Nýi tíminn - 16.07.1953, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 16. júlí 1953 — NÝI TÍMINN — (5
Ef mér hefði dottið það í hug
i tíma, að ég myndi láta til-
leiðast að gera opinberlega að
umtalsefni þátttöku mína í
ferð hinnar íslenzku sendi-
nefndar til Rússiands og Asíu,
það 'herrans ár 1953, þá hefði
ég líka sennilega haft vit á
að búa mig undir það betur
en ég hef gert. Ég hefði getað
skrifað niður hjá mér margar
þeirra upplýsinga sem við
fengum, um rekstur ýmissa
fyrirtækja, upplýsingar um
fyrirkomulag og ætlunarverk
ýmissa menningarstofnana,
upplýsingar um launagreiðslur,
tekjur, gjöld, húsaleigu, vöru-
verð og óendanlega margt og
margt, sem við vissulega spurð-
xun um og fengum við greið
og góð svör. En það skal hrein-
lega játað strax að allan slík-
an tölulegan tíning ætlaði ég
félögum mínum á ferðalaginu
frekar en mér. Enda kom það
vel heim við sérhiífni mina að
þeir voru yfirleitt jafnduglegir
við að skrifa niður allan slík-
an fróðleik, sem ég var latur
til þeirrar vinnu, og vænti ég
að fróðleiksfúst fólk í þessu
landi muni á sínum tíma njóta
þar góðs af — það er að segja
ef það kærir siig um. — Já,
ég endurtek það: eí það kærir
sig' um. í>ví vissulega sleppti
obbinn af íslenzkum -blaða-
mönnum einstöku tækifæri
þegar rússneski rithöfundurinn
Polevoj bauðst til að sv.ara
hverrj þeirri spurningu er þeir
vildu fyrir hann leggja. En þeir
komu ekki til fundar við Po’.e-
voj og þeir spurðu þar af leið-
andi einskis. Það var áreiðan-
lega furðu barnalegt að noía
ekki þetta tækifæri. Polevoj er
einn af mest virtu rithöfundum
Rússl-ands, auk þess sem hann
á sæti í æðstaráði hins rúss-
neska ráðstjórnarlýðveldis. —-
Maður hefði því getað búizt við
,að það væri ekki bráðónýtt
fvrir -íslenzka biaðamenn að
ræða við hann. Spurningarnar
gátu þeir haft svo meinfýsileg-
,ar sem -almenn kurteisi fram-
ast leyfði. Ég hygg, eftir þeim
stu'ttu persónulegu kvnnum
sem ég hafði af Polevoj, að
hann hefði þolað gestum sínum
nokkurn ágang. Hann er gam-
ansamur náungi og elskulega
mannlegur í allri viðkynningu.
Siðan ég vissi þetta um ís-
-lenzku blaðamennina, hef ég
velt fyrir mér þessari spurn-
ingu: Hvers vegna vildu þeir
ekki koma og spyrja? Og það
er einmitt út frá minni eigin
reynslu, síðan ég kom heim úr
Rússlandsferðinni, sem ég þyk-
ist hafa fundið svarið. Ég veit
minna en litli fingurinn á Pole-
voj. I>ó hef ég verið spurður
og spurður. Þess vegna veit
Islenzka nefndln á Rauðatorginu í Moskvu í .inaí í vor.
Guðmundiir Böovarsson:
Fluttur MÍR-deildinni í Borgarnesi 5. júní
ég að við hér heima viljum fá
fréttir frá þessu mest umtalaða
landi veraldarinnar. En mönn-
um er -bara ekki sama hvaða
fréttir þeir fá. Sumir vilja fá
eingöngu góðar fréttir frá Rúss-
landi, og vissulega ætti það að
vera hverjum einstaklingi, sem
annars er heilbrigður á sálinni,
óblandin ánægja að fá góðar
fréttir úr hverjum þeim stað.
sem lifað er mannlegu lííi, —
en svo er það hinn hópurinn,
sem því miður, vill eingöhgu
fá illar fréttir frá Rússlandi
og helzt sem allra ' verstar —
og 'heldur engar fréttir en góð-
ar fréttir.
