Nýi tíminn - 14.06.1957, Blaðsíða 2

2 NÝI TÍMINN — föstudagiir 14. ji'rní 1957
IWÖKN ÞORSTMNSSON:
I/T\T A \ / T i nic M 44/
KIN A Vi iLUIb m ir i
m
ér dettur ekki í hug
að ég sé fær uin það að
rita um Kína, skýra, livað
þar er að gerast og imers
við megum vænta þaðáií að
austan, og þó er ég sann-
færður um að þetta mikla
veldi niun hafa úrslitaáhrif á
gang heimsmála í náinni
fi'amtíð. Ef menn vilja ráða
eitthvað í rúnir framtíðarinn-
ar. þá verða þeir að beina
sjónum sínum austui til Asíu.
Þar austur frá bar svo margt
furðulegt. f-yrir augu, að mig
skortir tungutak til þess að
lýsn því. Þar aegir saman
frumstæðri steinöld og háþró-
aðri nútíð á jafnelskulegan
hátt og fólkinn á götunni.
Sumir ferðamenn nefna Kin-
vðrja stóru fjölskylduna. jnn
jier austur frá virðist allt
vera öllum opið, allir vera
saman, og menn gera ekkert
að því að einangra sig. En
hvemig er þetta fólk, og við
hvaðn kjör býr það?
í okkar augum em Kínverj-
ar brosmildasta þjóð-, sern við
höfum séð; þeir voru síbros-
andi og syhgjandi, jafnvel
undir drápsklyfjum á stræt-
um. því að jreir ern ávallt að
burðast með eittihvað, bera á
sjálfum sér möl í götur, leir
i hús. guðamyndir í hof og
eldri systkini rogast með, þau
yngri á bakinu. fi!g gæti bezt
trúað. að þeir svæfu bros
andi. Og-það er eitthvað uud-
arlegt jafnvægi hngans. í
framkomú þessa góýaiiega
fjöida, fólk virðist hafa al-
gjört vaid á geði sínu, og
börr. eru hispurslaus og frjáís-
mannleg án jiess að vera
frek. Þau tóku okkut jafnvel
við höud sér, þessi liálftröil
úr norðri. og sýndu okkur
eitthvnð rnerkilegt og settu á
hrókáræður við olckur á kín-
versku. Þegar þau uppgötv-
tiðu, að við skiklum ekki, tóku
þau stundum bækur og vildu
kenna okkur að stafa og
horfðu öldungis undrandi á
talfæri okkar, þegar kínversk-
an korn öll á afturfótunum út
úr okkur, Látil stúlka endáði
á því að skoða upp í Jón
Helgason, þegar hún hafði
árangurslítið revnt í stundar-
fjórðung að kenna honum að
lesa á Litlu guíu hænuna á
kínversku eða einliverja svip-
aða bók. Að hennar dómi var
liinn ævuverói prófessor mjög
á brjálæðingum. Hins vegar
lék mér forvitni á að vita
forsendur hins andlega heil-
brigðis, og svörin voru mörg,
en hnígu flest á þá lund, að
uppeldi væri strangt, fólk

vangefinn. Mér virðist sem kín-
verskum börnum þætti við
háifgerðir spémenn. Ég gat
skernmt mér við það tímunum
saman að standa á götunni
og liorfa á krakkaskarann og
þurfti ekki nema brosa öriítiö,
þá skellti liann uppúr. Þau
urðu innilega vonsvikin, þeg-
ar allar viðræður fóru út um
þúfur, en það var þó gamau
að koma við okkur, ieiða okk-
ur láta lyfta sér upp og verða
stór.
En ég ætla mér ekki að
fara að rita hér iangt mál
um kínversk börn, stjórn
Kím verður að senda Jónas
Árnason þangað austur, næst
þegar tækifæri býðst til þess
að ræða við það yndislega
fólk. Ég hafði lesið það ein-
hvern tíma í gamalli bók, að
geðveikt fólk væri svo sjald-
gæft í Kina, að það hefði til
skamms tíma verið talið heil-
agt. Ekki vildu Kínverjar
viðurkemia, að slíkir dýrling-
ar hefou viðgengizt, en stað-
hæfðu, að geðveiki væii mjög
sjaldgæfur lcvilli þa.r í ia.ndi,
enda þnkkti fólk þar hvorki
Freud né sálgreiningar. Þó
em geðveikrahæli þar í öll-
um boi’gum, og mér vai’ l)oðið
að skoða siíka stófmm, en'
hafði engan sérstakan áliuga
stillti kröfum sinum og metn-
aði í hóf, samvinna og sam-
hugur hefði ávallt ta-lizt
dyggð i Kína, og síðast en
ekki sízt væru Kínverjar
frumstæð iandbúnaðarþjóð,
nokkurn veginn óbrjálaðir af
trúarbrögðum, enda væru
bændur ávallt andlega heil-
brigð stétt og raunsæ. Ég
lét mér þessar skýringar
nægja og margar fleiri, sem
ég er búinn að gleyma. Það
getur vel verið, að Kínverjar
séu að eðlisfari eitthvað ró-
lyndari og geðbetri en áðrar
þjóðir, þótt mér sé erfitt að
trúa því; og einstök atvik
sannfærðu mig um, að fólk er
þar með sama marki brennt
og heima á íslandi. Ég veit:
ekki, hvemg lögreglusam-
þykktir eru í Kína, en börn
veltast þar um stræti lnngt
fvam á kvöid og vilja ekki
koma inn. Ég 'sá þau berjast
uin við onæður sínar og fara
gjörsamlega úr kínversku
jafnvægi, þegar þær sóttu þau
að lokum.
