Nýi tíminn - 20.09.1951, Blaðsíða 6

6) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagur 20. september 1951
VéiasföSvar Þýzka lýi
verið skipt upp. Þar geta bur-
geisarnir enn í dag búið í sín-
um höllum og elt sína héra
fram og aftur um þau lönd,
sem alþýðan þarf að fá til
ræktunar.
við með nýjum styrk. Þeir
söngvar eru, ásamt hinum nýju,
þrautæfðir af sönghópum
sveitaæskunnar og fluttir eftir
ströngum kröfum listarinnar.
Ég heyrði til dæmis í nýju leik-
riti um bændahreyfinguna, sem
ég sá, söngva úr bændaupp-
reisninni miklu í Þýzkalandi
frá dögum Lúthers.
friðsama starfs fyrir mannlegt
líf. Mikill skortur faglærðra
manna hafði verið í upphafi, en
verkamennirnir höfðu skólað
sig almennt og með miklum
hraða. Þeir hafa lagt á sig
mikla aukavinnu til þess að
koma lagi á staðinn. Þeir hefðu
unnið 10.000 tíma aukalega síð-
an í október síðastliðinn. Samt
væri mikið ógert eins og sjá
Af og til allt Bérlínarmótið
var fyrri hluti dagsins notaður
af erlendum þátttakendum til
fræðslu- og skemmtiferða um
Berlín sjálfa eða sveitirnar um-
liverfis hana. Er ekki að efa
að reynslan úr sumum þeim
ferðum mun bergmála oftar i
hugum þátttakenda en margt
annað eftirminnilegt, sem æsk-
an lifði á þessu menningarauð-
ugasta æskulýðsmóti sögunnar.
Það voru flestir ísl. þátt-
takendanna með, morguninn,
sem okkur var boðið í aldin-
garð sem lá ca. 25 km frá
Berlín. En þótt dvölin í þesstím
yndislega garði gefi æði gott
efni í frásögn, verður látið
biða að lýsa því, hvernig íslend-
ingurinn velur sér ávexti, þeg-
ar hann allt í einu stendur mitt
í Eden og matast án þess að
þekking hans á bútungi, kart-
öflum og bræddu útá komi hon-
um að haldi. Sennilega hefðu
orðið slæm skil á hópnum, ef
við hefðum ekki notið strangra
leiðbeininga frá innfæddum
við ávaxtavalið. Það eru fleiri
en Adam sem mega gæta sín
í aldingörðum.
Úr aldingarðinum var haldið
til MAS en það merkir hvorki
meira né minna en landbúnað-
arvélaútlánastöð bænda.
Áður en byrjað er að lýsa
þessum þýðingarmiklu stöðvum
landbúnaðarins, verður að gefa
stutta söguiega sýn yfir þ.'óun
landbúnaðarmálanna frá stríðs-
lokum. Aðeins með því er hægt
að skilja þann sögulega sess.
sem stöðvarnar skipa og þá
möguleika, sem opnast austur-
þýzka sveitabúskapnum við
vöxt þeirra.
•
ÞEIR SEM ERJA LANDIÐ,
EIGNAST ÞAÐ
Stórlandeigendur. junkarar
og sveitaseturseigendur úr
borgunum, voru 1% af eig-
endaf jöldanum, en áttu 25% af
landinu. Stórbændur sem áttu
yfir 10 hektara voru innan við
4% af landeigendum en áttu
48% af landinu. Miðlungsbænd-
ur sem áttu 4—10 hektara réðu
aðeins yfir 7% af landinu. Smá-
bændurnir sem voru 80% af
þeim sem áttu land höfðu 20%
af landi til sinná þarfa. Ég
gef þessar tölur úr upplýsinga-
bók um Austur-þýzkalýðveldið
til þess að menn megi sem bezt
átta sig á breytingunni, sem
verður þegar þessi „lýðræðis-
skipting“ verður að þoka fyrir
nýrri deilingu landsins sem
kemist tii frámkvæmda eftir
stríðslok 1945.
Á árunum 1945—1947 stend-
ur yfir í Austur-Þýzkalandi
upþskipting á ræktarlandi sveit-
anria. Jarðeignir junkaranna,
sem voru yfir 100 hektára og
allar jarðeignir nazistisku
stríðsglæpamannanna úr stór-
borgarastétt, eru teknar eign-
arnámi bótalaust. Þetta eina
prósent, sem átti fjórðu.ng alls
ræktanlegs lands, var 7000
sveitaburgeisar.
