Nýi tíminn - 22.07.1954, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 22. júlí 1954 — NÝÍ TÍMINN — (5
Tefldí á sviðinu í stóru leik-
húsi á afþjóðamótinu í Praha
Tilgangilaust að taka þátt í skákmóti nema menn
hlaupi 190 metrana á minna en 15 sekúndum!
Friðrik Ólafsson kom heim fyrir nokki’u eftir þátttöku
sína í alþjóöaskákmótinu í Tékkóslóvakíu, en þar tefldi
hann meö miklum ágætum, vann 9 skákir, gerði 5 jafn-
tefli og tapaði 5 — og varð sjötti í rööinni í hópi 20 úr-
valsmanna, þar á meðal beztu skákmanna Austurevrópu-
landanna, annarra en Sovétríkjanna.
Fréttama.ður blaðsins náði
tali af Friðriki og spurði hann
umtilhögun mótsins.
— Fyrst voru tefldar 6 um-
ferðir í Praha, þá 8 í Mari-
anske Lasne og loks 5 í Praha.
í Praha var teflt í stóru leik-
húsi, Radio-Palads. Sátum við
þar á sviðinu, en áhorfendur í
sætum allt í kring, og var hús-
ið venjulegast fullskipað. Kom-
ið var fyrir sýningarborðum,
einu fyrir hverja skák, þannig
að áhorfendur gátu fylgzt vel
með öllu sem gerðist og var
þar einnig gefið upp hvern
tíma hver taflmaður hefði not-
að. Einnig voru sumir áhorf-
endur með kíkja til þess að
geta fylgzt enn betur með gerð-
um okkar sem á sviðinu sátum.
— Mótið hefur þannig vakið
mikla athygli?
— Já, skákáhhgi er greini-
lega mjög mikill þarna eystra.
Það kom þó nokkrum sinnum
fyrir að áhorfendur klöppuðu,
þegar þeir töldu að sérstaklega
vel hefði verið teflt.
— Var þetta ekki erfiðasta
mót sem þú hefur tekið þátt í?
— Jú, það er óhætt að segja
það. Það þarf geysilegt þrek
til að taka þátt í slíkri keppni
og geta haldið fullum kröftum
til loka. Satt að segja fann ég
á mér þreytu þegar eftir 10
umferðir. Fyrir austan leggja
þeir mikla áherzlu á að keppn-
isskákmenn þjálfi með sér
líkamlegt þrek, og aðstoðar-
maður Szabos sagði við mig að
ekkert þýddi fyrir menn að
taka þátt í skákkeppni af þeir
hlypu ekki 100 metrana undir
15 sekúndum!
— Hvað ert þú lengi að
hlaupa 100 metrana?
— Eg hljóp þá nú einhvern
tíma á 13 sekúndum, sagði
Friðrik og brosti. En þetta er
alveg rétt hjá þeim. Slík keppni
reynir ekki síður á líkamsburði
og þjálfun en hugann, maður
sá að þeir vönustu sóttu sig
undir lokin. Mér var sagt
að Austurevrópukeppendurnir
hefðu hvílt sig og þjálfað
líkamlega í mánuð fyrir keppn-
ina, synt og hlaupið.
— Voru ekki aðstoðarmenn
Friðrik Óiafsson
með képpendunum til að
hugsa um biðskákirnar?
— Jú, flestir voru með slika
aðstoðarmenn, og er það að
verða alveg fastur siður. Er
það auðvitað mikill kostur.
T. d. tapaði ég biðskák við
Kluger, en hún átti að vera
einsætt jafntefli — en ástæðan
var sú að við Guðmundur átt-
um þá biðskák báðir í einu og
ég hafði minna tóm til að
grandskoða skákina en Kluger
og aðstoðarmaður hans.
— En hefði þá ekki verið
betra að Guðmundur hefði að-
stoðað þig, eins og ráð var
fyrir gert í upphafi?
— Ja, Guðmundur segir það.
En mér fannst nú einnig mik-
ill styrkur að því að annar
íslendingur tók þátt í skákmót-
inu með mér.
— Nokkur sérstök heppni
eða óheppni í mótinu?
— Það var hrein hand-
vömm í skákinni við Sliwa. Eg
var með gerunna skák, þannig
að hann var að því kominn
að gefa hana. og ég hafði næg-
an tíma. En þá lék ég herfi-
lega af mér, hef líklega verið
orðinn of öruggur. Þetta var
í 12. umferðinni og slík slysni
hefur auðvitað áhrif á mann á
eftir. Hins vegar vann ég þetta
ekki upp með neinni hiiðstæðri
heppni.
— Það hefur farið vel um
ykkur þarna eystra?
— Já, það var ágætlega um
okkur búið. Þátttakendurnir
bjuggu allir á sama hóteli, og
ég hafði þar herbergi fyrir mig.
