Skólablaðið - 14.03.1931, Blaðsíða 2

-2-
um heiðnu glæðum. EnnÞá von sögur lesnar.
Þjóðin fór að rumska. Hún v. knaði til fulls
við Það að skift var um fós ru, skift var um
kirkju,- Eóstran nýja, sem rend var viö Mar-
tein rnufí;: hinn Þýska, vildi fegin svæfa Þjóð-
ina aftur, en Það tókst ekki. Öðin sjálfur
hafði stökkt miði á Þjóðina - og nú tóku
menn að yrkja rimur - rxmur. Og heiðinn var
andi rimnanna. - - -
- - - En litlu mátti muna að Þjóðin sofn-
aði aftur undir sálmastagli og guðsorði hinna
fyrstu lúthersku b'iskupa. Guðbrandur Þorláks-
son gerði róttæka tilraun til Þess að uppræta
leifar heiðninnarj fá menn til að hætta lestri
fomsagna og hætxa að kveða rimur. Ljet hann
svo um nælt, að við iðkun slikra iÞrótta,
mundi "ungdómurinn upptendrast til lausungar
og vonds lifernis".- Djöflatrú kirkjunnar
og Helvitisógnanir keyi'ðu svo úr hófi fram,
að Þjóöinni hjelt við sturlun. Bjargráð sin
gegn býsnum Þessum, sótti hún i rimur og sög-
ur. En Það vildi sá góði Guðbrandur ekki.- -
Það er alveg ótrúlegt, hvilikum ógnum og
ósköpum kirkjunnar Þjónar- gátu reynt að troða
upp á Þjóðina. Sem dæmi upp á Það, vil jeg
tilfæra eitt vers úr .gömlum sálmi, ‘sem fylgdi
Þjóðinni lengi. - "Um Þær feikna qvalir, sem
Þeir fordsandu veróa. að liða i Helvitiy stend-
ur sem fyrirsögn fyrir sálminum. En versið
er svona:
"Af einixm neista i eymdarglóð
óliðanlegri pina. stoð
en Þó qvinnu hjer kynni sár
qvelja jóðsótt um Þúsxmd ár.
I f"á andar deyð, oss bevari guð" - -
Það er lika nógu gaman að sjá hvað Þau
klingja lipurt ljóðin, sem kirkjan fóðraði
Þjóðina á i marga rnannsaldra, T.d. Þetta
vers:
"Þig veri lof og pris, ó herra Krist
blezaður er Þessi dagur fyrir vist
við lofum Þig nú og i evig tid,
heiiagur, heilagur, heilagur ertu i
hæstum hæðum".'
Og Þetta enn, sem er eftir Gisla. biskup
Jónsson:
"Guð veri lofaður og svo blezaður
Þvi hann css vel spisað (j) héfur".
- - - Fleira mætti tilnefna, sem ekki er-
smekklegra. -r. - • • • b
- - - Geta menn svo haldið Þvi fram, að
höfundar Þessa kveðskapar hafi haldið neist-
anum lifandi, lifsneista islenskra bókmenta?
Eru Þeir vökumennirnii1, sem vöktu meðan
svartast var myrkrið, vekjaramir, sem köll-
uðu, Þegar aftur tók að rofa t-il? _ pið nefn-
ið e.t.v. Passiusálmana. Hallgrimixr var að
visu snillingur og sálmar hans hafa eflaust
bætt smekk manna að nokkru. En Þó er Það
fjærri sanni, að Þeir, sem stóðu að endur-
reisn islenskra bókmenta, hafi ausið af Þeim
brunni. Snild sina sóttu Þeir annað, i ís-
lendingascgurnar, Eddukvæðin og rimurnar.
Heiðinn var neistinn, sem bálið tendraðist
af, Það, sem nú vermir okkur, böm nútim-
ans. - - -
Ávextir Þeirra, sem stældu Passiusálma
Hallgrims, eru óskapnaðir slikir, sem Upp-
risu- og -Hugvekjusálmar sira Sigurðar Jóns-
sonar og Steins biskups.- Ávöxt heiðninnar
er að finna i ljóðum Eggerts, Bjama og Jón-
asar. Má Þar glöggt greina skyldleikann og
rekja sifjaböndin alt aftiir i fornöld. - -
Einhver voldugasta Þjóö heimsins er Gyð-
ingar. Hinar arisku Þjóðir hafa. gert Þá að
kennifeðrum sinum svo mjög, að löggjöf sú,
sem Þeir Semiamir sömdu fyrir nærfelt 3000
árujn, má heita undirstaða allrar löggjafar
hinna voldugustu og best mentu Þjóða af
hinum ariska kynstofni. Og Gyðingur er Það,
sem oftast er nefndur og Þeirra manna hei-
lagastur sem fseðst hafa, að dómi flestra
Aria. - Fje heimsins er og mjög i höndum
Gyðinga. Mestu fjárplógsmenn hirs hvita
heims eru af Gyðingagpttum og ha.fa sumar
Þjóðir fengið að kenna á Þvi nú i seimi
tið, t.d. Þjóðverjar. Það liggur við að Ar-
íarnir kafni undir nafni, (Ariar = herrar).
- Einnig hjer á Islandi er Júðinn vaxinn
íslendingum yfir höfuð. 0g íslendingar virð-
ast aldrei fá nógsamlega Þakkað Þeim mÖnnum,
sem Þvi ollu upphaflega. 0g Þó ætti ekki að
vera erfitt að skilja hverjum islenskum
manni, að Það var tiliqpði við hið islenska
og norræna Þjóðemi, tilræði, sem að ben
gerðist. Hefur nú grafið og grasserað i Þvi
sári i nærfelt 10OQ ár og seint mun ganga
lækningin. Jeg fyrir mitt leyti er i engum
vafa \om Það, að eina ráðið sje að uppræta
Þann hinn illa meiðinn, taka upp Þráðinn
aftur að fullu, Þar sem hann var niður feld-
ur- við tilkomu Kristninnar. Hefja framsókn
mikla og öfluga, grundvallaða á okkar eigin
foma visdómi, sem enn er varðveittur i okk-
ar sannheilögu Eddum. Mun Þá koma upp speki
ein og önnur, sem Þegar sjest votta fyrir á
Islandi. Þvi margt hefur verið hugsað spak-
lega á Islandi og eru hjer eflaust heilar
til að ráða ýmsar gátur erfiðar, ef ekki
spillir tilvist og vald ófullkominna hug-
»*.