Þessari lýðræðislegu niður-
jöfnun landsins lauk 1. júli
1947. Þá hafði hvorki meira
né minna en % milljón fjöj-
skyldna fengið nægilegt land-
rými. Um 120.000 fjölskyldur
af þessari y2 milljón höfðu áður
sem landbúnaðarverkafólk, átt
ör-lög sín undir junkurunmq,
bæði þá líkamlegu og andiegu
velferð og var hvorugt viðun-
andi. 110.000 smábændur, sem
lifað höfðu á hokurkotum við
ónógt landrými, fengu 2,7 hekt-
ara viðbót af landi. Um 180.000
Formaður MAS, Erwin Storr.
verkamenn með fjölskyldur sín-
ar sem ekki stunduðu akur-
yrkju sem aðalstörf fengu hálf
an til 1,1 hektara til umráða.
Nýbýlabændur 84.000 að tölu
fengu 8,4 hektara hver.
AUÐMANNAEIGN BREYTIST
I ÆSKUEIGN
Eignauppgjörið náði lengra
en til landsins. íbúðar-
hjisum, búpeningi, peningshús-
um og landbúnaðartækjum var
líka skipt upp. Sveitaæskan
fékk til umráða hallir þær, sem
þýzk sveitaalþýða hafði áður
orðið að byggja fyrir burgeisa-
valdið. I þessum höllum er nú
ólíkt um að litast eða áður I
stað spilltrar yfirstéttar ríkir
nú líf og fjör stæltrar sveita-
æsku, sem lærir sífeilt ,betu:
að nota sér menningarlega
möguleika þess húsnæðis, sem
feður hennar urðu að byggja
fyrir drottnandi sníkjustétt. —
Sveitaæskan eykur í sífellu við
þau skilyrði, sem skapazt hafa
við það eitt að breyta eign
yfirstéttarmanns í eign æskunn-
ar. Með þvi að auka við íþrótta-
leikvöngum og baðstöðum af-
nemur hún furðu fljótt muninn
á tómstundaiðkunum fólksins í
sveit og borg.
•
MEÐ ÞEIM SEM ELTA HÉR-
ANA — EÐA ÞEIM
SEM VINNA
Nú geta menn gert það upp
við sig hvort þeir vilja gleðj-
ast með 95% landeigenda, sem
samanstanda af smábændum og
miðlungsbændum eða syrgja það
áfall sem „lýðræðið" þ. e. vald
landsdrottna í þessu tilfelli,
varð fyrir við þetta uppgjör
sveitaalþýðunnar.
Þeir sem syrgja glíka breyt-
ingu í jafnaðarátt sem þessy.
geta til bráðabirgða haft hugg-
un af því að vita . að allt er
við það sama í Vestur-Þýzka-
landi og á blómaskeiði názist-
anna. Jörðunum þar hefur ekki
VOLDUG HÖND SAM-
HJÁLPAR
Samtímis því að landinu var
skipt mifli vinnandi bænda,
myndaði hinn nýi bændafj'Jldi
samtök með sér úm gagnkvæma
hjálp. Þau samtök fjölluðu að-
•allega um lýðræðislega hagnýt-
ingu þeirra landbúnaðartækjá,
sem fyrir hendi voru. Tækin
voru nýtt í þágu eins margra
og hugsanlegt var. Ríkið veitti
bændunum lán með hagstæðum
kjörum til' langs tíma, þannig
að svarar til 1500 marka á
hvert nýtt bú. Þetta er góður
peningur í Austur-Þýzkalandi.
Og bændunum notaðist hann
vel til efniskaupa til húsa-
gerðar og annarra hluta, sem
þurfti til að koma búskapn-
um í gang. Samhjálp bændanna
var voldug hönd við hin erflð-
ari verk, sem þurfti að leysa.
— Það þarf að vísu ekki að
fara til annarra landa til að
kynnast samhjálparvilja meðal
smærri bænda. Aúðvaldsskipu-
laginu tekst að kæfa það eðli
sveitafólksins. Hinu má ekki
gleyma að slík samhjálp fólks-
ins er ætíð undir fargi í okk-
ar auðvaldsþjóðskipulagi og
getur aldrei stigið fram í sínu
ægiveldi, fyrr en alþýðan hefur
völdin og lætur sinn ríkisstyrk
standa á bak við alla þjóðnýta
starfsemi. Ég bið menn að finna
sér nóg af dæmum um þetta úr
okkar íslenzka þjóðlífi.