— Voru keppendurnir ekki
flestir eldri en þú?
— Við Uhlmann, Austurþjóð-
verjinn, vorum yngstir, 19 ára.
Sigurvegarinn Pachmann mun
vera 33 ára og Szabo 38.
— Var ekki úthlutað verð-
launum?
— Jú, segir Friðrik og sýnir
vandað útvarpsviðtæki sem
hann fékk frá Tékkneska skák-
sambandinu. Pachmann fékk
mikinn plötuspilara og Szabo
kvikmyndatökuvél. Annars var
verðlaunum þannig háttað, að
menn fengu 50 tékkneskar
krónur fyrir hverja unna skák.
— Það hefur heyrzt að þú
verðir útnefndur alþjóðlegur
skákmeistari fyrir frammistöð-
una á mótinu.
En Friðrik vill sem minnst
um það tala; segir að vísu að
á það hafi verið minnzt í
Praha, en stjórn Alþjóðaskák-
sambandsins muni taka ákvörð-
un um það á sínum tíma. Og
ekki býst Friðrik við að taka
þátt í neinum meiriháttar skák-
mótum á næstunni; nú tekur
við hvíld og áframhaldandi
skólanám.
Bunvœní
læknislyf
Franska heilbrigðisstjórnin
hefur skipað lyfsölum að
skila tafarlaust öllum birgð-
um af nýju kýlalyfi, stalin-
on, sem reynzt hefur stór-
hættulegt. Að minnsta kosti
20 manns hafa þegar látizt
af því að taka það inn.
Stalinon eru töflur, sem
innihalda bæði tin og brenni
stein. Lyfjaeftirlitið sam-
þykkti í janúar í vetur að
hefja mætti sölu á lyfinu.
Voru þúsundir askja með
töflunum komnar til lyfsal-
anna þegai tilraunir á
músum leiddu i ljós að stal-
inon veldur banvænni heila-
bólgu. Nær samtímis fóru
fréttir að berast af fvrstu
mannslátunum af völdum
lyfsins.
ObduSio Barfhe látinn (aus
Obdulio Barthe, verkalýðsleiðtoginn frá Paraguay, sem
i fjögur ár hefur verið haföur í haldi í fangelsi í Buenos
Aires í Argentínu og Asuncion, höfuöborg Paraguay, hef-
ur nú verið látinn laus. Var þaö einungis vegna ítrekaðra
áskorana alþýðusamtaka víðsvegar um heim.
Barthe var pólitískur flótta- landsins, sem eru i höndum léns-
maður í Argentinu er argentísk
stjórnarvöld létu handtaka hann,
þann 22. júlí 1950. Hann var
hafður í haldi og pyntaður fyrst
í fangelsi í Buenos Aires, en síð-
an í Asuncion, höfuðborg Para-
guay. Sökum illrar meðferðar
var líf hans í stöðugri hættu
og heilsu hans hrakaði mjög.
Hann var að dauða kominn er
hann var loks látinn laus nú
nýlega. Það eina sem Barthe
var gefið að sök, var að hafa
tekið þátt í kjarabaráttu alþýðu
í lándi sínu. Með fangelsun
Barthe ætluðu stjórnarvöld
herra og auðmanna, að beygja
alþýðu landsins undir arðráns-
og kúgunarok sitt. Það tókst þó
ekki o? eftir að hafa fengið
þúsundir áskorana um að leysa
Barthe úr háldi, m. a. frá Al-
þjóðasambandi vérkalýðsfélag-
anna, þingi Verkalýðssambands
Suður-Ameríku, Verkalýðssam-
böndum i Asiu og víðar, neydd-
ist stjómin til þess og varð
Barthe frjáls maður á ný, eftir
fjögurra ára fangelsisvist, í maí
s.l.. Hann mun þá hafa haldið
til Guatemala í boði þáverandi
stjórnar landsins.
Plógurinn er 55oo ára gamall
Plœging. Ævaforn klettarista frá Bohuslán í Svíþjóð.
Elzta mynd af plógi sem Áður en plógurinn kom til
menn þekkja fannst þar sem sögunnar erjuðu menn jörð-
nú heitir Irak og er talin 5500
ára gömul, segir norski mann-
fræðingurinn og þjóðfræðing-
urinn prófessor Gutorm Gjess-
ing í grein í danska tímaritinu
Vor Viden. Þá bjó þarna þjóð
sem liét Súmerar. Engin vissa
er þó fyrir að þeir hafi fund-
ið plóginn upp, því að tækið
sem myndin er af er svo vand-
að að það hlýtur að hafa átt
sér aidalanga þróunarsögu.
Drógu plóg með halanum.