Það er hryggilegra en orð
fái lýst, að svo skuli hægt,
með rægjandi áróðri, að villa
um greind, jafnvel mætustu
manna, að j stað hlu-tlausrar
sannieiksle'itar, skuli ■ koma
beinn illvilji, og það í garð
þjóðar sem aldrei hefur á hlut
okkar gert og okkur aidrei um
tær troðið.
Ég þykist ekki hafa tekið svo
þátt i 'umræðum um Rússa-
grýluna, þetta ótrúlega fyrir-
brigði, né heldur um pólitísk
deilumál vfirleitt, að þess
vegna megi ekki trúa því sem
ég kynni að segja. Og ég hef
jafnan gert mér í hugarlund að
meðal þeirra sem alls ekki eru
fylgjaridi sósíalismanum né
framkvæmd hans í Rússlandi,
kynnu Þó að leynast menn,
sem þyldu að heyra sagt frá
því sem ber fyrir auga gests,
e,r um fáar vikur gisíir þetta
land.
Þó að mér þyki ferðasögur,
með sinni venjulegu uþptaln-
ingu um baráttu við toilverði
og viðurgerning á hótelum, yf-
irlei-tt leiðinlegas-tar sagna, þá
ber því eklei að neita að þar
-bggja þó stundum falin, vel
eða illa ef-r.ir atvikum, sum
þau atriði sem varpað geta
ljósj yfir líf þeirrar þjóðar er
það land byggir, sem um er að
ræða. Og ’ þó að áfangastaðir
og dagsetnin^ar séu í mínum
augum 'ekki stórum mikils
yirði, sé ég mér ekki annað
fært en að gera skil hinu hefð-
bundna formi iþrðasögunnar,
einnig að þessu ley-ti.
Við vorum átta landar sem
Fyrri gpeiii
tókum þátt -í þessari Rúss-
-landsferð. Við fórum i boði
Vok-s, sem er einskonar land-
kynningarfélagsskapur þeirra
Rússanna, eins og ykkur mun
kunnugt. Það hefur höfuðstöðv-
ar í Moskvu, en starfar í mörg-
um deildum á mörgum stöðum,
og er því sjálfsagt fyrir þá
sem vilja, að líta þá starfsemi
með nokkurri tortryggni, þó
maður gæti látið sér detta í
hug, -að athuguðu máli,. að
Rússum þætti ekki með öllu
einhlít sú kynning se.m Banda-
ríkjamenn og ýmsir aðrir hafa
nú uppi um land þeirra og
þjóð — og þjóðskipulag. Þurfa
Rússar að vísu ekki -að kosta
þá landkynnin-gu beinlínis, en
eitthvað þykir þeim þó víst
ábótavant í starfseminni. Að
minnsta kosti leggja þeir á sig
þá fyrirhöfn að bjóða mönnum
heim úr öllum homum heims,
að þeir megi 'heyra með eigin
eyrum og sjá með eigin augum.
Við fórum héðan að heiman
21. apríl með Gullfaxa um
Prestvick til Hafnar og 25. frá
Höfn til Helsinki í Finn’andi,
einnig með flugvél. Við höfð-
um því til umráða nokkra
daga í Höfn og sáum þar prýði-
lega búið að mörgum merkum
söfnum þeirra Dananna og ill-a
búið að Árnasafni, klifruðum
sumir hverjir upp i -grimmilega
háa kirkjuturna og smökkuð-
um ofurlítið á dansk-a bjórnum
og páskabrugginu, því það ger-
ir uppstigninguna til himins
miklu auðveldari í dönskum
kirkjutumum. Við heimsóttum
þar einni-g nokkra elskulega
landa okkar og sanníærðumst
þá þegar um að vel lætur ís-
lenzkt ‘mál í íslenzku eyra í
framandi landi. jafnvel þó eit-t-
hvað sáu skiptar skoðanir.
í Helsinki, höfuðöorg Finn-
lands, dvöldum við tvo daga,
og notuðum þá eins og við gát-
um til þess að skoða borgina,
sigldum ú-t í hin gömlu virki
Svíanna, Sveaborg, á eyjunum
utan við höfnina og gengum
þar úr skugga um hve hraði
tímans þurrkar út gagnsemi
þess hluta.r sem var ágætur í
gær, en í dag minjar einar,
þar sem drungalegur þy-tur lið-
ins tíma andar manni í eyru
orðum Prédikarans: ■ Allt er
hégómi.