é
•
MORGUNSÖNGUR DRÁTT-
ARVÉLAMANNSINS
Ef menn hugsa nú til þarfa
hinnar voldugu samhjálpar
Austur-þýzku sveitaalþýðunnar
eiga þeir ekki erfitt með að
gera sér grein fyrir nauðsyn
slíkra fyrirtækja í sveitinni
sem landbúnaðartækjaútlána-
stöðva. Og slíkum stofnunum
var komið á fót mjög skjótt
eftir að samhjálp bænda fór
að láta til sín taka eftir hið
mikla uppgjör á landinu. Þeg-
ar árið 1950 eru til í Aust-
ur-þýzka lýðveldinu 500 slik-
ar stöðvar. Þær hafa til um-
ráða 11.000 dráttarvélar, 14
þúsund dráttarvélaplóga, 4000
þreskivélar og mörg önnur land-
búnaðartæki. Og í lok fimmára-
áætlunarinnar »erða MAS-
stöðvarnar 750 að tölu með
3500 dráttarvélum. Þá verður
hægt að rækta allt plægjanlegt
svæði í Austur-þýzká lýðveld-
inu með dráttarvélum. Það er
ekki að furða þótt einhverjum
andríkum detti í‘hug að •yrbja.
traktorsljóð í svona landi. —
Traktorsvísur hafa líka skap-
azt og eru sungnar undir ný-
sköpuðum lögum. Ég get mér
þess til að Páli Zóp. hefði hitn-
að um hjartaræturnar, ekki
síður en mér, ef hann hefði
hlustað með mér á suma fjör-
ugu traktorssöngvana eins og
til dæmis Morgunljóð dráttar-
vélamannsins. Og það eru fleiri
en nýjir spngvar. sem sungnir
eru af sveitaalþýðunni. Gamíir
söngvar sveitafólksins um vinnu
og baráttu, þreytu og starfs-
gleði og fleira og fleira kvéða
FYRIRMYNDARBU OG VÍS-
INDASTOFNANIR
Auk þessarar stórkostlegu
fjölgunar á bændum, sem verð-
ur við landauppskiptinguna er
komið upp 500 stórbúum í al-
þýðueign. Þeirra hlutverk er
að tryggja bændum 1. fiokks
sáðkorn og ala upp kostakyn
búpenings. Þeim er gert kleift
að færa sér í nyt allar þýðing-
armestu nýjungar í landbún-
aði. Þau hafa tilraunaakra þar
sem reynsla færustu vísinda-
manna Ráðstjórnarríkjanna er
hagnýtt. Þessi bú eiga að taka
slíkum framförum, að í lok
5 ára áætlunarinnar verði þau
fyrirmyndarbú. Vélakostur og
vinnuaðferðir taka stöðugum
umbótum á þessum búmn. í
nánu sambandi við þessi bú
starfa rannsóknarstöðvar land-
búnaðarins, sem rækta viðnáms-
harðar nytjajurtir, og rannsaka
ný varnarlyf gegn ormum og
öðrum skaðræðisdýrum, fram-
leiða lyfin og leiðbeina um
notkun þeirra.
Ég held að lesandinn hafi nú
fengið nægilegar upplýsingar til
þess að geta í huga sér fylgt
mér ásamt löndum mínum af
góðum skilningi gegr.um eina
MAS-stöð, eina af 130 slikum
í Brandenborgarlandi.
MAS — EIGN VOPNAFRAM-
LEIÐENDA BREYTIST I
EIGN SVEITAALÞÝÐU
Það sem við týndum í ald-
ingarðinum hefur hossast niðri
í okkur á leiðinni og móttöku-
tæki höfuðsins eru komin í
samt lag, þegar við heilsum
formanni MAS. Það er mið-
lungsmaður, þéttur á velli og
hefur þess kyns andlit sveita-
alþýðumanns, sem maður fær
traust á við fyrstu sýn. Hann
heilsar öllum með föstu hand-
taki og segir okkur síðan i
stuttri ræðu um eðli og gang
stöðvarinnar. — Það má strax
merkja af orðum hans að eðl-
isbreyting hefur verið á hlut-
verki húsanna á þessum st.að
ekki síður en burgeisahallar.ua,
sem áður voru hér í sveit. Það
sem áður var hergagnaverk-
smiðja hernaðarsinnaðra ;■ yfir-
stéttar er nú viðgerðarstöð fyr-
ir landbúnaðartæki. Eign yíir-
stéttarmanns, vopnaframleið-
anda, hefúr breytzt í eign
sveitaalþýðu, breytzt úr verk-
smiðju stríðs og dauða í verk-
smiðju friðar. og .lífs. Dæmm
fyrir augunum voru ný. Flest
hafði eyðilagzt hér í loftárás-
um. Verkamennirnir höfðu orðið
að byrja með hamri og sóg.
