Nýi tíminn - 15.12.1955, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 15, desember 1955 — NÝI TÍMINN — (3
KiIJeni í Keriiformu
Framhald af 7. síðu.
verið hollt að fræðast af skáld-
inu um bókmenntir og skopun
skáldsagna áður en þeir fóru
að skrifa.
Og við ræddum einnig um
stjórnmál.
Laxness hafði þá fyrir nokkru
snúið baki við kaþólskunni og i
afturhvarfinu féll hann í faðm
sósíalismans. Ég var, eins og
allur þorri íslendinga, fæddur
sósíalisti og hafði myndað mér
sósíalistískar kenningar löngu
áður en ég vissi að það orð
væri til.
Eins og ungum mönnum er títt,
þóttumst við hafa bót við öllum
meinum veraldar og það skorti
eiginlega ekkert annað á en að
stjórnartaumar heimsins væru
lagðir okkur í hendur og þá
yrði öllu borgið.
Við mynduðum stjórnmálaskoð-
anir okkar á siðfræði, hinni
gömlu kenningu: hin mestu
gæði fyrir hinn mesta fjölda.
Og gagnvart byltingu, eða and-
stöðu gegn kapítalisma: standi
einn í vegi fyrir velferð hundr-
að, verður einn að víkja. Við
aðhylltumst engan sérstakan
stjórnmálaflokk, en vorum blátt
áfram vinstri sinnaðir sósíal-
istar. Á hinn bóginn vildum við
leggja hverju góðu málefni lið
og styðja hverja góða tillögu
hvaðan sem hún kom. Þetta
virtist svo auðvelt úr fjarlægð-
inni. Þegar á hólminn kom,
breyttist afstaðan óhjákvæmi-
lega. Það er aumur maður, sem
ekki veit hvað að honum snýr
og aumur sá, sem ekki geldur
gott með góðu. Það er engin
dyggð að vera vinur vina sinna,
heldur sjálfsagður hlutur.
Þar sem ég er hvorki rithöf-
undur né stjórnmálamaður, hef-
ur lítið farið fyrir mínum
stjórnmálaskoðunum til þessa.
Með Laxness gegnir öðru máli.
Hann hefur aldrei farið dult
með skoðanir sínar og oft verið
í broddi fylkingar, enda skrifar
hann af slikum myndugleik, að
menn verða að taka tillit til
þess sem hann segir hvort sem
þeim líkar betur eða verr. En
stjórnmál hér á landi eru kom-
in á það stig, að sértu ekki
með mér, ertu á móti mér. Þar
er enginn millivegur og skyn-
semin þotin út í veður og
vind.
Ég hefi gerzt svo margorður
um stjórnmálin sökum þess,
að bæði heimsblöðin og ekki
sízt andstæðingablöðin hér á
,'landi, hafa viljað draga af-
I stöðu Laxness til stjórnmála í
efa eins og þau vissu betur um
skoðanir hans en hann sjálfur.
(Við mynduðum okkur ungir
| stjórnmálaskoðanir eins og á
1 undan er lýst og mér vitanlega
hefur engin teljandi breyting
á þeim orðið. Ég veit það fyrir
víst, að við trúum hvorugur á
lygina. En ef hvítt má ekki
kallast hvítt, þá er ekki til
neins að vera að tala eða
skrifa.
En það er eitt mál sem okkur
er báðum og ætti að vera hverj-
um manni heilagt og það er
Nóbelsverðlaunin
ættjörðin og frelsi þeirrar þjóð-
ar sem við erum afsprengi af.
Það er hafið yfir allan stjórn-
málaþvætting óg þar kemur
enginn undansláttur til greina.
Það getur verið að ein kyn-
slóð hafi rétt til að ka.lla vfir
sig alla þá bölvun, sem henni
sýnist. En ábyrgð okkar er
miklu þyngri en það. Það er
ábyrgðin gagnvart böraum okk-
ar og barnabörnum, gagnvart
öllum óbornum kynslóðum.
Frelsið er fjöregg, en við hög-
um okkur eins og tröllskessur,
sem kasta því á milli sín af
miklu óviti.
★
Af kynnum okkar Halldórs
þessa jólanótt í Los Angeles
fyrir 28 árum spannst vinátta,
sem hefur enzt okkur fram á
þennan dag og sem ég veit að
muni endast okkur meðan við
lifum báðir. Það var ekki hægt
að finna ákjósanlegri félaga í
útlegðinni, því auk þess að vera
manna skemmtilegastur í við-
kynningu og umgengni, er Hall-
dór fágað práðmenni og dreng-
ur góður. Annars var það ekki
ætlunin að hlaða hann lofi, því
þetta eru ekki eftirmæli, held-
ur aðeins upprifjun hugstæðra
endurminninga.
Ég hef ekki hikað við að draga
fram smámuni og jafnvel það
mannlegasta og hversdagsleg-
asta, því mönnum er hollt að
hafa það í huga, einkum of-
dýrkendum, að snillingurinn er
líka maður. En ég bið afsök-
unar á því, hversu oft ég hef
orðið að koma sjálfum mér að
1 skrifum þessum, en þegar
raktar eru sameiginlegar end-
urminningar, verður varla hjá
því komizt.
og íslenzku umhverfi. En list
hans væri ekki einskorðuð við
ísland, höfuðeinkenni hennar
væri samúð með öllu lifandi hér
á jörðu, hún væri borin uppi af
mannúð og mannást. „Allt sem
Laxness hefur skrifað er þrungið
félagslegum eldmóði og hann hef-
Ur sjálfur tekið virkan þátt í
félagsmálum sinnar tíðar“.