Mjög síðia kvölds þann 37.
tóþúm v ð næturlest frá Hel-
sinki til Leningr-ad og hófs-t þá
förin und.'r járntjaldið fræga.
. Auðvitað nætur’est", munu
nú cmhvcrjir hugsa og g’.otta
inn í s:g. En bíðum nú við:
nítt'n cr bjort þarna no'rðú'r
frá sf’nsst : apríl cg sveita-
m.?ður'"n t-ortrvgginn. Ég var
bví v.pp' eítir hænublund og
hugðist 'nú hafa sterk varð-
höld á hlutunurrt, jafnvel reka
njósnir ef svo vildi lukkan Ijá
En því mjður, þárna var ekk-
ert að sjá, þar sem þ.essi lest
fór yfir landámærin. Ofurlítið
stopp, -einhver lestarmerki, sem
ég ekki botnaði neitt í, nokkr-
ir braut-arverðir, he’dur auðn-
arlegt land, með rúnir lið’nna
ófriða-rára ristar i andlit sitt,
það var al'-t og sumt sem njósn-
arinn mik]; sá. — Þeir hafa
kannski verið mér of któkir.
Við komum til Leningrad
um hádegi þann 28. Þar biðu
okk-ar, eins cg í Helsinki, íor-
kunnar góðar viðtökur hjá
Voksdeild. Sænskumælandi
kona, rússnesk, að öllu hinn
prýðilegasti kvenkostur, fór
með -okkur um borgina eftir
þvj sem timi vannst til og
sýndi okkur það sefn hægt var
að komast yf.ir að sjá á þessum
stutta tíma til kvölds. En eins
og ykkur er kunnugt var Pér-
ursborg (nú Leningrad) höfuð-
aðseíursstaður keisaranna og
er hún því bæð: borg hms
gamla og hins nýja tima. Okk-
ur hefði sannarlega langað til
að skoða .nnviðu Vetrarhah-
arinnar og aðra ke '■ara'ega bú-
staði, ástakapellu Katrinar
miklu, sem Þórbergur hefur
minnzt, ef ég man rétt (og vís-
ast til þess) og ót-al mar^t
annað bæði nýt-t og gtima.lt
En við höfðum' til umráða að-
eins þennan eina dag til kvölds,
og nokkrum tíma varð moðar
þó að eyða í þann fagnað sem
gestgjafar okkar höfðu okkur
fyrirbúið af mikiili rausn. Við
létum Þó ekki hjá liða að líta
á endurbyggingu þeirra út-
hverfa borgarinnar, sem harð-
as-t urðu úti í styrjöldinni, þar
sem Þjóðverjar náðu um stund-
arsakir naumri 'táfestu. Þar
mátti nú sjá breiðar götur og
reisulegar húsasamstæður, ým-
ist ful’búnar eða í by-ggingu,
nýja almennin-gsgarða, leik-
velli og annað það sem tilheyr-
ir bæði hinni skipúlögðu við-
reisn, sem einkennir þetta
land, og hinum eðlilega vexti
mikillar borgar.
Við komum til Moskv.u að
morgni þann 29. apríl, og mátti
þá segja að náð væ.ri höfuð-
áf-anga. — Strax á brautar-
stöðinni tóku Voksmenn á móti
okkur með mikilli ás-túð og
kurteisi ásamt þeim túlkum,
sem vera skyldu okkar þörfu
þjónar allan þann tíma sem
við dveidum í Ráðstjórnarríkj-
unum. Ég hafði fyrir m-itt leyti
vonaz-t eftir þvi, að við fengj-
um túlk eða túlka sem mæ.ltu
á einhverju þeirra mála Norð-
urlandanna, sem eru íslenzk-
Framhald á 8. síðu.
Múrarinn Gúri Sedúkoff og handlangari hans Alexandra
Vórönkóva, vinna við bygging'u nýs sambýlishúss við
Tjaikovslágötu í Moskva. Þau hafá fengið nafnbótina
stakkanoffverkámenn fyrir mikil og góð afköst. 1 bak-
sýn er eitt af háhýsunum, sem býggð hafa verið í
Moskva á síðustu árum.