Fyrst voru byggð og lagfærö
hýbýli manna og verksmiðju-
hús. Þá var hafizt handa með
hamrinum og söginni ásamt
þeim áhöldum öðrum sem hægt
var að koma í stand til að
búa einföld áhöld, sem síð-
an mátti nota til að búa til
flóknari. tæki. Þannig var hægt
koll af kolli að skapa vélar
til að sinna sjúkum dráttarvél-
um og öðrum áhöldum hins
mátti. Ef við kæmum aftur
eftir 2—3 ár þá myndum við
sjá mikil stakkaskipti. Allt
gengi nú með margefldum
hraða og vélakosturinn væri
alltaf að aukast, enda mundi
Brandenburgarland hafa 10.000
dráttarvélar í lok áætlunar-
innar. Áður en hann lauk máli
sínu lagði 'hann áherzlu á, að
allt væri undir því komið að
friðurinn héldist. Það yrði að
vera fyrsta mál alþýðunnar að
vernda hann.
•
STUTTUR TÍMI MILLI
RUSTA OG NÝTÍZKU
BAÐHUSS
Svo hófst lærdómsrik ganga
um staðinn undir leiðsögn for-
mannsins. Fyrst sýndi hann
okkur snyrtiskála og fata-
geymslur verkamannanna. —
Baðskálinn var allur flísalagð-
ur. Þarna voru steypuböð, og
handlaugar og salerni; heitt
og kalt vatn fyrir notendur,
jafnt sumar og vetur. Formað-
urinn, Erwin Storr, sagði að
byggja ætti á næstunni læka-
ingaböð og bætti við að aðbúðin
að vinnandi fólkinu gengi fyrir.'
Salurinn til fataskipta og fata-
geymslu var með rúmgóðum
skápum fyrir plögg hvers
verkamanns.
Allir þessir hlutir sögðu
manni ævintýri, sem gerzt hafði
á örstuttum tíma. Enginn fyrir-
myndarvinnustaður og undan-
tekning í ðkkar auðvaldsþjóðfé-
lagi gat boðið upn á svona
skilyrði. Tíminn milfi rústa og
fyrsta flokks baðhúss var svo
stuttur, það hafði þurft að gera
svo mikið, samt var þetta kom-
ið. Já, það var satt sem for-
maðurinn sagði: Aðbúðin geng-
ur fyrir. Sá gamli verkamaður,
sem af tilviljun sat í einni
kerlaug baðandi sig rétt um
hádegið, laugardaginn, sem ís-
lenzka æskufólkið kom honum
að óvörum, hann hlaut að fir.na
þetta á sér. — Verkalýðurinn
tekur margar troppur í stökk-
inu, þegar hann er ráðandi,
hugsaði maður ósjálfrátt. Ó.J.
(MEIRA í NÆSTA BLAÐI).
Dýfingar prests-
ins borga kirkjnna
Séra Robert Simon, kaþólsk-
úr prestur í franska alpaþorp-
inu Saone, greiðir niður skuld-
ir kirkju sinnar með því. að
stinga sér til sunds niður af
35 metra háum krana niður í
ána Doubs. Séra Simon er bú-
inn að stinga sér oft og síöast-
liðinn sunnudag vonaðist hann
til að geta rekið endahnútinn A
verkið. Hann selur aðgang að
dýfingasýningunum á fjórar
krónur og áhorfendur hafa
flykkzt að. Áður en hann sting
ur sér les séra Simon alltáf bæn
og krossar sig. Hann hefur ekki
orðið fyrir meiriháttar slysum
en er oftast með að minnsta
kostj eitt glóðarauga, þegar
hann kemur uppá yfirborðið.