Nýi tíminn


Nýi tíminn - 15.12.1955, Blaðsíða 4

Nýi tíminn - 15.12.1955, Blaðsíða 4
4) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagrur 15. desember 1955 Hver áhrif rentu á verð- myndun er verður ekki svar- að, þannig, að niðurstaðan sé nákvæmlega ein tiltekin tala, en það má með nokkurri vissu reikna út að þau liggi innan vissra marka. Þriggja mánaða víxill að upphæð kr. 1000.00 kostar aðeins kr. 20.00, auk stimpil- gjalds og þóknunar, séu árs- vextir 8%. En rentan er nú orðin svo samgróin hagkerfi okkar að hún er mælikvarði fc. 3% af krórnun 135300,00 ...... kr. 4059,00 Samtals kr. 5637,00 1 öðru lagi eru vinnulaun áætluð kr. 60993,00. Af nettó- tekjum manna hér á landi mun hluti fara til greiðslu húsnæðiskostnaðar. Setjum svo að í sveitum kosti hús- næðið ekki nema Vs hluta teknanna. Af vinnulaunum, kr. 60993,00 kostar húsnæðið Vextir af öðrum lánum og eigin fé áætlað 1000000,00 X 0,05 kr. 50000,00 Samtals kr. 86000,00 Við útgerð hátsins vinna 21 manns í 4,5 mánuði. Það eru 94,5 vinnumánuðir. Mánaðar- hlutur kr. 7000,00. Hlutafé alls kr. 94,05 x 700 ........... kr. 661500,00 Önnur vinnu- HaUdór Halldórsson, arkitekt: V- á gildi eigna. Á það jafnt við um eignir öðrum leigðar sem og eignir í eigin notkun. 1 októberhefti Hagtíðinda f. þ. á. er sundurliðun útreikn- ings á vísitölu framfærslu- kostnaðar í Reykjavík fyrir október í ár. Með því að at- huga áhrif rentunnar á hvern einstakan lið og bera síðan saman summu allra liðanna við heildarframleiðslukostnað fæst hugmynd um það hve etór þáttur rentunnar er í verðlagsmynduninni. ^ Landbúnaðarvörur I nýju hefti Freys er skýrsla eftir Sverri Gíslason um verðlagsgrundvöll land- búnaðarafurða fyrir tímabil- ið 1955-1956. Samkv. skýrsl- unni eru tekjur og kostnað- ur meðalbús áætlað krónur 85066,00. Af kostnaðarliðum búrekstursins eru vextir af skuldum......... kr. 1578,00 og vextir af eigin fé. þá kr. 12198,60. Húsnæðis- kostnað má yfirleitt sundur- liða þannig, að viðhaldskostn- aður, fyming, vátrygging og opinber gjöld sé V4 hluti, en þáttur rentunnar % hlutar eða 75% heildarkostnaðar. Af kostnaði meðalbús verður hluti rentunnar samkv. þessu: vextir af búrekstri kr. 5637,00 vextir af íbúðarhús- næði 12198,00x0,75 kr. 9150,00 Samtals kr. 14787,00 Hlutfallstala vaxta af land- búnaðarafurðum er þá 14787, 00 : 85066,00 = 0,174 eða 17,4%. 'k Fiskmeti Nýr 55 tonna fiskibátur kostar 1,3 millj. kr. Auk þess þarf hús og veiðarfæri fyrir um 0,5 millj. kr. eða samtals kr. 1,8 millj. Hjá fiskveiða- sjóði fæst lán kr. 800.000,00 með 4,5% árs- vöxtum ......... kr. 36000,00 ----------------------------- innar, segir í ritstjórnargrein í gær, að Vesturveldin verði að gera sér ljóst að þau geti ekki lengur litið á löndin við Mið- jarðarhafsbotn sem áhrifa- svæði sitt, þar sem þau geti skipað málum eftir geðþótta sínum. Egyptaland og fleiri ríki séu orðin sjálfstæð á borði engu síður en í orði og láti ekki leng- ur neinn segja sér fyrir verk- um. Fulltrúi Sýrlands hjá SÞ kenndi í gær Vesturveldunum lim viðsjárnar sem ríkja við Miðjaröarhafsbotn. Sagði fulltrúinn, að það væri yfirdrepsskapur af Vesturveld- unum að kenna vopnasölu Tékkóslóvakíu til Egyptalands og tilboðum Sovétríkjanna um tækniaðstoð til Arabaríkja um viðsjárnar á þessum hjara lieims. Ástandið þar hefði verið viðsjárvert löngu áður en þetta tvennt kom til. Það eru Vesturveldin en ekki Sovétríkin sem hafa komið sér