstað, heldur studdu kröfu hins erlenda herveldis með
upplognum æsifregnum rnn þá hættu sem íslenzku þjóðinni
stafaði af Rússum! Er herstöðvasamningurinn, sem skerðn»
ir sjálfstæði íslands að verulegu leyti, var til umræðup
beittu þessi sömu blöð öllum áróðursmætti síntmr til þess*
að hann yrði samþykktur. Þeim varð að vilja sínum; eitt
mesta herveldi heims fékk flug-herstöð hér á landi, og unt
allan heim eru nú bornar brigður á að hægt sé að telja
Island sjálfstætt ríki. Og síðan dirfast þessi sömu hlöð, blö$
hinna þrjátíuogtveggja, að tala um frelsi smáþjóðanna.
Ja, svei!
★
Norska stórþingið lýsti yfir því að þing hinna sam-
einuðu þjóða yrði að taka herstöðvakapphlaup stórveld-
anna til úrlausnar, og íslenzka þjóðin mun einhuga fylkja
sér um þá kröfu, að landssölublöðum og Ameríkuagent-
um undanteknum. Herstöðvakapphlaupið felur í sér geig-
vænlega hættu fyrir heimsfriðinn og hefur þegar skert
frelsi margra smáþjóða. Bandaríkin hafa komið sér upp her
stöðvum í 52 löndum víðs vegar um heim, og yfirgangur
þeirra fer sízt rénandi. Hér á íslandi neituðu þau að fara,
úr landi ef herstöðvasamninguririn yrði ekki samþykktur,
og sviku með því freklega gefin heit. Sama er að segja iua
Grænland; Bandaríkjastjórn neitar að flytja her siriujþað-
an og reynir nú að kúga dönSku þjóðina til hlýðni við sig.
Það er fróðlegt að bera þennan yfirgang saman við fram-
komu Rússa við Norðurlandaþjóðirnar. Þeir fluttu heri sína-
bæði úr Noregi og Danmörku samkvæmt gefnum loforðuna
án nokkurra kúgunartilrauna eða undirmála.
Hitt þarf engan að undra þótt Rússar séu nú farnir
að ugga að sér, eftir að Bandaríkin hafa komið sér upp her
stöðvum í 52 löndum heims. Þeir hafa reynt að fá-mnræður,
um þau mál í öryggisráðinu, en Bretar og Bandaríkjamenn.'
hafa komið í veg fyrir það. Tilmælin um Svalbarða benda-
til þess, að þeir ætli sér nú að svara BandaríkjamönHum'4-
sömu mynt. Sú afstaða er skiljanleg frá sjónarmiði Rússa
— en hagsmunir allra smáríkja kref jast annarar úrlausnar.
Sambúð stórveldanna verður ekki leyst með herstöðva-
kapphlaupi,, Pg friður verður því aðeins tryggður að allav
herstöðvar verði bannaðar, og smáþjóðum eins og íslandi
skilað frelsi sínu tafarlaust aftur.
★
Hinir þrjátíuogtveir sviku málstað allra smáþjóða 5-
okt. 1946 um leið og þeir brugðust þjóð simii og gerðu sitt
til að spilla friði í heiminum.Afbrot þeirra verour ekki bætt
fyrr en ísland er alfrjálst á ný. En öll þjóðin. vonar at>
Svalbarðamálið verði til þess að þessi vandamál' verði tekia
til athugmrar á þingi sameinuðu þjóðanria og Öllum her-
stöðvum aflétt af smáþjóðum þeim sem nú búa við skert
fullveldi.
Hann safnaði ekki bókum, held-
ur gaf þær, er hann hafði lesið
þær. Þær myndu aðeins hafa
orðið honum til tafar á hinum
sífelldu ferðalögum háns. Hann
vildi vera frýáls og óbundinn,
ætíð reiðubúinn til að stíga upp
í lestina eða ílugvélina og fara
hvert 'sem hann laágaði.'"Aífur á»
móti var allt •ý/iffiú.Ú áí blöthwi*
kringum' hanh. ' Þenra .þáiflaáð-
ist háhn'til að"'géta ■:æ'tíð'.'stíðf®"
í lífrænru sambanc. við samtí®'
sina.
Ivsj Digemcs.
Framhfclú