Það er þó nokkurnveginn
víst að plógurinn hefur breiðzt'
út frá Mið-Austurlöndum til
annarra hluta Asíu, Norður-
Afríku og Evrópu. Víða liefur
hann lítið sem ekkert breytzt
fram á okkar daga.
Húsdýrahald og p’ógurinn
fylgdust að. Fyrsta dráttardýr-
ið var uxinn, hann þekkist á
mörgum klettaristum af plæg-
ingu frá Norðurlöndum. Oftast
eru uxamir með ok á herðum,
en stundum virðist plógnum
hafa verið fest aftan í halann
á vesalings skepnunum.
Leitar bróð-
ur síns
Brian Fawcett, sonur brezka
landkönnuðarins Percy H.
Fawcett ofursta, sem týndist í
frumskógum Brasilíu fyrir 29
árum, ætlar í sumar að reyna
að hafa. upp á honum eða a.m.
k. ráða gátuna, hver afdrif föð-
ur hans urðu. Það er í annað
skipti sem hann freistar þess.
Hann reyndi það fyrst fyrir
tveim árum en varð einskis vís-
ari. Hann gerir sér ekki vonir
um að finna föður sinn á lífi
nú, en er ekki vonlaus um að
finna bróður sinn, Jack, sem
var í för með föður þeirra í síð-
ustu ferðinni. Brian mun m.a.
nota flugvél til leitarinnar.
Óleysanlegt
dæmi á prófi
Eitt af stærðfræðidæmunum
á landsprófinu í Noregi í vor
var óleysanlegt. Margir ncm-
endur eyddu miklum hluta
próftímans til að ráða þetta
dæmi og höfðu því nauman
tíma til að ráða hin. Meðan á
prófinu stóð, uppgötvaðist
skekkjan í dæminu og hrað-
skeyti voru send um allt landið
til að leiðrétta hana. Víða bár-
ust skeytin samt of seint. Próf-
dómendur tóku vægilega á þeim
ncmcndum, sem liöfðu spreytt
sig á hinu óleysanlega dæmi.
ina með grefi. Það var sein-
legt og erfitt verk, plógurinn
var margfalt stórvirkara tæki.
Akrarnir stækkuðu og uppsker-
an jckst. Bóndinn gat fram-
leitt meira en hann þurfti til
viðurværis fyrir sig og sína.
Þar með hafði skapazt grund-
völlur fyrir myndun borga og
verzlunarviðskipti.
Öjækktur í Ameríku.
Fornu menningarríkin í Asíu
og Evrópu hefðu ekki getað
myndast ef ekki hefðu komið
til bóndinn og plógur hans. En
hvergi meðal Indíána í Amer-
íku, ekki einu sinni Tháþróuð-
ustu menningarríkjum þeirra í
Mexíkó og Perú, þekktist plóg-
urinn áður en Evrópumenn
komu þangað.
Þótt ótrúlegt sé er það engu
síður satt, að indíánaþjóðirnar,
sem lifað hafa af á nokkrum
landskikum í Bandaríkjunum,
kynntust ekki plógnum fyrr en
á fjórða áratug þessarar ald-
ar, þegar stjórn Roosevelts
gerði ráðstafanir til að bæta
hag þeirra.
Stríð í átta ár
Framhald af 1. síðu.
sjálfstæðishernum en allir urðu
að gefast upp við það verk.
Virkin unnin.
Árið 1949 hafði sjáfstæðis-
hernum vaxið svo fiskur um
hrygg að hann gat lagt til at-
lögu gegn hinum minni virkjum
Frakka. Féllu þau eitt af öðru.
Frakkar reyndu að afla sér
stuðnings almennings með því
að setja á laggirnar leppstjórn
undir forystu Bao Dai fyrr-
verandi keisara en sú tilraun
mistókst með öllu.
Hægt en jafnt hallaði undan
fæti fyrir Frökkum og um þver-
bak keyrði í vor, þegar þeir
misstu um 15.000 menn af ein-
vala liði sinu í bardaganum u.m
virkið Dienbienphu.
Samningar boðnir hvað eftir
annað.
Ho Chi Minh bauðst hvað
eftir annað til að hefja samn-
inga við Frakka um frið í Indó
Kína en þeim tilbcðum var
aldrei sinnt fyrr en á síðast-
liðnum vetri, þegar almenn-
ingsálitið í Frakklandi krafð-
ist friðar í Indó Kína.
Samkomulagshorfur vænkuð-
ust þó fyrst þegar Pierre-
Mendés-France tók við forsæti
frönsku ríkisstjórnarinnar.
Hann hafði frá upphafi krafizt
þess að fríður yrði saminn í
Indó Kína en orðum hans var'
enginn gaumur gefinn fyrr en
a’ger ósigur á vígvellinum
blasti við Frökkum.