upp herstöðvum hvar sem þau hafa getað í löndunum við Mið- jarðarhafsbotn, sagði fulltrúi Sýrlands. Það eru Vesturveldin en ekki Sovétríkin sem reynda að knýja ríkin á þessum slóðum etja þeim hverju gegn öðru þeg- í hernaðarbandalag við sig, og ar það tekst ekki. Það eru þessi ntanaðkomandi afskipti sem valda ólgunni á þessum slóðum. Ekki lengur áhrifasvæði Vesturveldanna. Blaðið AI-Gumhurye í Kairó, ínálgagn egypzku ríkisstjórnar- ÞíóSveriar nú húskœndur Sendiherra Sovetríkjanna í Austur-Þýzkalandi tilkynnti í gær sendiherrum Vesturveld- . anna í Bonn að stjórn Austur- Þýzkalands hefði tekið við öll- um yfirráðum yfir Austur- Þýzkalandi, þar á meðal landa- mæravörzlu og yfirumsjón með samgöngum milli Vestur-Þýzka- lands og Berlínar. HENNAR Á VERB- MYNDUN laun við útgerð- ina áætluð .... kr. 88500,00 Vinnulaun alls kr. 750000,00 Hér er áætlað að *4 hluti vinnulauna fari til húsnæðis- kostnaðar og eins og áður sé hluti rentunnar þar af 75%. Hluti rentu af vinnulaunum er þá 750000 : 4 x 0,75 .... 140625.00. Vextir af stofnfé kr. 86000,00 Vextir af launum kr. 140625,00 Vextir alls kr. 226625,00 Brúttótekjur bátsins eru 1400 skippund sem gera krónur 1250000,00. Hlutfallstala rentu í fiskverði er þessu samkv. 226625 : 1250000 .... 0,18 eða 18%. Hér hefur hluti rentunnar ekki verið talinn af beitukostnaði og ýmsum út- gerðarvörum. Er sízt of hátt að áætla það 2% heildar- kostnaðar. Hluti rentu í heild- arkostnaði útgerðar þessa báts væri þá um 20%. (Þess- ar tölur eru fengnar í viðtali við útgerðarmann á Suður- nesjum). — Væri aflahlutur minni en hér er talinn, mundi hluti rentunnar verða ennþá meiri. ^ Kornvörur, nýlendu- vörur, eldsneyti og ljósmeti Af útsöluverði erlendrar vöru mætti áætla að álagn- ing smásölu sé 25% og álagn- ing heildsölu sé 8% eða alls 33%. Hér á landi umsetja verzlanir vörulager sinn vart meir en þrisvar á ári. Vextir af vörulager væru þá (reiknað með 8%) 0,67x8 : 3 .. 1.8%. Þá má ætla að y5 hluti verzl- unarkostnaðar sé leiga eftir húsnæði og áhöld. Hluti rent- unnar af þessum lið væri þá 33 x 0,75 : 5 = 5%. Ef helmingur verzlunarálagning- ar væri kaupgreiðsla, en af því hluti húsnæðiskostn- aður, þá er hér hluti rent- unnar 33 : 2 : 4 x 0,75 .... 4,1%. Enn eru þó ótalin þau áhrif sem rentan hefur á flutningagjöld og tolla. Er það sízt of hátt áætlað á 1,1% útsöluverðs. Hluti rentu af útsöluverði erlendrar vöru væri þessu samkvæmt 1,8+ 5,0 + 4,1 + 1,1 .... 12%. TÁr Iðnaðarvörur 1 verðmyndun iðnaðarvöru mun algengt að 28% sé hluti fyrirtækjanna í heildarverði. Þar af mun um % vera leiga eftir hús og áhöld. Nú er fyming véla mun meiri en fyrning húsa og því rétt að áætla hluta rentunnar hér af ekki nema 60%. Af þess- um lið væri hluti rentu þá 28 x 0,60 x % . .. um 10,1%. Sé áætlað að 22% af heildar- verði iðnaðarvöru séu vegna efniskaupa, en helmingur vöruverðsins vegna vinnul., þá er hluti rentu af því vegna húsnæðiskostnaðar verkafólks- ins 50 x 0,75 x ^4 ■ • • • 9,4%. Af útsöluverði iðnaðarvöru er hluti rentu þá 10,1 + 9,4 .. 