Nýi tíminn - 17.09.1953, Blaðsíða 9

isitii
(Niðurlag)
Þegar alþýðutoyltingin stej’pti
rússnesku borgarastéttinni af
stóli, þá var þar grískkatólsku
kirkjunni að mæta. Rússneska
kirkjan var önnur sterkasta og
voldugasta kirkjustofnun i
kristnum heimi og svo ihalds-
söm og steinrunnin sem írek-
ast gat hæft í Rússlandi Zars-
ins. Við getum vel ieyft okkur
að taka ihæfilegt mark á öllum
tröllasögunurn um viðureign
kirkjunnar og bolsévikka í
Rússlandi. Ekki voru þær allar
sérlega smekklegar, og það hafa
bæði fyrr og. síðar gerzt ýmsir
furðulegir hlutir austur þar.
Hver einasta kirkja var brennd
að .minnsta kosti þrisvar sinn-
um og hver einasti presur
drepinn ekki sjaldnar en fjór-
um sinnum, auk þess sem þeir
dóu svo sex sinnum úr liungri
með öllu hinu fólkinu. En þótt
við tregðumst við það að taks
þessar sögur alveg bókstaf'.ega,
þá væri það blindur maður á
söguleg lögmál, sem þyrfti að
]áta segja sér það, að baráttan
milli þessarar byltingarhreyf-
ingar og þessarar auðugu og
kreddubundnu kirkjustofnunar
hafi verið allhörð. En þeirri
viðureign lauk með sigri bolsé-
vikkanna, eins og kunnugt er.
Nú eru rússnesku Ráðstjóra-
arlýðveldin einu ríki heims, þar
sem reynsla sögunnar gæti
igefið bendingar um, hvers
vænta mætti um starfsskilyrði
trúarsafnaða og trúarstofnana,
þar sem ríkjandi er sósíalskt
stjórnskipulag. Nú hefur mér
aldrei auðnazt að stíga mínum
fæti á þetta margumtalaða
iandsvæði, og hef ég því ekki
getað kynnzt þessum hiuturn
öðruvisi en í gegnum rit og
viðtöl við þá menn, sem ég tel
trúverðuga. Og í öðru lagi skal
ég hreinlega játa það, að svo
mikinn áhuga sem ég. hef á því
að afla mér heimilda um þróun
mála í Ráðstjórnarlýðveldunum,
þá hefur áhugi minn ekki fyrst
og fremst beinzt að þróun
kirkjumá’-anna. En i tilefni af
umræðuefni fundarins, þá get
ég þó í fyrsta lagi fullyrt það,
að þegar rússnesku kommarnir
gerðu byltinguna 1917, þá gerðu
þeir Það ekki í nafni kristin-
dómsins. Ég leyfj mér þvert á
móti að igera ráð fyrir því, að
þeir hafi sagt og gert sitt af
hverju, sem einhverjir. munu
hafa kallað beina árás á krist-
indóminn, og þeir þá ekkert
haft fyrir þvi að bera það af
sér. En guð lítur á hjartalagið,
og ekki munu allir þeir, sem
til mín segja: herra, herra,
koma í himnaríki, heldur þeir,
igera vilja föðurins, sem
um það, sem hann heyrði og
sá, var farin að dofna, þá eru
þessi orð hans skýr vitnisburð-
ur þess, hve öreigaupprun-i
kristindómsirrs á sterkar rætur
í kristni nútímans, þar sem
hún er annað og meira en
hræsnin einber, stríðsgróðabrall
eða- morðsýki. „Hluttekningin
með lítilmögnunum, traustið á
mönnunum og sameignin á
jarðargæðunum“ -höfðu minnt
hann á hans fegurstu drauma:
„nálægð anda Krists“. — Þann-
Jg getur íarið fyrir sannkristn-
um mönnum.
Síðan hafa verið stigin stór
þróunarskref í Rússlandi, og
imargt er þar á annan veg en
áður. Enn munu þó forustu-
■þvi er ' ekki menn þar vera- lítt kirkjulegir.
