Nýi tíminn - 22.01.1953, Blaðsíða 5

- Fimmtudaffur 22. janúar 1953 — NÝI TÍMINN — (5
n
GJALDÞROT STJORNARINNAR
í MARKAÐSMÁLUNUM
Sfiórnarvöldin rœða nú helzt um það
hvernig eigi að takmarka framleiðsluna!
Þeir bera
ábyrgðina
Um þessar mundir blasir við botnlaus kreppa í
afurðasölumálum. ein alvarlegasta kreppa sem yfir
íslenzkt atvinnulíf hefur dunið. Stefna ríkisstjórn-
arinnar í markaðsmálum hefur beðið algert skip-
brot, það skipbrot sem sósíalistar sögðu fyrir þegar
í upphafi marsjalláætlunar. Ástæðurnar til skip-
brotsins eru einkum brennar: 1.) Kreppa í auð-
valdslöndunum sem viðskipti íslands eru tjóðruð
við. 2.) Einokunarskipulag ríkisstjórnarinnar á af-
urðasölunni. 3.) Brjálæðiskennt ofstæki pólitíkusa
eins og Biama Benediktssonar, sem ekkert hafa hirt
um að ná í markaði sem verið hafa okkur opnir.
Málum er uú þegar svo komið a@ valdameimlmir
ræða hclzt um það hvemig þeir eigl að takmaika
framleiðsluna, hvort þeir eigi að hanna togurum
að aíla fyrir frystihús; hvort þeir eigi að úthluta
frystihúsunum ákveðnum kvóta þánnig að þau
megi ekki framleiða meira en ákveðið magn o. s.
frv. Helzta úrræðið er bannig að leggfa á ráðin um
það að hve mikiu leyti cigi að basrna þjéðlrmi að
vinna!
Hér fer á eftir stutt yfirlit
um ástandið í afurðasölumál-
um eins og það er nú.
FreSfískur
Enn eru óseldir um það bil
tveir þriðju h'utar af freðfisk-
framleiðslu síðasta árs. Birgð-
irnar í landinu sjálfu eru um
12.000 tonn. og auk þess eru
í geyms1uhúsum í Bandaríkj-
unum óseldar birgðir sem nema
um 7000 tonnum. Samtals eru
þannig óseld um 19 000 tonn,
en eðlileg ársframlei'ðsla hef-
ur verið metin um 30.000 tonn.
Eina nmtalsverða salan sem
náðst hefnr npp á síðkastið er
salan á 3000 tonrium af freð-
fiski til Austurþýzkaiands, þess
lands sem Bjami Benediktsson
bannaði öll viðskipti við fyrir
nokknnn árnm.
Auk þess sem a.ð ofan grein-
ir komu þær upplýsingar fram
á fundi Sölumiðstöðvar hrað-
frystihúsanna fyrir nokkrum
dögum að láta myndi nærri að
fyrirliggjandi væri nú í birgð-
um álíka mikið magn af karfa
og þorski fyrir ameríkumarkað
og seldist a'lt sl. ár, og í
Bandaríkiunum eru þegar haf-
in úndirbo'ð á íslenzkum fiski.
Þetta eru þær staðreyndir
sem blasa við um þær mundir
sem vetrarvertíð á að hefjast
um þessa.r slóðir. Eðlileg fram-
leiðsla á vetrarvertíð er 20—
25 þús. tonn. en það er ekki
einusinni rúm í frystihúsunum
nema fyrir um það bil helm-
ing þess magns! Enn ískyggi-
legra er þó hitt a'ð stjórnin sér
engin ráð til að koma fiskinum
út á mörki’ðum þeim sem hún
hefur bundið sig við. Bretland
er nú a'gerlega úr leik, hefur
hafið viðskiptastríð við íslend-
inga og hefur auk þess boðið
algeriega óhæft verð undanfar-
in ár. Bandarikin eru yfirfull
af íslenzkum birgðum, þannig
að þær einar munu lirökkva á
þessu ári og þykir gott ef þær
seljasL Vesturevrópulöndin
kaupa ými3t lítið eða ekki neitt
Salffískurinn
í Til ekáaíma töna virtust
söluhorfumar á saltfiski mun
ská’Ti en á freðfiski. Fram-
leiðsla síðasta árs var 55—60
þús. tonna. Af þessari fram-
leiðslu er ekki óselt mei/-a en
5—6 þús. tonn af óverku'ðum
samið í gjaldeyri Brasilíu og
öll þeirra viðskipti hafa geng-
ið miklu betur.
Saltfiskframleiðendur telja
því að útlitið sé verra en það
hefur veri'ð um mjög langt
skeið um sölu á saltfiski. Fyr-
irsjáanleg er sölustöðvun á ó-
verkuðum fiski og engar sölur
eru heldur fyrirajáanlegar á
verkuðum fiski, og eru sér-
fræðingar ríkisstjórnarinnar
þegar famir að tala um stór-
felldar verðlækkanir á þessum
afurðum.