19,5%. ^ Ýmisleg útgjöld Hvað svo sem innifalið er í þessum lið vísitöluútreikn- ingsins, en hann er næstum 1/7 hluti ' alls framleiðslu- kostnaðar, þá mun það var- lega áætlað að hluti rentu af því sé aðeins 1/10, eða 10%. ’jÁr Húsnæðiskostnaður Af húsnæðiskostnaði er fyrning, viðhaldskostnaður, vá- trygging og skattar samt. ekki meira en % hluti. Hér er því hluti rentunnar langsam- lega mestur, eða 75%. Með tilliti til þess að í sjálfum byggingarkostnaðinum er hluti rentunnar vart innan við 20% er varlega áætlað, að af heildarkostnaði hús- næðis sé hluti rentu áætlað- ur. 75%. Samkvæmt framangreindri sundurliðun er hluti rentunn- tölur vegna húsnæðiskostnað- ar væri hlutfallstala rentunn- ar 17461,09 : 43303,55 = 0,403 eða '40,3%. Samkvæmt þessum lang- dregnu útreikningum hér að framan ætti hluti rentu í verðlagsmyndun að vera á bilinu milli 25% og 40% a£ heildarverði, eða um þriðjung- ur framfærslukostnaðar. Þetta er ótrúlega mikið. Þó er hér aðeins reiknað með tiltölulega lágum vaxtatölum, eða frá 3%-8%. Lánsfé, fengið með sölu skuldabréfa, þar sem af- föllin eru allt í 35% af nafn- verði, eru jafnan með mun hærri vöxtum, jafnvel um og yfir 15%. Renta af húsnæðiskostn- aði er langsamlega veigamesti þátturinn. Hann er samslung- inn hverjum einstökum lið út- reikninganna. Og þó að sá kostnaður sé greiddur af tekjum heimilanna, eftir að verð framleiðslunnar er á- kveðið, þá hvílir hann á fram- leiðslunni, atvinnuvegunum. Kostnaður af álagi rentunn- ar er innifalinn í vöruverðinu hverju sinni. Undanfarandi ár hefur verðlag hér á landi farið sí- hækkandi. Að sjálfsögðu hafa launagreiðslur einnig hækkað. Síðustu 8 árin hefur kaup- máttur launa þó ekki aukizt. Orsakir verðbólgunnar geta því ekki legið í hækkuðum launagreiðslum. Séu framan- greindir útreikningar nærri lagi, þá er rökrétt að álykta að einmitt hinn ofurþungi skattur rentunnar á atvinnu- vegum þjóðarinnar sé hin raunverulega orsök verðbólg- unnar. Það er undiralda rent- unnar sem ber verðbólguna sífellt áfram, lengra og lengra. Lokamörk verðbólgunnar er verðlaus gjaldmiðill, saman- ber verðhrun þýzka marksins 1923, þegar á seðlana voru prentaðar billjónir marka. Þrátt fyrir stórvirk fram- leiðslutæki og vaxandi fram- leiðslu, framleiðslumagn, langtum meira en áður hefur þekkzt, eiga atvinnuvegimir í sívaxandi erfiðleikum. Und- irstöðuatvinnuvegir þjóðarinn- ar í verðlagsmyndun: ar eru reknir með styrkjum Útreikningar vísitölu Hluti rentunnar okt. 1955 % kr. Kjöt 4360,12 17,4 758,66 Fiskur 1066,10 20,0 213,22 Mjólk, feitmeti 4896,88 17,4 852,06 Kornvörur 1914,68 12,0 229,76 Garðávextir og aldin .. 583,27 17,4 101,48 Nýlenduvörur 1392,29 12,0 167,07 Eldsneyti og ljósmeti.. 1602,58 12,0 193,31 Fatnaður 5323,87 19,5 1029,15 Ýmisleg útgjöld 4163,76 10,0 416,38 25303,55 3961,09 Húsnæði 5075,31 75 3806,48 30378,86 7767,57 í útreikningum Hagstofunnar er húsnæðiskostnaður allt o£ lágt áætlaður. Mun sanni nær að áætla húsnæðiskostnað nú fyrir 5 manna fjölskyldu kr. 1500,00 á mánuði eða kr. 18000,00 á ári. Með þeim tölum yrði niðurstaðan eftirfarandi: Utreikningar vísitölu okt. 1955 Annað en húsnæði,... 25303,55 Húsnæði .............. 18000,00 43303,55 Hluti rentunnar % kr. 3961,09 75 13500,00 17461,09 Miðað við heildartölur fram- færslukostnaðar í okt. 1955 í Reykjavík samkv. útreikningi Hagstofunnar væri þá hlut- fallstala rentunnar 7767,57 : 30378,86 = 0,255, eða 25,5%. Miðað við hinar leiðréttu af almannafé, svo þeir ekki stöðvist með öllu. Og svo á að ráða bót á þessu ástandi með því að hækka útlánsvexti bankanna. Það væri eins og að gefa sjúklingi meðöl, sem magna veikindin-

x

Nýi tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Nýi tíminn
https://timarit.is/publication/883

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.