Gunnar Benediktsson:
Krístiodómur
er- í himnunum' Og
að neita, að í hinum nýju ráð-
stjómarlýðveldum taka' brátt
að gerast.ýmsir þeir hlutir, sem
snerta til fagnaðar hjörtu
manna, sem t aUur kristinn
heimur telur í flokki sann-
kristnustu manna samtíðarinn-
ar. Maður er nefndur Stanley
Jones og var til skamms tima
einn af frægustu heiðingjatrú-
boðum heimsins og er þáð má-
skeenn. Hann fór til'Ráðstjórn-
arríkjanna rétt eftir J930, og í
tilefni af því skrifaði hann rit-
gerð, sem birtist þýdd i Kirkju-
blaðinu um 1935. Honum lýst
ljómandi vel á efnahagsþróun-.
ina í Rússlandi: „Rússneska
þjóðin ætlar að nota vélina til
almannaheilja, ekki einstak!-
ingsgróða, og hættan á offram-
leiðslu á að hverfa við það, að
afurðunum verður skipt jafnt á
milli allra‘og til umbóta á lifs-
kjörum heildarinnar. Almanna-
hagur batnar að sama skapi og
fr-amleiðslan eykst. Þannig er
haldið opnum dyrum. Svo er
ekki hjá oss — og verður ekki
fyrr. en vér leggjum samst.arf
að undirstöðu í stað sam-
keppni“. Þetta geðjast þessum
sannkristna manni vitanlega
mjög vel, bvi að kristnir menn
gleðjast í hjarta sinu, þegar
gerðar eru ráðstaf-anir til að
tryggja almannaheil!, einnig á
tímanlegu sviði. En svo kemur
hann að andlegu hliðinni.
Hann kom til Rússlands á
páskadagsmorgun. „Þetta voru
einkennilegustu páskamir. sem
ég hef lifað", segir hánn. „Við
vorum seinni hluta dagsins i
St. ísaks-dómkirkjunni, -sem nú
er orðið safn andstætt trúar-
brögðunum. Um kvöldið reynd-
um við að komast í éinhvérja
kirkju, en fundum enga opna,
nema eina þýzka kirkju. Trúin
virtist hrunin eins og spilaborg.
Kristur var krossíestur á ný —
dáinn og grafinn og letrað á
gröf hans: Engin -upprisa. Þann-
ig voru fyrstu áhrifin, stem ég
varð fyrir. En þegar ég var
kominn ausíur .vfir Rússland,
þá fannst mér samt, að hlut-
tekningin með lítilmögnunum,
traustið á mönnunum og sam-
eignin á jarðargæðunum minna
mig á nálægð anda Krists og
páskaboðskapinn: „Hann er
upprisinn", og yrði oss krist-n-
um mönnum áskorun um það
að láta guðs ríki á jörðu verða
að veruleika".
Þetta þykir mér ákaflega
meríllegur vitnisburður aí
munni manns, sem vigt hefur
lif sitt þeirri bugsjón að út-
breiða kristindóminn, Þótt hann
reyndar æti þetta allt ofan í sig
síðar, þegap ' endurminningin
En nú munu trúaðir ménn þó
eiga greiðari leið að njót-a guðs-
þjónustu en var fyxir fullum
20 árum. Nú enu korpnar á
fullar sættír með ríkisstjórninni
og kirkjunni. NÚ hefur kirkjan
sætt sig v-ið að halla sér að
guði sínum og sv.ala trúarþrá
safnaða sinna, en gefa frá sér
•allt leynimakk við. óvini ríkis-
ins um .að vinna því tjón. Það
fer vist ekki milli mál-a, að í
Rússlandi einu allra ríkja í
Evrópu er fullkomið trúfrelsi.
Þar -get-a menn dýrkað guð sinn
á hvern þann hátt, er þeir girn-
ast, svo lengi sem þe.ir gera
ekki öðrum mönnum mein, og
stofnað með sér félög um sitt
guðsþjónustuhald. Þar liggja
refsingar við, ef verið er með
glannaskap að trufla guðsþjón-
ustuhald manna, hversu spreng-
hlægilegt s-em. það kann að
vera, því að þar er litið svo á,
að það eigi ekki að svívirða
-helgidóma annarra manna. En
þar sem fullkomið trúfrelsi er í
Ráðstjórnarríkjunum, þá geta
menn líka óhindrað stofn-að fé-
lög til að vinna gegn trúar-
: brögðum, og ég hef grun um,
að þess háttar félagsskapur sé
stjómarvöldunum þar . sízt á
móti skapi. En út af því ættum
við kristninnar menn ekkj að
bera neinar áhyggjur, því að
svo þekkjum við mátt drottins,
að það væri hið hróplegasta
guðlast að efast úm sigur hans,
þar sem barizt er á jafnréttis-
grundvelli. En það er eins og
mörgum kristnum manni hins
vestræna heims finnist sem
guði séú allar bjargir bannaðar,
nema honum sé fenginn stuðn-
ingur rikisstjórnanna, svo fé-
.legar sem þær eru margar
hverjar. Og þar sem nú er svo
komið, að það sem Stanley
Jones sá aðeins sem framtíðar-
draum og áætlanir um almenn-
ingsheill, það getum við nú séð
augliti til auglit-is, þá ætti
hverjum kristnum manni ekki
að vera þungt um hjaría, þegar
við lítum til þeirr-ar framtíðar,
sem guðsríkið á í vændum i
skauti sósíalisma og síðar
kommúnisma.