,,Sú var tíð“, sagði prófessor
Wessén, „að margir íslenzkir
rithöfundar völdu sér annað nor-
rænt mál en íslenzku til að rita
bækur sínar á, og ollu þar ekki
einvörðungu fjárhagsástæður,
heldur einnig það að þeir van-
treystu íslenzkri tungu sem tæki
til listrænnar sköpunai’. Mikil-
vægasta afrek Laxness er ef til
vill að hann hefur endurnýjað
íslenzka tungu til listrænnar
túlkunar í óbundnu máli og með
fordæmi sínu gefið íslenzkum rit-
höfundum djörfung til að beita
móðurmáli sínu. Það er ekki sízt
þess vegna að landar hans virða
hann svo mjög og meta svo mik-
ils.“
Megi íslenzkur skáldskapur
halda áfram að blómgast
Prófessor Wessén hafði mælt
á móðurmáli sínu, en nú beindi
Halklór Kiljan Laxness
andi myndir frá þjóðlífi fslands
og sögu. Látum oss vonast eftir
auðugri og mikilli blómgun ís-
lenzks skáldskapar. Ég færi yður
hann orðum sínum til skáldsins hjartanlegar hamingjuóskir frá
'úláÍB sem

Miimisverð iíðindi 180!—1860
Ritinu er sniöinn nákvæmlega sami
stakkm’ hvað snertir efnismeðferð og
ytra útlit og ÖLDINNi OKKAR, minn-
isveröum tíöindum 11901—1950.
Frásagnir allar eru „settar upp“ í
formi fréttafrásagna aö nútímahætti.
Efni ritsins er ótrúlega. fjölbreytt og
skemmtilegt. Myndh- eru um 250,
margar hverjar merkar heimildir um
þjóölíf og þjóöhætti á liöinni öld og
sumar fáséöar.
ÖLDIN SEM LEIÐ — bezt þegna
jólagjöfin — kjörbók sérhvers
heimilis.
Verð kr. 175,00 ib.
Hulin fortíð
Saga um óvenjuleg og eftirminnileg ör-
lög ungrar konu, svo spennandi, dular-
full og áhrifarík, áö seint mun lesand-
anum úr minni líöa.
Saga þessi hefur veriö þýdd á fjöl-
mörg tungumál og hvarvetna átt gíf-
urlegum vinsæludm aö fagna. Einnig
hefur hún veriö kvikmynduö.
HULIN FORTfÐ er jólaskáldsag-
an í ár. Verð kr. 98,00 ib.
Æfintýrosirkusinn
og mælti þá á íslenzku þessi orð:
„Halldór Kiljan Laxness! Ég
hef nú reynt í stuttu máli að
skýra frá skáldferli yðar fyrir á-
heyrendum hátíðarinnar. Flestir
þeir er hljóta verðlaun Nóbels
sænsku akademíunni og bið yður
nú stíga fram til þess að taka úr
hendi konungs þau bókmennta-
verðlaun Nóbels sem yður hafa
verið veitt.“ Gekk Halldór Kiljan
þá fyrir konung og tók við verð-
ÆVINTÝRABÆKUR Enid Blyton eru sannkallaðar óskabækur allra barna og
unglinga, jafnt drengja sem telpna, er bíöa hverrar nýrrar bókar full eftirvænt-
ingar og tilhlökkunar. Útbreiðsla og vinsældir þessara bóka heyra til sjaldgæfra
undantekninga, og segja má, aö búiö sé aö þýöa þær á flestallar þjóðtungur
vei-aldar.
losna við þessa raun eingöngu
vegna þess að þeir skilja ekki
sænsku og þurfa því ekki að
hlusta á hvað sagt er. Því er
ekki þannig farið með yður. Því
miður munu fleiri íslendingar
skilja sænsku en Svíar íslenzku.
Samt eru þeir margir Svíar og
aðrir sem lært hafa íslenzku
eingöngu til þess að geta lesið
bækur yðar á frummálinu og það
er trú mín að með tímanum
verði þeir enn fleiri. Ég bið yður
að halda áfram þessu þýðingar-
mikla starfi og hvetja aðra
landsmenn yðar að gera slíkt hið
sama. Gef oss áfram margar lif-
laununum.
Veizlan í ráðhúsinu
Þá var afhendingu nóbels-
verðlaunanna lokið og var nú
farið til ráðhúss Stokkhólms-
borgar, þar sem haldin var
veizla, sem 800 manns sátu. Þar
var haldin ræða fyrir minni kon-
ungshjóna og konungur minntist
Alfreds Nóbels. Bergstrand pró-
fessor ávarpaði nóbelsverðlauna-
menn. Halldór Kiljan Laxness
flutti þar ræðu. M. K.
(Ræðan var send símleiðis og
er því akki að treysta að hún
hún birtist hér alveg eins og
höfundur gekk frá henni).
Æfintýrasirkf'finm
er prýddur öllum þeim góöu eiginleikum, sem gert hafa bækur þessar svo af- :
burða vinsælar: spennandi og hröð atburöarás, fjörieg frásögn, kímni og ó-- j
svikin ævintýii — og síðast en ekki sízt fjöldi afbragðsgóöra mynda. —
j Verð kr. 57,00 ib.
5 Ofantaldar bækm* fást hjá öllrnn bóksölum og beint frá útgefendum. Sendum
j bm-öargjaldsfrítt gegn póstkröfu hvert á land sem er.
DRAUPNISðTGAFAN — IÐUNNARðTGAFAN
Skeggjagötu 1. — Reykjavík — Símar: 2923 og 82156