ísfiskur
óþarft er að rekja ástandið
í isfiskmálum; allir vita a'ð ís-
fiskmarkaðurinn er úr sögunni
með öllu, nema þessi smávægi-
legi haustmarkaður í Þýzka-
landi, sem sl. ár reyndist mjög
lélegur.
HarSfískur
Eini þáttur framleiðslunnar,
þar sem horfur em viðunanleg-
ar, er fiskherzla. Sú fram-
leiðsla hefur gengið allvel og
aukizt nokkuð. Viðbúnaður er
nú talsverður að auka þessa
frystihúsanna eða setja um
það kvóta hvað hvert hús
megi framleiða! Helzta við-
fangsefnið virðist því vera:
Hvernig er hægt að draga úr
framleiðslunni ?
Nýja
rikisstjórn
Algerara öngþveiti er ekki
hægt að hugsa sér. Þjóðin má
aldrei viðurkenna það sjónar-
mið að draga úr framleiðslunni,
Þáð væri uppgjöf fyrir illmn
verkum óstjórnarinnar. Líf og
framtíð Islendinga er háð því
að öll framleiðslutæki séu l'át-
in ganga af fullum krafti x>g
framleitt e-ins og hægt er. En
þjóðin þarf að tryggja að í
landinu sé stjóm sem getur
gegnt því fmmskilyrði rikis-
stjóma að koma vinnu lands-
búa í verð, selja afurðir þeirra.
ASvaranir
sósialista
Sósíalistar hafa frá því
fyrsta varað við þessum
málalokum. I útvarpsumræð-
um frá Alþingi nm marsjall-
áætlunina í oiktóber 1947
komst Einar Olgeirsson rn. a.
þannig að orði:
„Ríkisstjórnin virðist telja
maúkaðina í Bandaríkjunum og
Bretlandi eftirsóknarverðustu
markaðina.
í Bandaríkjunum hefur fisk-
ur okkar hingað til verið seld-
Gleg-gsta dæniiff um það hverja möguleika ríkisstjórnin hefur haft og hef-
ur er sú staðreynd að Norðmenn hafa ekki átt í ncinum erfiðleikum með að
selja sjávarafurðir sínar. Þeir hafa getað selt þurrkaðan fisk viðstöðulaust til
Brasiliu og Spánar meðan full tregða hefur verið á viðskiptum íslendinga við
þessi lönd. Þeir hafa gert stóra samninga vlið Sovétríkin og alþýðuríki Austur-
evrópu og hagnýtt þar alla möguleika. Á sama tíma og talað er um að tak-
marka freðfiskframleiðslu hér eru þeir að framkvæma stórar áætlanir um
framkvæmdir í Norðumoregi, og byggjast þær aðallega á stóraukinni freð-
fiskframleiðslu.
saltfiski. Auk þess eru dálitl-
ar birgðir af þurrkuðum fiski
sem ekki hefur tekizt að koma
til markaðslandanna.
Nú um áramótin var útlitið
hins vegar þannig að lang-
stærati viðskiptaaðilinn, ftalía,
er talin eiga fyrirliggjandi salt-
fiskbirgðT til 9—10 mánaða.
Nýjustu fréttir herma áð ftal-
ir séu nú farnir að selja salt-
fisk sem keyptur var frá ís-
landi fyrir 105—108 sterllngs-
pund tonnið til Grikklands fyr-
ir 95 pund tonnið.
Vei’kun á* saltfiski á árinu
varð sáralítil. og var um tkeið
beinlínis bönnuð eins og kunn-
ugt er. Afskipanir til Spánar
hafa sáralitlar orðið og geng-
ið mjög treglega. Hafa Spán-
verjar æ ofan í æ neitað um inn
flutnmgsleyfi. vegna þess áð
þeir liafa talið að ríkisstjórn
íslands hafi ekki staðið við
samninga. Er nú mikil hætta
á þvi að þær birgðir sem rram-
leiddar voru fyrir Spánarmark-
að verði orðnar ónýtar, þegar
afskipun verður loksins heim-
iluð. Sömu sögu er að segja
um áfskipim á þurrum fiski .til
Brasilíu; hún hefur gcngið
eins illa og hugsazt getur,
þannig að þangað hefur svo
til ekkert farið enn. Tálið er
að ástæðan til þessarar tregðu
sé sú ao íslenzku bankarnir
gera kröfu.til þess að greidd-
ur sé harður gjáldeyrir fyrir
fískinn, en Norðmenn hafa t.d.
framleiðslu svo að segja um
allt land. Verulegur hluti þess-
arar framleiðslu er seldur í Af-
ríku; en á hinu eru auðvitað
engin tök að láta verka nema
sáralítið magn af heildaraf-
köstum íslendinga á þennan
hátt.