Þróun kirkjumála í Ráð-
st jómarríkjunum er aleina
bendingin, sem sagan hefur enn
gefið okkur um það, hvernig
takast megi sambúð trúar-
bragðastofnana og ríkisvalds í
sósíölsku ríki. Alþýðuríkin í
Mið-Evrópu eru enn á stigi
stéttabaráttunnar og innrásai-
slyrjaldanna frá auðvaldsheim-
inum, þótt nú sé sú -innrásar-
styrjöld háð með öðrum vopn-
um en á tímum rússnesku bylt-
ingarinnar,- Kirkjuleg öfl innan
Fimmtudagur 17. september 1953 — NÝI TÍMINN -ú (9
þessara rikja voru miklu meir-a
á bandi alþýðunnar en átt hafði
sér stað í Rússl-andi á s-inni tíð,
en einstakir kirkjunnar menn
haf-a þó staðið þar í andskota-
flokkinum miðjum, og er það
sízt að undra, þar sem mar-gir
þeirra standa beint undir -and-
legri og embættislegri forustu
páfans í Róm, sem er erkifj-andi
alls kristindóms og allra menn-
ingarmála um allan heim. Við
kristninn-ar menn -hér úti á Is-
landi biðium þess af öllu okkar
hjarta, að alþýðu þessara landa
takist sem fyrst að vinna bug
á þess konar skemmdaröflum,
svo að þar geti sem fyrst dafn-
-að trúarlíf með eðlilegum hætti
í samræmi við andlegar þarfir
fólksins í landinu.
Þar sem séra Jóhann Hannes-
son, sem flutt hefur s-itt fram-
söguerindi, þegar ég flyt þessar
iínur, hefur helgað meginhluta
lífsstarfs síns kristniboði í Kína
og hefur nú orðið að hverfa
frá því starfi, eðlileg-a -með
miklum sá.rsauka, fyrir aðgerð-
,ir kommúnista þar, þá þykir
mér það sennilegt, þegar ég er
að semja þessi orð mín austan
fjalls, að ástandið í Kina hafi
eitthvað -borið á góma í fr-am-
söguerindi -hans. Og hvort svo
er eða ekki, þá er á allan hátt
rétt að minn-ast á þetta 500
imilljóna alþýðuiýðveldi í sam-
bandi við umræðuefni fundar-
ins. Kína stendur enn á bylt-
ingarstiginu á sama hátt og
áður nefnd alþýðulýðveldi í
Austur- og Mið-iEvrópu. En
þess verður að gæta, að Kína
er ekki og hefur ekki verið
kristið þjóðfélag. Árekstrar -al-
þýðubyltingarinnar við kristnar
félagsstofnanir hljóta því að
verða annars eðlis þar og með
öðrum hætti en í löndum, þar
sem kristin kirkja hefur verið
rikiskirkj-a eða kristindómurinn
að minnsta kosti rikjand; trú-
arbrögð. í Kína er kristindóm-
urinn enn erlend stefna og þar
boðuð af mönnum, sem hafa
sín sterkustu tengsl, menningar-
lega og fjárhagslega, við þá
hluta heims, þaðan sem fæst
hefur komið -af góðu til þéssar-
ar langkúguðu Þjóðar og kín-
versk alþýða á sízt góðs frá að
vænta í yfirstandandi frelsis-
styrjöld hennar. V-ið séra Jó-
hann munum vera fullkomlega
sammála um það, að sérstak-
lega eðlileg afstaða liggur að
baki því, hve kínverskum
kommúnistum er lítt -gefið um
andlega leiðtoga lýðsins vestan
yfir járntjald, og það segir
ekkert til né frá um afstöðu
þeirra til kristinnar trúar.