Heimsókn
í skóla
Við Bragi Sigurjónsson heim-
sóttum gagufræða- og meruxta .
skólá i Shanghal (Hsiaag
Ming-skólann>, en þar stun.d-
uðu 2865 unglingar nám. Okk-
ur var tekið af faguandi hópi
ungmenna og boðið á skrif-
stofu rektors. Þar vorum við
m.a. fræddir á því, að kin-
verskir nemendur væru mjög
siðprúðir, áhugasamir og
hlýðnir og engin vandkvæði
að lialda. uppi aga og reglu-
semi. En einmitt meðan hinn
ágæti og hógværi relctor var
að skýra okkur frá þvi, hve
ánægjulegt væri að stunda
kennslu í Kína, vai’ð mikil
háreysti á göngum skólans og
nokkrir nemendur gerðust svo
djarfii- að opna hurðina á
skrifstofunni og gægjast inn,
en aðiir skriðu með einhverj-
um hrögðum upp á gluggana.
Rektor varð vandræðalegur,
því að ekki lieyrðist manns-
ins mál fyrir hávaða og ærsl-
um í hinum siðprúðu nem-
enaum; það glumdi og berg-
málaði í húsinu. Hann fór
fram til þess að liasta á lýð-
iim, en ekkert dugði. Hann
tjáði okkur þá, að unglingam-
ir væru svo kátir af því, að
við skyldum g’era skólanum
þann heiður að heimsækja
:hann. Kennslutími er yfirleitt
6 45 min. stundir á dag, tví-
skipt er í flest skólahús, því
að Kínverja sliortir mjög
slíkar byggingar eins og okk-
ur Islendinga. Kennsluskylda
kennara er 18-—20 stundir á
viku í vmglingaskólum og
nesku, en nú væri hún frjálst
fag, og enskunni ykist stöð- V
ugt fylgi, því að Kínverjar ■"
teldn sig þurfa að læra margt
í tækni og listum af Vestur-
Evrðpuþjóðum; í sínum skóla
mætti varla á milli sjá, hvorfc
fleiri iærðu ensku eða rúss-
nesku.
Þegar við höfðum drukkið
mikið af tei, fór liann með
okkur i skoðunarferð um hús-
ið. Það stóð á miðri kennslu-
stund, en nemendur urða
býsna ókyrrir, er þeir urðii
okkar varir og brátt virtust
kennai’ar missa algjölega
stjórn á lýðnum. Allir gaiíg-
ar fylltust og rektor hörfaði
með okkur út í forgarð skól-
ans og bjóst til þess að fylgja
okkur út að bifreiðunum. Ett
garðurinn fylltist á svip-
stundu og við komumst ekk-
ert áfram fyrir hlæjandi ung-
lingum, sem þyrptust kring-
um okkvir. Við héldum után
um rektor til þess að verja
hann áföllum, en hann vár
slitinn úr höndum okkar, svo
að ég gat aldrei kvatt þann
ágæta mann, en Bragi er
manna sterkastur og fullhugi.
Hann iréðst aftur inn í þvög-
una og hafði að seilast til
rektors með víokkur blessun-
t. %
arorð og bjarga túlknum okk-
ar, henni Tekönnu, sem við
vorum nærri búnir að gleyma,
Ég settist hins vegar upp
í hifreiðina og útdeildi þaðan
handaböndum og faðmlögum
eftir því sem ég komst yfir,
Bílstjórinn var sá eini, sem
lét sér hverki bregða, setti
í gang og seig á hópinn, en
unglingar héngu utan í bif-
reiðinni langt út á götu, en
sumir fóru að leika sér, og
mér sýndist, að þeim dytti: .
ekki i hug að fara í tima S
bráð. Þar með var heimsókn
okkar í sltóla lokið í Kina;.
við þorðum ekki að heimsækja
fleiri stofnanii’ af því tagl
Lýðurinn minnti okkur mjög
á liina tápmiklu æsku heima"
á íslaudi; hún var e.t.v. ein-
ungis ennþá -frjálsmannlegri
austur í Kina.
Vafasamur lýður
Á vestrænan mælikvarða er
Kína. fátækrahverfi, ömurlegt,
eða aðlaðandi, eftir þvi hvern-
Kiuklcar á götu.
16—18 í meimtaskólum og
laun frá 60—180 yen á mán-
uði, en það er sami launastigi
og gildir í iðnaði. Nemendur
eru skyldir að læra eitt vest-
rænt mál, en mega. velja miili
rússnesku og ensku, (Kína er
svö austarlega, að Rússar
teljast þar til . vestrænna
þjóða), líektor sagði, að fyrst
eftir- þyltiaguna ihefði það ver-
ið skylda að Jáaina fóllci rúss-
ig menn eru innrættir. Ég sá
hvei’gi lúxus, tildur eða prjál
utan halla og' hofa neina á
heimili milljónamærings, en
almemngur hefur í sig og á
og börn eni tápmikil og
hraustleg, en þaö er nýtt fyr-
irbrigði í sögu Kínaveldis,
Það er mjög gott að um-
gangast þessa fá,tæku, en þð
stórauðugu þjóð. Mlklar sög-
TSVamhflld á 7. íiíðll.