Að draga úr
framleiðsl-
unniI
Og nú er því svo komið að
fiskframleiðéndur spyrja 'hver
annan: Hváð á að gera? Það
er talað um það í fullri alvöru
að banna algerlega að frysta ' hafa náð sér aftur eftir hörm-
ur fyrir hálfvirði móts við það,
sem meginlandsþjóðir Evrópu
borga. Og Bandaríkin eru fall-
valtasti markaður veraldarinn-
ar... Næst hinum ótrygga ame
ríska martkaði virðist rikis-
stjórnin treysta á markaðina í
Englandi og Vesturevrópu.
Ýmsir þeir markaðir eru oss
góðir nú og sjálfsagt að hag-
nýta þá sem bezt næstu ár. En
mikil hætta er á að þeir verði
ekki traustir til frambúðar.
Englendingar, Hollendingar,
Frakkar og Þjóðverjar eru allt
gamlar fiskveiðaþjóðir, sem
flestar hafa öldum saman veitt
fisk á íslandsmiðum, og líklegt
er því miður, að þær geri það
líka í stórum stíl þegar þær
fisk úr togurum, mikilvirkustu
framleiðslutækjum þjóðarimiar.
Euda er nú þegar svo komið
að togarar fara sér mjög
hægt og sumir liggja alveg.
Eini togari Kveldúlfs, Egill
Skallagrímsson, hefur þannig
legið bundinn síðan í npphafi
verkfalls og Hggur enn. Ask-
ur, sem einnig er að verulegn
leyti eign thorsaraklíkunnar,
hefur legið bundinn í 7 mánuði.
Mennirnir sem stjóraa afurða-
sölumálunum get'a einnig for-
dæmið um afleiðlngar verka
sinna.
Auk þess sem talað er um að
stöðva togarana alveg, eru
ungar styrjaldarinnai’. Þessi
lönd verða því stopulir fram-
tíðarmarkaðir fyrir okkur ís-
lendinga ... En einhverjir eðli-
legustu markaðir fyrir afurðir
íslenzkrar fiskveiðiþjóðar eru
þau meginlandsríki Evrópu,
sem etóki liggja að úthöfum ...
ísland þyrfti til að tryggja
framtíð sína, hvað markað;
snertir, að geta selt allt að
helmingi framleiðslu sinnar á
þessiim möi'kuðum Austurev-
rópu ... Island getur gert slíka
samninga ef það gerlr þá nú
þegar og tryggt ltannig kreppu-
lausa örogga niarkaði með
föstu verði til margra ára, og
uppi ráðagerðir uni það að þessi lörid ; hafa undanfarin ár
draga úr 'friaitíeUtela i* fcráð4 gwitt Jucst. vé&tfyrit..: v&ra*
okkar. Alla pessa samninga-
möguleika, alla þessa markaði
i Sovétríkjunum, Tékkóslóvak-
íu og öðrum Iöndum þar
eystra, er nú ríkisstjórain að
eyðileggja, líldega með þeim
aíleiðingum að þeir að fullu
glatast Islandi og ýmsar þess-
ara þjóða fari jafnvei sjálfar
að gera út hingað norður í
stórum stíl“.
Og Einar Olgeirsson hélt
áf ram:
„Islendingar! Ég hef einu
sinni áður frá þessum stað í
nafni mins flotóks varað þjóð-
ina við, hva.ð yfir henni vofði,
ef hún notaði ekki þá strax
iþað tækifæri, er byðist, og
skapaði nýja stjóm í þvi skyni.
Það var í september 1944, og
við íslendingar báruni þá gæíu
til þess að afstýra ’nnanlánds-
ófriði og nota dýrmæt tæki-
iæri til Uppbyggingar atv’innu-
lífs vora sem ella hefðu glat-
azt að fullu.
Ég vil nú aftur vara þjóð-
iua við, að ef hún notar ekki
það tækifærs, sem nú er, til
þess að tryggja örnggan fram-
tíðarmarkað fyrir t. d. helrii-
inginn af útflutningi vorum
með samningum við Austurev-
rópulöndin, þá er það tækifæri
ef til vill glatað henni að full'u
og öllu... Ef þjóðin, og þá
fyrst og fremst samtök fram-
leiðslustéttanna, ekki tekur í
taumana, áður en það er orðið
of seint, þá tekst þessari rík-
isstjórn að vinna óbætanlegt
skemmdarverk gagnvart ís-
lenzkum sjávarútve.id, sem get-
ur eyðilagt framtíð hans með
því að svipta hann öruggustu
og beztu mörkuðunum".
Vestmaimaeymg-
ar ræða héraða-
bönn
Vestmannaevjum. Frá
fréttarit. Nýja Tímans.
Bæjarstjóm Vestmannaeyja
ræddi á síðasta fundi sínum
hvort fram ei’'yldi''fara atkvæða
greiðsla um héraðsbaan í Vest-
mannaeyjum. Var málinu frest-
að til endanlegrar afgreiðslu á
n.æsta-'fuiidi bæjarstjómariniir
JBX. .... 'Í