Fréttir Ríkisútvarpsins höfðu
það um da-ginn eftir séra Jó-
hanni, að erfiðleik-ar þeir, sem
kristniboðamir eiga við að
stríða í Kína, stafi ekki af
andúð gegn kristindómi, heldur
-af andúð gegn hinum vestræna
heimi, sem annast útgerð þess-
ara trúboða, og eðlilegum ótta
við, að þeim sé sköpuð aðstaða
til skemmdarverka fyrir hönd
hinna grimmu og sterku and-
stæðinga í vestrinu. Það er líka
staðreynd, að um skeið voru
kristniboðarnir sízt óvelkomnir
frá hendi kommúnistanna. Bar
þar tvennt til. Annað var það,
að kristin trú leysti -af hólmi
miklu steinrunnari trúarbrögð
og kom losi á rótgróin hug-
myndatengsl, sem voru þræl-
siungnir hemlar á þeirri and-
legu þróun, sem nauðsyn var á.
til þess að kínversk alþýða yrði
sem bezt byltingarhlutverki
sínu vaxin. Hit-t var það mann-
úðar- og menningarstarf, serú
trúboðarnir hafa haft með
höndum. Þeir leituðust við að,
kenna fólkinu að lesa og skrifa,
útveguðu lækna og komu upp
sjúkrahúsum, og margt fleira
gerðu þeir til að lin.a þjáningar
langþjáði'a manna. Mér hefur
veitzt sú ánægja -að fá að kynn-
ast persónulega Islendingi, sem
um alllangt skeið stundaði
kristniboð í Kína, Ólafi Ólafs-
syni kristniboða. Ég vona, að
honum sé það ekki á móti
skapi, þótt ég geti þess, að
þegar fundum okkar fyrst bar
saman sumarið 1928, þá sagði
hann eitthvað á þá leið, að það
væri erfitt -að vera trúboði í
Kína án þess að hafa samúð
með kommúnistunum þar sök-
um þess áhuga, sem þeir hefðu
á því að bæta afkomu hinnar
þjáðu og fátæku og fáfróðu al-
þýðu. Mér verða ógleymaníegar
frásagnir Ól-afs af starfi bans
austur þar og lýsingaraar á
lífskjörum fólksins. Mér var
það fullkomlega ljóst, að megin-
þátturinn í starfi hans var
-mannúðarstarf í þágu blá-
sna-uðr-ar alþýðu, sem stóð á
svo lágu mennin-garstigi, að
manni hrýs hugur við. Mér
mun seint líða úr minni sá
fögnuður hjartagróins mann-
kærleik-a, sem leiftr-aði af svip
hans og orðum, þegar hann var
að segja frá áran-gri þeim,.sem
hann náði með -að bæta kjör
þessa fólks og auk,a þekkingu
þess og kunnáttu í þeim efnum
sem talið er sjálfsagt hér í
vestrænum heimi að hver mað-
ur fáj ;að njóta. Mér duidist
ekki, að við þetta starf hafði
hjarta hans fyrst og frem.-t
verið bundið, þótt jafnvel hann
sjálfur kunni að álíta, að atfn-
að haf-i verið þar enn ríkara.
Ég leyfi mér ekki að óreyndu
að efa, að þannig sé einnig við-
horf -annarra þeirra, sem helg-
að hafa líf sitt þessu starfi. Ég
skil það vel, að þessum mönn-
um sé það viðkvæmt mál, þeg-
ar þeir eru knúðir til að hverfa
frá þvL En þrátt fyrir Það
leyfi é-g mér nú í lok máls
míns að varpa fram þessum
spurningum: Hvort munu elcki
hjörtu þess-ara manna titra af
fögnuði, ef öllum þessum
hundruðum milljóna verður
kennt að lesa og skrifa á ör-
fáum árum, ef hundr-uðum
milljóna þessarar örsnauðu og
kúguðu þjóðar er gefin ný trú
á mennina og lífið, dregið úr
örbirgðarstakknum og leidd til
mennin-garríkrar lífstilveru?
Munu þeir ekki lof-a -guð sinn
hástöfum fyrir að frelsa þessa
þjóð undan oki Þess arðrán-,
sem leitt hefur yfir hana hung-
urmorð milljóna á einum gróð-
ursælast-a bletti jarðartnnar,
losa þessa þjóð úr viðjum
þeirra misþyrminga, sem menn-
ingarleysið bakar alþýðanni?
Geta þessir menn átt nokkia .
ósk heitari en þá, að þessi f.iö!-
mennasta þjóð heimsins, stm
aldrei hef-ur leyft sér að íara
með stríð á hendur annarri
þjóð, fá; að vera í friði með að
byggja upp þjóðfélag sitt og
ibæta sér upp ósegjanlegan ar-
móð margra -alda? Og mun ekki
hjarta þeirra svella -af glóandi
, Framhald á. 5. síðu j